به گزارش خبرنگار مهر، همه ما بارها شاهد برگزاری جشنوارهها، اجلاسها و اقدامات تئوریک در زمینه کتاب و کتابخوانی دراستان بودهایم، ولی نه تنها هیچ پیشرفتی حاصل نشده است، بلکه متاسفانه شاهد دوری هرچه بیشتر مردم از کتاب و کتابخوانی بوده ایم.
منظور از پرداختن به کتاب و ترویج فرهنگ کتابخوانی نیز، رفتارها و خروجیهای عملی است، چراکه اقدامات شعاری به هیچ وجه در این مهم و هیچ کار دیگری کارگشا نیستند.
شاید دور شدن مردم از کتاب و کتابخوانی مسألهای نباشد که همچون گرانی اجناس و نرخکرایه تاکسیها، ترافیک و نبود پارکینگهای عمومی در سطح شهر، عدم اشتغال جوانان، اعتیاد و ... با همان ضربه اول تمام نگاهها را به سوی خود بخواند، اما بیشک این فقر فرهنگی به مرور آسیبهای جبرانناپذیر خود را در سطح کلان برجای خواهد گذاشت.
دلایل برای اینکه چرا مردم به سمت کتاب سوق ندارند، بسیار است. برای پیدا کردن این دلایل رفتن به سوی کتابفروشیها و پرسش از آنها یکی از بهترین راهحلهاست، زیرا آنها جزو اولین کسانی هستند که کمبودها و نقصانهای را در این حوزه لمس میکنند.
یکی از قدیمیترین کتابفروشیهای شهر کرج با نام اوستا در خیابان شهید بهشتی این شهر و در پاساژ کمالی واقع شده است. وارد این کتابفروشی میشوم. مرد کهنسالی با نام آقای جلیلی به گرمی مرا پذیرا میشود و همکارش آقای ندیمی، به سوالات من پاسخ میدهد.
ندیمی در پاسخ به این سوال که چرا مردم کتابنمیخوانند، میگوید: یکی از دلایل کتاب نخواندن مردم این است که مردم ما هیچ هزینهای را برای این کار اختصاص نمیدهند، یعنی اصلاً کتاب را جزو مایحتاج زندگی به شمار نمیآورند!
ندیمی در همین رابطه میگوید: البته نباید نقش اینترنت و نرمافزارهای حاوی کتاب را نیز نادیده گرفت. بعلت در دسترس بودن و ارزانتر بودن اینگونه ابزارها، کمتر کسی زحمت خریدن کتاب را آنهم با قیمتهای گران به خود میدهد.
این فروشنده کتاب مهمترین دلیل دوری مردم از کتاب و مطالعه را نبود فرهنگ کتابخوانی میداند و میگوید: فرهنگسازی در حوزه کتاب و کتابخوانی باید از همان دوران کودکی آغاز شود که متاسفانه به این امر مهم کمتر توجه میشود.
در ادامه این مصاحبه دلیل گران بودن کتاب را از این کتابفروش جویا شدم، وی دراین مورد توضیح میدهد: دلیل گرانی کتاب قطع یارانههای ناشرین کتاب است، که متاسفانه لطمه فراوانی را نیز به این حوزه وارد کرده است و تنها راه پایین آمدن قیمت کتاب نیز بازگرداندن یارانهها به ناشرین است.
ندیمی افزود: تیراژ پایین کتاب در کشور نیز یکی از دلایل گرانی کتاب است، زیرا وقتی تیراژها بالا رود، مسلماً قیمتها نیز کاهش مییابند.
این کتابفروش در ادامه توضیحاتش در مورد گرانی کتاب میگوید: البته مسئله گرانی کتاب دلیل اصلی کتابنخواندن نیست، چراکه علاقهمندان واقعی کتاب، به قیمتها کاری ندارند و برای مطالعه کتاب ارزش بسیاری قائل هستند، حتی با قیمتهای گران.
فقط پنج یا شش کتابفروشی در کلانشهر کرج!
در استان البرز و شهرستان کرج شاهد آن هستیم که بیشتر خریدارن کتاب برای یافتن کتاب مورد علاقه خود به خیابان انقلاب تهران و کتابفروشیهای مرکزی پایتخت میروند. به طور حتم این موضوع نشانگر ضعفی است در ارائه کتاب و نبود مراکز کافی خرید که البرزیها را مجبور میکند تا از استان البرز به سوی پایتخت تغییر مسیر دهند.
از ندیمی درباره وضعیت کتابفروشیها در شهر کرج و استان البرز میپرسم، وی پاسخ میدهد: باید بگویم بسیار باعث تأسف است که در کلانشهر کرج تعداد کتابفروشیهای ما حتی به تعداد انگشتان دستها هم نمیرسد. در شهر کرج فقط پنج یا شش کتابفروشی مستقل داریم و بقیه لوازمالتحریرفروشی هستند که مقداری کتاب را نیز برای فروش ارائه میدهند.
وی میافزاید: این تعداد کتابفروشی هیچ تناسبی با جمعیت کلانشهر کرج ندارد. اگرهم تعداد کتابفروشیها افزایش یابد، به زودی بعلت نبود کتابخوان تعطیل خواهد شد ونتیجه خاصی در بر ندارد جز اینکه سرمایهها به هدر خواهد رفت.
حال با آگاهی از وضعیت کتابفروشیها در مرکز استان، خواهیم دریافت که در دیگر شهرستانهای استان چهمیگذرد!. و البته این نکته را نیز باید یادآور شد که به دلیل مرکزیت نیافتن کتابفروشیها در شهر کرج و استان البرز و نبود صنف و اتحادیهای کارا و فعال در این زمینه، مشکلات کتاب فروشان و خریداران کتاب چندین برابر شده است.
ناهماهنگی بین سازمانهای استان
برای گرفتن پاسخ برخی سوالات به سراغ اعظم فهیمی، کارشناس حوزه کتاب اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان البرز رفتم. او در اینباره گفت: یکی از مشکلات اصلی ما در استان عدم هماهنگی بین سازمانها و مراکز در زمینه توزیع کتاب و بسترسازی برای فرهنگ مطالعه است. مثلاً رسانهها ، شهرداریها و آموزش و پرورش هیچ همکاری و تعاملی با ارشاد ندارند.
وی در ادامه میگوید: برای مثال قرار شده بود به ارزش صد میلیون تومان کتاب به آموزش پرورش بدهیم، ولی متاسفانه آنها با وجود تماسهای مکرر ما، اصلاً پیگیری نکردند.
اعظم فهیمی ضعف اطلاع رسانی در حوزه کتاب استان را نیز یادآور میشود و میگوید: به علت ضعف اطلاعرسانی، مخصوصاً در سطح تبلیغات شهری، بیشتر مردم از فعالیتهایی که در این مورد انجام میگیرد بی اطلاعند.
این کارشناس حوزه کتاب درباره مشکلات ناشرین، مولفان و نویسندگان استان نیز میگوید: ناشرین در بحث فروش کتاب مشکلات فراوانی دارند ، چراکه به دلیل قطع یارانههای کاغذ از سوی ارشاد و در نتیجه گرانی کتاب، خریداران کاهش چشمگیری داشتهاند و کتابهای چاپ شده روی دست ناشرین باقی میماند. نویسندگان و مولفان استان البرز نیز به خاطر مشکلات مالی، سختیهای بسیاری را متحمل میشوند تا آنجایی که در بعضی مواقع مجبور می شوند تا امتیاز تالیف کتابهایشان را بفروشند و در آن کتاب هیچ اسمی از آنها برده نمیشود.
فهیمی در ادامه گفت: برای یاری رسانی به ناشران، امسال حدود صدمیلیون تومان کتاب از آنها خریداری شده است ولی تاکنون به خاطر مشکل بودجه ارشاد، نتوانستهایم پولی به حساب آنها واریز کنیم.
تدبیر امروز برای فردایی بهتر
باری، باتوجه به گفت و گوهایی که با اقشار مختلف اجتماع، از مسئولان گرفته تا کتابفروشان برای این گزارش انجام شد- که البته فرصت درج برخی از آنها در این گزارش وجود نداشت- به این نتیجه خواهیم رسید که: گسترش فرهنگ کتابخوانی نیازمند همکاری ارگانها و نهادهای مختلف است و همانطور که در ابتدا گزارش آمد هیچ اقدام شعاری در این زمینه کارساز نخواهد بود.
مسئله کتاب و کتابخوانی مسألهای است که اگر امروز آن را در نیابیم فرداروز بایستی با فقر فرهنگی حاصل از آن دستو پنجه نرم کنیم. و به راستی قویترینها هم نتوانستهاند در برابر غول بیفرهنگی قد علم کنند!. پس امروز بهترین فرصت است تا با راهکارهای عملی بتوانیم کتاب این یار مهربان را از سرگردانی هرچه بیشتر نجات دهیم و به جایگاه اصلیاش یعنی کانون گرم خانوادهها بازگردانیم.
..................
گزارش: سعید پورمند
نظر شما