توسعه صنایع معدنی با ایجاد نهادهای مدیریت صادرات

به گزارش خبرگزاری مهر، رشد استخراج مواد معدنی در ایران در سالهای گذشته مناسب بوده است، اما هنوز کشور نتوانسته ارزش افزوده بیشتری از این مواد خام استخراج شده به دست آورد و زمینه را برای صادرات با ارزش افزوده بالا فراهم کند. جواد رضایی،‌ پژوهشگر موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی وزارت صنعت، معدن و تجارت در یادداشتی به بررسی بیشتر رشد معدنی کشور در سال های اخیر پرداخته است:

"بر اساس آمارهای موجود حدود 3 درصد منابع معدنی جهان در اختیار ایران است؛ به طوری که حدود 57  میلیارد تن ظرفیت مواد معدنی با بیش از 67 ماده معدنی در کشور شناسایی و در حال بهره‌برداری است. علیرغم وجود ظرفیت معدنی فراوان در کشور که شامل 6 درصد منابع مس، 3.5 درصد منابع سرب و روی، 10.5 درصد منابع زغال سنگ و 2 درصد منابع سنگ آهن جهان در کشور ایران است، این بخش سهم بسیار ناچیزی را در اقتصاد به خود اختصاص داده است.

آمارها نشانگر این است که در سال 1389 سهم ارزش افزوده بخش معدن به جز نفت و گاز از ارزش افزوده کل اقتصاد به قیمت ثابت، معادل 0.8 گزارش شده است؛ این در حالی است که از سال 1386 تا 1389 ارزش افزوده بخش معدن به جز نفت و گاز، به طور متوسط سالانه 12.2 درصد رشد کرده است؛ به طوریکه از رقمی معادل 3377  میلیارد ریال در سال 1386 به 4789 میلیارد ریال در سال 1389 رسیده است.

این بخش هیچگاه نتوانسته به عنوان بخشی پیشرو در اقتصاد مطرح باشد. بدیهی است سهم پایین بخش معدن از ارزش افزوده کل اقتصاد با توجه به ظرفیتهای بالقوه این بخش حکایت از آن دارد که در برنامه‌ریزی‌ها و سیاستگذاری‌ها، نگاه صحیحی به این بخش نشده و درک صحیحی از زنجیره ارزش بالای این بخش در بین سیاستگذارن وجود نداشته است.

آمارهای عملکرد بخش معدن طی دوره 1386-1389 حاکی از آن است که به طور کلی شاخص‌های عملکردی بخش معدن روند مثبتی داشته و به طور ویژه شاخص‌هایی نظیر سرمایه‌گذاری، اشتغال و ظرفیت استخراج معادن از رشد مناسبی نیز برخوردار بوده اند.

براساس آمارهای ارایه شده ارزش سرمایه گذاری در بخش معدن با رشد متوسط سالانه حدود 43.2 درصد از 19.32 میلیارد ریال در سال 1386 به 57.61 میلیارد ریال در سال 1389 رسیده است، همچنین در خصوص اشتغال نیز شاهد رشد 16.2  درصدی طی دوره یاد شده هستیم بطوریکه میزان اشتغال در بخش معدن از 6505 نفر در سال 1386 به 10244 نفر در سال 1389 رسیده است.   

نکته حائز اهمیت در بررسی آمارهای مربوط به عملکرد بخش معدن آن است که علی رغم رشد مثبت شاخصهای عملکردی، کاستی هایی در میزان استخراج  نسبت به  ظرفیت استخراج  وجود دارد که این امر بیانگر عدم برنامه ریزی صحیح سرمایه گذاری و تولیدی در این بخش است به طوری که به غیر از سال 1387 که عملکرد استخراج حدود 16 درصد بوده در سایر سالهای مورد بررسی حدود 30 تا 35 درصد می باشد، که نشان دهنده وجود ظرفیت خالی بسیار زیاد در بخش معدن کشور است.

تردیدی نیست که حرکت بخش معدن به سمت جایگاه واقعی خود در اقتصاد و بهره گیری از تمامی ظرفیت های این بخش، نگاه ویژه به مقوله تکمیل زنجیره ارزش معدن و صنایع معدنی را می طلبد. بدیهی است در این میان، برنامه‌ریزی در خصوص مدیریت صادرات در بخش معدن با  هدف صادرات محصولات با ارزش افزوده بالا به عنوان راهبردی کلیدی برای تحقق این مهم امری اجتناب ناپذیر است.

در این راستا ایجاد شرکتهای مدیریت صادرات در قالب کنسرسیوم‌های مشترک اقتصادی با هدف ایجاد سرمایه گذاری مولد، مدیریت تخصصی بازارهای هدف، توسعه و تقویت ارتباط نهادهای رسمی و تخصصی، دسترسی و مدیریت جریان اطلاعات تخصصی در بازار، کسب دانش تخصصی، از برنامه هایی که باید مد نظر قرار گیرد."