به گزارش خبرنگار مهر، علی لاریجانی پیش از ظهر چهارشنبه در همایش بررسی اندیشه‌های فلسفی شهید مطهری با اشاره به اینکه عدم تبیین درست جهان و عدم قبول مبدا هستی نوعی آشفتگی در تفکر بشری به همراه می‌آورد اظهار داشت: خوب است در این زمینه مطالب بیشتری مطرح شود.
وی افزود: شهید مطهری یک شخصیت ذوابعاد و یکی از استثنائات در تاریخ معاصر محسوب می‌شود. از نظر تسلط بر علوم مختلف اسلامی یک جامعیت فکری دارد که موجب ماندگاری و مفید شدن آثار ایشان شده است.
نماینده قم در خانه ملت خاطرنشان کرد: بعد دیگر شخصیت معنوی و سلوک اخلاقی ایشان است که یک وارستگی اخلاقی را با دانش همراه کرده بودند. ایشان همچنین از نظر فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی یک شخص مسئولیت‌پذیر بودند و در طول حرکت انقلاب اسلامی با امام خمینی(ره) همراه بودند.
وی افزود: ایشان به دلیل حضور در مجامع علمی و ارتباطی که با مردم داشتند، منزوی از توده‌های مردم فعالیت علمی نمی‌کردند و تمام آثارشان نیازهای زمان را مورد توجه قرار می‌داند.
لاریجانی گفت: جمع این خصوصیات همراه با تدریس در دانشگاه و حوزه و نگارش بیش از صد اثر مهم جزو استثنائات روزگار ما است.
وی با اشاره به اینکه شخصیت شهید مطهری الگوی یک عالم جامع شیعی است، اضافه کرد: ایشان کسی است که در ابعاد مختلف تفکر اسلامی عمق کرده، نسبت به سرنوشت مسلمانان احساس مسئولیت داشته و همراه با توده‌های مردم زندگی کرده‌اند.
وی با اشاره به اینکه علاقه شهید مطهری به مباحث فلسفی در تمام آثار ایشان دیده می‌شود، اظهار داشت: نکته مهمی که در آثار ایشان وجود دارد این است که در ساحات مختلف که قلم زدند، خلط مبحث نکردند و اگر علاقمندی فلسفی دارند، دلیلش این نبود که در عرصه فقه یا اخلاق منطق‌ها را مخلوط کنند.
رئیس مجلس شورای اسلامی گفت: گاهی اندیشمندان به خاطر سلیقه‌ای که در یک حوزه دارند تلاش می‌کنند در تمام حوزه‌ها از همان نگاه استفاده کنند و این مشکلاتی را به وجود می‌آورد. در هر عرصه باید با متد همان عرصه بحث کرد.
وی افزود: شهید مطهری عقیده داشت اسلام مکتب فلسفی نیست اما در کنار دیگر مطالب خود درباره فلسفه سخن گفته و راه‌های آن را مشخص کرده است.
لاریجانی با اشاره به اهمیت حفظ اعتدال در امور فکری خاطرنشان کرد: ایشان در کتاب اسلام و مقتضیات زمان به این موضوع به نحو دیگری اشاره کرده‌اند. در این کتاب می‌گویند مشکلات جامعه بشری نو می‌شود و ما باید اجتهاد نو داشته باشیم اما از آن طرف برخی سخاوتمندانه از اسلام مایه می‌گذارند و سلیقه خود را بر امور فکری حاکم می‌کنند.
وی گفت: پاسخگویی مسائل اسلامی عصر معاصر دغدغه اصلی شهید مطهری بود و در تمام این آثار سمت و سویی به وجود آمده اما نمی‌توان گفت تمام آثار ایشان فلسفی است. شاید موضوعی که برخی را به این اشتباه انداخته این است که ایشان در هر عرصه‌ای تأملات عقلانی دارند.
نماینده قم در مجلس شورای اسلامی اضافه کرد: دغدغه شهید مطهری درباره مسائل کلامی بود اما کلامی که یک فرایند را طی کرده است. کلام معاصری که شهید مطهری به آن استدلال کرده‌اند نوعی کلام فلسفی است.
وی با اشاره به اینکه کلام بعد از عصر ملاصدرا به شیوه قبل نیست و جنس برهانی پیدا کرده و از این نظر شهید مطهری عقیده داشت که کلام تسلیم فلسفه شده است گفت: بر این اساس شهید مطهری هم متکلم است و هم فیلسوف.
لاریجانی با اشاره به وضعیت فلسفه در تاریخ اسلام ادامه داد: در این 12 قرنی که فلسفه در جغرافیای اسلامی مطرح بوده شرایط بسیار متغیری را مواجه هستیم. در یک دوره‌هایی از این نظر وضعیت سکوت داریم.
وی گفت: در قرن سوم و چهارم با شخصیتی مثل فارابی روبه‌رو هستیم و در قرن چهارم و پنجم ابن سینا کار فارابی را ادامه داد.
لاریجانی با اشاره به تأثیر امام محمد غزالی بر ایجاد سکوت در عرصه فلسفه خاطرنشان کرد: این سکوت تا زمان ایجاد مکتب شیراز در ایران ادامه داشت.
ایرانیان موجب رشد فلسفه شدند
وی با اشاره به نقش شیعیان در ترویج فلسفه ادامه داد: در بین فرق اسلامی، شیعیان گرایش بیشتری به اعتدال داشته‌اند به همین دلیل بیشتر شیعیان و ایرانیان بودند که تفکر فلسفی را پیشرفت داده‌اند. در واقع فکر فلسفی در ایران مانند برخی کشورهای عربی ثبوت ندارد بلکه زنده است.
رئیس مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه از حدود یک قرن قبل که تفکر مشروطه در ایران شکل گرفت، افکار فلسفه غرب وارد ایران شد تصریح کرد: خود فکر مشروطه هم تأثیری بود که از سایر کشورها به ایران آمد. فکری که در ایران رشد کرد، عدالت‌خانه بود که تحت تأثیر افکار غربی تبدیل شد به مشروطه‌خواهی.
وی با اشاره به اینکه کتاب اصول فلسفه و روش رئالیسم در آن فضا نوشته شد اضافه کرد: در دوره صفویه که یک جریان فکری عمیق به درایت سلاطین شکل گرفت و افرادی مانند شیخ بهایی و میرداماد به وجود آمد، مصادف شد با دوره رنسانس در غرب. در غرب هم دکارت و اسپینوزا در حال انجام تحول بودند.
لاریجانی گفت: کاری که دکارت انجام می‌دهد این است که تفکرات فلسفی را ریاضی گونه می‌کند. در تفکر فلسفی دکارت شهود دیده می‌شود. ایشان می‌گوید اگر شهود ما واضح، روش و دقیق باشد می‌تواند پایه استدلال باشد و بر اساس همین تفکر خود را شکل می‌دهد.
وی اظهار داشت: در قرون وسطی مبانی فلسفی با دین گره خورده بود که با تفکر دکارت تغییر شکل پیدا می‌کند و وارد فلسفه دیگری می‌شود که ریاضی گونه است.
رئیس بنیاد شهید مطهری ادامه داد: کانت حتی خدا را امری جدلی می‌داند. در واقع از فلسفه کانت اثبات خدا برداشت نمی‌شود.
ملاصدار حقایق دینی را توجیه عقلانی کرد
وی گفت: نقطه مقابل آن در ایران مکتب اصفهان وجود دارد. در آن زمان ملاصدرا بین حکمت مشایی و حکمت سهروردی جمع کرده است. در تفکر صدرایی حقایق دینی و عرفانی توجیه عقلانی می‌شود.
لاریجانی اظهار داشت: نکته دیگری که در مسائل فلسفه اسلامی تکرار شده این است که فلسفه اسلامی معنا ندارد و اینکه فلسفه اسلامی کپی از فلسفه یونان است. اگر کسی در فلسفه اسلامی دقت داشته باشد، سست بودن این سخن را متوجه خواهد شد.
وی گفت: شهید مطهری موضوعاتی که در فلسفه اسلامی بحث شده را به چند دسته تقسیم می‌کند. یک سری موضوعاتی مانند مسائل منطقی وجود دارد که نگاهی به فلسفه یونان دارد. علل اربعه، تقسیمات علوم و.... از آن جمله هستند.
رئیس مجلس شورای اسلامی خاطرنشان کرد: قسم دیگر همان مسائل فلسفه یونان است که تکمیل شده مانند تجرد نفس، توحید واجب، اتحاد عاقل و معقول و ... که در فلسفه یونان بوده اما پایه‌های آن در فلسفه اسلامی محکم شده است.
وی افزود: قسم دیگر عناوینی است که از فلسفه یونان گرفته شده اما تبیین شده است. مانند عالم مثل افلاطون که توسط فلاسفه اسلامی بازگویی شده است. این موضوع در فلسفه یونان بوده اما محتوای آن کاملاً تغییر کرده است.
لاریجانی اضافه کرد: برخی مسائل در فلسفه اسلام بحث شده که فیلسوفان یونان اصلاً نگاهی به آن نداشته‌اند؛ مانند مسئله اعتبار ماهیت و وجود، حرکت جوهری، وحدت در کثرت، جسمانی یا روحانی بودن بقا نفس و... که از موضوعات بسیار مهم و تأثیرگذار است.
اعتقاد شهید مطهری به آزادی مشروط
وی با اشاره به تفاوت دیدگاه شهید مطهری در آزادی با دیگر فیلسوفان گفت: استعداد انسان تنها در صورت وجود آزادی پدیدار می‌شود اما بنا بر تفکر شهید مطهری این آزادی برای رشد ارزش‌های دیگر است و اگر مخرب دیگر ارزش‌ها باشد، نباید به آن دامن زد.
رئیس بنیاد شهید مطهری ادامه داد: شهید مطهری جرقه‌هایی ایجاد کردند و در مبانی فکری ایشان جای کار بسیار وجود دارد.
وی با اشاره به اینکه روش فلسفی شهید مطهری بسیار مهم است اضافه کرد: ایشان در اکثر آثار خود برخورد با ریشه‌ها را مورد توجه قرار می‌دهند که خیلی کمک می‌کند که فکر انضباط پیدا کند و خلط مبحث نشود.
ساده نویسی و توجه به تاریخ فلسفه و تاریخ موضوعات فلسفی از دیگر روش‌های شهید مطهری است که لاریجانی به آن اشاره کرد.
نظر شما