خام فروشی دانه های روغنی تولیدی خراسان شمالی/ ضعف زیرساخت ها و تلاش یک سویه کشاورزان

به گزارش خبرنگار مهر، خراسان شمالی دارای حدود 310 هزار هکتار عرصه زراعی است که سالانه حدود پانزده هزار هکتار از این عرصه به کشت گیاهان با منشاء دانه های روغنی اختصاص داده می شود و از این سطح نیز بیش از 70 هزار تن انواع دانه های روغنی برداشت می شود.

در حال حاضر در این استان گیاهان با منشاء دانه‌های روغنی شامل کلزا، آفتاب گردان، پنبه، گلرنگ و کنجد کشت می‌شود و بنا به نظر کارشناسان کشاورزی، این استان ظرفیت افزایش تولید این دانه های روغنی تا چندین برابر میزان فعلی را نیز دارد.

خروج خام 60 درصد آفتابگردان تولیدی خراسان شمالی

مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی می گوید: به دلیل نبود کارخانه روغن کشی در این استان، در حال حاضر بیش از 60 درصد از دانه های روغنی آفتابگردان تولیدی در خراسان شمالی به دیگر استان ها صادر می شود.

فرزاد عدالتیان با اشاره به اهمیت راهبردی خودکفایی در تامین روغن، می افزاید: امسال چهار هزار و 10 هکتار در استان زیرکشت آفتابگردان قرار دارد که بر اساس پیش‌بینی، از این سطح سه هزار و200 تن دانه روغنی برداشت می شود.

وی با بیان این که تولید دانه روغنی آفتابگردان نسبت به دانه های روغنی بذری، اهمیت راهبردی دارد، اظهار می کند: سال گذشته از سطح چهار هزار و 20 هکتار سطح زیر کشت آفتابگردان در این استان سه هزار و 300 تن دانه روغنی برداشت شد.

عدالتیان علت کاهش سطح زیر کشت دانه روغنی آفتابگردان در استان را قیمت بالای محصولاتی همچون هنداونه ی بذری و تمایل کشاورزان برای کشت این محصول ذکر می کند.

مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی می گوید: به علت نبود کارخانه‌های روغن‌کشی در استان60 درصد از آفتابگردان‌های تولیدی برای فرآوری به سایر استان‌ها صادر و بقیه در داخل استان مصرف می‌شود.

به گفته وی 30 درصد آفتابگردان تولیدی خراسان شمالی به صورت آبی و70 درصد هم به صورت دیم کشت می‌شود.

عدالتیان عمده کشت آفتابگردان استان را مربوط به شهرستان های مانه و سملقان و بجنورد عنوان می کند و می گوید: تلاش بر این است تا کشاورزان استان به کشت ارقام اصلاح شده دانه های روغنی و نیز کشت مکانیزه روی آورند.

وي بيشترين ارقام آفتابگردان اين استان را گونه هايسن ذکر و اضافه می کند: بخش عمده‌اي از دانه روغني آفتابگردان توليدي استان به منظور فرآوري به استان‌هاي مجاور منتقل مي‌شود و بخش ديگري نيز به مصارف خوراكي و خشكبار در اين استان مي‌رسد.

پتانسیل خراسان شمالی برای کاشت گیاهان با منشاء دانه‌های روغنی

معاون پژوهشی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان شمالی در این زمینه می گوید: خراسان شمالی پتانسل فراوانی برای کاشت گیاهان با منشاء دانه‌های روغنی دارد.

علی اکبر عامری با اشاره به ظرفیت بسیار مناسب استان برای توسعه کاشت گیاهان با منشاء دانه‌های روغنی می افزاید: در حال حاضر در خراسان شمالی گیاهان با منشاء دانه‌های روغنی شامل کلزا، آفتاب گردان، پنبه، گلرنگ و کنجد کشت می‌شود.

وی اظهار می کند: با وجود پتانسیل بالای استان برای کاشت این گیاهان، متاسفانه میزان تولید دانه‌های روغنی در استان مناسب نیست.

عامری تصریح می کند: مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان شمالی از طریق اجرای طرح‌های تحقیقاتی در زمینه دانه‌های روغنی آبی و دیم با هدف معرفی ارقام سازگار استان و روش‌های به زراعی و نیز از طریق ترویج و انتشار داده‌ها، اطلاعات و نتایج تحقیقاتی در قالب مشارکت در برگزاری همایش به توسعه کاشت این نوع گیاهان در استان کمک می‌کند.

وی در مورد میزان کلی تولید دانه‌های روغنی در سطح خراسان شمالی، می گوید: در مجموع در استان از سطح حدود پانزده هزار هکتار مزرعه که زیر کشت دانه‌های روغنی می‌رود، 70 هزار تن دانه روغنی تولید می‌شود.

تولید 3400 تن دانه روغني كلزا در خراسان شمالي

کلزا یکی از گیاهان با منشاء دانه های روغنی کشت شده در خراسان شمالی محسوب می شود، این گونه گیاهی بیشتر در شهرستان هایی چون مانه و سملقان، شیروان و فاروج در این استان کشت می شود و سالانه نیز حدود سه هزار و 500 تن دانه روغنی آن برداشت می شود.

مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی در این زمینه با اشاره به پايان فصل برداشت كلزا در كشتزارهاي استان می گوید: در سال زارعي جاري حدود سه هزار و 400 تن دانه روغني كلزا از مزارع خراسان شمالي برداشت شد.

فرزاد عدالتيان با اشاره به اينكه برداشت دانه روغني كلزا از سطح هزار و 320 هكتار از مزارع خراسان شمالي از اوايل خرداد ماه آغاز شده بود و تا پايان تير ماه به طول انجاميد، اظهار می کند: از اين سطح در مجموع سه هزار و 395 تن دانه روغني كلزا برداشت شد.

وي با يادآوري اينكه سال گذشته از سطح هزار هكتار از كشتزارهاي كلزا در خراسان شمالي، دو هزار و 25 تن دانه روغني برداشت شده بود، تصريح می کند: بر اين اساس در سال زراعي جاري، سطح زير كشت كلزا در استان 32 درصد و ميزان توليد دانه روغني آن نيز 67 درصد به نسبت سال گذشته افزايش داشت.

وي با اشاره به اينكه در غالب كشتزارهاي كلزاي اين استان ارقام كلزا پاييزه كشت شده بود، می افزاید: از هزار و 320 هكتار مزرعه كلزا در خراسان شمالي، هزار هكتار آن زير كشت كلزا پاييزه شامل ارقام طلایه و لیکورد رفته بود و مابقي نيز به ارقام زمستانه هایولا و اوکاپی اختصاص داشت.

عدالتيان اضافه می کند: شهرستان مانه و سملقان با 900 هکتار کلزا بیشترین سطح زیر کشت کلزا را در استان به خود اختصاص داده و شهرستان هاي شيروان و فاروج در رده هاي بعدي قرار دارند.

وي در ادامه به بيان اينكه در سال زراعي جاري خراسان شمالي جزء شش استان شاخص كشور به منظور توليد بذر خالص كلزا انتخاب شده بود، عنوان می کند: به همين منظور در سال جاري عمليات توليد بذر خالص كلزا در 61 هكتار از مزارع استان انجام شد.

عدالتيان می گوید: در سال جاري در خراسان شمالي چهار رقم كلزلي بذري شاخص RGS، زرفام، اپرا و اوكاپي كشت شده بود و از اين سطح پس از انجام تيمارهاي فني و تاييد موسسه تحقيقات وزارت جهاد كشاورزي حدود 200 تن كلزاي بذري برداشت شد.

به گفته وي از اين ميزان 150 تن كلزاي بذري براي كاشت در ديگر استان هاي كشور مورد تاييد و گواهي موسسه كنترل بذر وزارت جهاد كشاورزي قرار گرفت.

اين مسئول اضافه می کند: بر اساس برنامه قرار است خراسان شمالي 3.2 درصد از بذر كلزاي مورد نياز كل كشور را تامين كند.

کشت گلرنگ در خراسان شمالی

گلرنگ یکی دیگر از گیاهان با منشاء دانه های روغنی کشت شده در خراسان شمالی محسوب می شود، گونه ای که اگر چه در این استان از طرف کشاورزان چندان مورد استقبال قرار نگرفته است، اما به دلیل قیمت خوب محصول تولیدی آن و نیز مهم تر عدم تخریب و مصرف آن توسط حیوانات مهاجم نظیر گرازهای وحشی، به مرور سطح کشت آن در خراسان شمالی افزایش خواهد یافت.

مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی در مورد این دانه روغنی می گوید: در سال زراعی جدید 75 هکتار از مزارع این استان زیر کشت دانه روغنی گلرنگ رفت.

فرزاد عدالتیان با بیان اینکه تا پایان موعد کشت این دانه روغنی، 75 هکتار از مزارع خراسان شمالی زیر کشت گلرنگ رفت، اظهار می کند: بیشترین سطح زیر کشت دانه روغنی گلرنگ در استان به ترتیب در شهرستان های مانه و سملقان و اسفراین واقع شده است.

عدالتیان در ادامه اضافه می کند: در سال گذشته 58 هکتار از مزارع استان تحت کشت دانه روغنی گلرنگ رفته بود اما متاسفانه محصول بخشی از این مزارع به علت سرمازدگی و سیل قابل برداشت نبود.

وی می افزاید: به همین علت تنها محصول 38 هکتار از مزارع گلرنگ استان برداشت شد و از این سطح نیز 50 تن دانه روغنی به دست آمد.

این مسئول متوسط برداشت دانه روغنی گلرنگ از مزارع خراسان شمالی در صورتی که مزارع از سیل و سرمازدگی مصون بمانند را حدود هزار و 200 کیلوگرم در هر هکتار عنوان و اظهار می کند: البته میزان برداشت دانه روغنی گلرنگ در برخی از کشتزارهای استان تا سه تن نیز افزایش یافته است.

کشت کنجد در 1250 هکتار از مزارع خراسان شمالی

کنجد دیگر گونه گیاهی با منشاء دانه های روغنی در خراسان شمالی محسوب می شود، گیاهی که مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی در مورد آن می گوید: در سال زراعی جاری هزار و 250 هکتار از کشتزارهای این استان زیر کشت دانه روغنی کنجد رفته است.

فرزاد عدالتیان با بیان اینکه کشت دوم دانه روغنی کنجد از اواخر خرداد ماه در مزارع خراسان شمالی آغاز می شود، اظهار می کند: کشت اول این گونه از ابتدای اردیبهشت ماه در کشتزارهای دیم این استان آغاز شده بود و حدود 950 هکتار از مزارع زیر کشت این محصول رفت.

وی اضافه می کند: کشت دوم کنجد نیز از اواخر خرداد تا اواسط تیر ماه انجام شد و تا پایان فصل کاشت، در مجموع هزار و 250 هکتار از کشتزارهای خراسان شمالی به این محصول اختصاص داده شد.

عدالتیان با اشاره به اینکه برداشت کنجد در این استان از اول شهریور آغاز خواهد شد، عنوان می کند: پیش بینی می شود از این میزان سطح زیر کشت، 550 تن دانه روغنی کنجد برداشت شود.

وی بیشترین مناطق کشت دانه روغنی کنجد در خراسان شمالی را دیمزارهای شهرستان راز و جرگلان ذکر و اظهار می کند: شهرستان هاي مانه و سملقان و بجنورد در رده های بعدی بیشترین سطح زیر کشت این دانه روغنی در استان هستند.

این مسئول یادآور می شود: در سال زراعی گذشته هزار و 230 هکتار از مزارع خراسان شمالی زیر کشت این محصول رفته بود که در پایان فصل برداشت از این سطح، 530 تن کنجد برداشت شد.

وي در ادامه ميانگين توليد دانه روغني کنجد در اين استان را پايين عنوان می کند و می گوید: با توجه به اينکه کنجد در اراضي ديم کشت مي شود کمبود بارندگي موجب کاهش توليد اين گونه مي شود.

عدالتيان اضافه می کند: دانه روغني کنجد در اين استان بيشتر به مصرف دارويي، شکلات و شيريني و آجيل می رسد و در سطح محدودي نیز روغن کشي مي شود.

کشت پنبه در 8 هزار هکتار از مزارع خراسان شمالی

اگر چه کارخانه های پنبه پاک کنی پنبه در خراسان شمالی وجود دارد اما دانه های روغنی این گونه نیز از استان خارج و در استان های همجوار فرآوری می شود.

مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی می گوید: کشت پنبه در سطح هشت هزار هکتار از پنبه زارهای این استان انجام می شود.

فرزاد عدالتیان می افزاید: پیش بینی می شود از این سطح که 10 درصد نسبت به سال قبل افزایش دارد، 21 هزار تن وش پنبه برداشت شود.

عدالتیان دلیل افزایش کشت پنبه در سال جاری را افزایش قیمت وش پنبه در بازار، توسعه آبیاری تحت فشار در مزارع، تشویق کشاورزان به کشت مکانیزه و همچنین برداشت مکانیزه عنوان می کند.

وی اظهار می کند: پارسال نیز 21 هزار تن وش پنبه از پنبه زارهای این استان برداشت شده بود.

این مسئول از شهرستان های مانه و سملقان و اسفراین به عنوان مناطق عمده کشت پنبه در استان خراسان شمالی یاد می کند.

لزوم تقویت صنایع تکمیلی در خراسان شمالی

در حالی که تمامی کارشناسان کشاورزی خراسان شمالی متفق القولند که صنایع تبدیلی و تکمیلی حلقه گمشده توسعه کشاورزی در این استان محسوب می شود، نبود کارخانه روغن کشی در خراسان شمالی سبب به وجود امدن مشکلات زیادی برای کشاورزان تولید کننده دانه های روغنی در این استان شده است.

از طرف دیگر عدم دسترسی به کارخانه روغن کشی مشکلاتی را در بخش حمل و نقل محصول به کارخانه روغن کشی سایر استانها به وجود آورده است که از این جمله می توان به پرداخت کرایه حمل بالا و ضرورت رفت و آمد کشاورزان به کارخانه های روغن کشی برای دریافت مطالبات اشاره کرد.

همچنین افزایش میزان ضایعات دانه روغنی کلزا به دلیل طولانی شدن زمان حمل به سایر استانها و خشک شدن دانه ها که منجر به کاهش درصد روغن استحصالی و در نتیجه کاهش سود کشاورزان می شود، را می توان از دیگر مشکلات موجود در این زمینه دانست.

در حالی که در خراسان شمالی حدود پانزده هزار هکتار عرصه زراعی به کشت گونه های با منشاء دانه های روغنی اختصاص داده شده است، لزوم فعالیت حداقل یک واحد روغن کشی در این استان بسیار ضروری به نظر می رسد.