درنگي بر فرمايشات رهبر انقلاب در ديدار با اعضاي شورايعالي امنيت ملي: ديپلماسى ظريف

رهيافت مسوولان ارشد ديپلماسى كشور، يا به عبارتى تفسير روشن «ديپلماسى ظريف» مورد نظر رهبر معظم انقلاب مى تواند شامل موارد زير باشد:
1- رعايت «ديپلماسى ظريف» همچون ساير شرايط گفته شده، جهت اعتلاى نظام مقدس جمهورى اسلامى ايران و نيز اتقان سه اصل عزت، حكمت و مصلحت در روابط خارجى كشور يك «بايد» است.
2-  به عبارت ديگر، لازمه «ديپلماسى ظريف» تبحر و آزمودگى در طراحى مكانيزم هايى منعطف و همچنين قابليت مانور و استفاده از عموم ابزارهاى اثرگذار از يك سو و هوشمندى و كاوشگرى براى آفريدن فرصت ها و ظرفيت هاى جديد بين المللى به عنوان منافع ملى ايران از سوي ديگر است.
3- اين مهم، البته بدون تمهيد زير ساخت هاى قدرتمند پژوهشى و مطالعاتى- به طور مثال اتاق هاى فكرى كه اختصاصاً بر تحولات درون ساير كشورها و يا مناطق جغرافيايى متمركز شوند و در قبال هر تحول، تهديدها و فرصت ها و به عبارتى پيشنهادهاى لازم جهت توليد فرصت را در اختيار دستگاه سياست خارجى قرار  دهند - ميسر نيست.
4- تجربه و تبحر در ديپلماسى پيش برنده است، اما بر جايگاه علم قلم نمى كشد. پيوند مستمر دستگاه سياست خارجى با حوزه هاى فعال فكرى و دانشگاهى بايد سامان پذيرد.
5- هر آنچه دارايى ملى، يا به عبارتى امتياز ملى محسوب مى شود، به صورت بالقوه مولفه اى در جهت تقويت تعاملى كشور در عرصه جهانى است. «ديپلماسى ظريف» اقتضا مى كند نقش اين مولفه ها در تنظيم مناسبات با كشورها ارتقاء يابد.
6- «ديپلماسى ظريف» فعال و كنشگر است. به عبارتى عنصر تشويق و تنبيه دائماً در آن متبلور است. نمى توان پذيرفت كه برخلاف انتظار و عليرغم روابط حسنه ما با ديگران، در مواقع حساس منافع ملى كشورمان بازيچه بازيگرى كشور ديگرى شود و سيستم عصبى سياست خارجى ما منفعلانه عمل كند. از «دارايى ملى» بايد در تنظيم هوشمند و بهنگام روابط با اين كشورها سود جست.
به طور مثال بعد از اقدام اخير سنگاپور عليه كشورمان در نشست اخير شوراى حكام، اگر در تنظيم روابط واكنش تنبيهى لازم را و اگر در برابر ساير كشورهاى دارنده مواضع فعال ومثبت از جمله الجزاير، مالزى و آفريقاى جنوبى واكنش تشويقى لازم را به سرعت منعكس نكنيم، يعنى دستگاه عصبى سياست خارجى ما كار نمى كند.
اين يك اصل نانوشته درروابط بين الملل است كه عشق يكطرفه بى معنى است.

7- ديپلماسى ظريف بيش از هر نياز، محتاج مردان فهيم، فعال و پردغدغه (نسبت به منافع ملى) در خاكريز اول است. سوالى كوتاه؛ آيا سفرا و نمايندگان ديپلماسى كشورمان در خارج عموماً از اين استاندارد برخوردارند؟!
8- ظرافت هاى ديپلماسى بيشتر از آنكه رهيافت هاى آكادميك و نظرى باشد، داده هايى است كه در بستر زمان و از دل رويدادها به دست مى آيد. از اين رو، خط كشيدن بر مناسبات سياسى و بده بستان هاى رفاقتى در عزل و نصب افراد و توجه به شايستگى ها اولويت دارد.
9- ديپلماسى ظريف ابدا «ديپلماسى تهور» نيست، به همان ميزان كه «ديپلماسى تسليم» هم نيست. به جمله رهبر عزيز انقلاب بار ديگر نگاه  كنيم: «در جهان امروز بايد با منطق قوى، روشن و قانع كننده و با هوشيارى كامل و رعايت ظرايف ديپلماسى در عرصه جهانى حضور داشت.»
بدين ترتيب «منطق قوى، روشن، قانع كننده و هوشيارى كامل» پيش شرط هاى تحقق «ديپلماسى ظريف» است، و هم از اين منظر است كه به جاى شتابزدگى و تندروى، تأنى و تدبير مى نشيند.
ختم كلام اينكه «ديپلماسى ظريف»ى كه مدنظر رهبرى است تحقق راهكارى است كه اقتدار و آسايش را توأمان نصيب ملت مى كند.
ان شاءالله
پى نوشت:
(1) از سخنان رهبر معظم انقلاب در ديدار اخير با اعضاى شوراى عالي امنيت ملى.

----------------------------------------------------------------------

نويسنده: پرويز اسماعيلي