تلخ و شیرین 83 سال پرده هنر هفتم در همدان/ سوسوی چراغ سینما در مهد تمدن ایران

به گزارش خبرنگار مهر، قرن 21 را باید دوران تحول ارتباطی در جهان نامیدچراکه در حالیکه تا قبل از این دوران در جهان ارتباطات و به تبع آن وقایعش بعد از مدتها به گوش مردم کشورها می‌رسید با اختراع برق تحولی بزرگ در زندگی بشریت شکل گرفت.

سینما یکی از سرگرمی‌هایی است که قرن 19 در اروپا رواج می یابد و این فناوری برای نشان دادن تصویر غرب تا شرق عالم را از این زمان به بعد فرا می‌گیرد و در ایران نیز این تحول گر جامعه با سفر مظفر الدین شاه در سال 1279 به اروپا کلید می‌خورد و با علاقه خاندان قاجار به  فن آوری های روز زمینه استفاده از این وسیله در ایران نیز محیا می‌شود و میرزا امیر خان صحاف باشی با آوردن اولین دستگاه پخش فیلم که آپارت نام داشت در سال 1282 اولین سینمای عمومی را در تهران برپا می‌کند و بالطبع آن در شهرهای مهم کشور نیز این روند رسوخ می‌کند.

در همدان نیز هنر جایگاه ویژه ای داشته و قبل از جنگ جهانی در این شهر سالن تئاتر نیز وجود داشته است و حضور نیروهای انگلیسی و روسی در همدان موجب به نمایش در آمدن اولین فیلم‌ها البته به صورت خصوصی می‌شود و تلاش "مسیو چرچیل" در سال 1300 برای برپایی سینما به علت مخالفت مجتهدین شهر  بی نتیجه می‌ماند.

افتتاح اولین سینما در 1310

همدان در تئاتر  نيز باسابقه است به طوری که یک منزل در محله کولانج همدان که اکنون به اداره پست تبدیل شده است نیز  هم برای این امر و هم به عنوان سالن زمستانی سینما استفاده می‌شده که این سالن تا سال 1322 فعال بوده و به "شکوفه" نام گذاری می‌شود و با ساخت تنها میدان شعاعی ایران در همدان مابین سالهای 1309 تا 1316 تحول به شهر روی آورده و در سال 1310 سینما "الوند" که اکنون به فلسطین معروف است افتتاح می‌شود و از این پس روند شکل گیری دیگر سینماها نیز در همدان آغاز می‌شود.

سينما الوند به فلسطين تغيير نام يافته و همچنان در حال بازسازي

پس از این سالن دومین سینما در خیابان تختی و محل حال حاضر مرکز مخابرات این منطقه به نام "مایاک" ساخته می‌شود و تا سال 1322 نیز فعالیت داشته اما از این زمان به بعد به علت اشغال همدان توسط متفقین شاهد رکود سینما هستیم که این روند تا کودتای 1320 ادامه یافته و سینماها به علت بمباران همدان تعطیل می‌شوند.

با ساخت آرامگاه جدید برای بوعلی در سال 1330 شهر همدان جان دوباره گرفته و یک سینما رو باز در میدان دانشگاه فعلی که در آن زمان مجسمه بوعلی در آن نصب بود آغاز به کار می‌کند که فعالیت آن دوسال به طول می‌انجامد.

سینمایی که همواره آتش می‌گرفت

در سال 1324 سینما "تاج" مابین خیابان‌های تختی و شهدای امروزی امروزی توسط دو برادر ساخته می‌شود که دارای سه طبقه و چوبی بوده و کار خود را با  نمایش فیلم "مشعل کمان" آغاز می‌کند.

این سینما پس از چند هفته دچار آتش سوزی شده و دوباره در سال 1337 آغاز به کار می کند و تا سال 1355 فعال بوده و در همین سال به علت آتش سوزی برای همیشه بسته می‌شود.

چهارمين سینما در همدان در سال 1327به نام هما با پخش فیلم "هفت برادر برای هفت عروس" آغاز به کار می‌کند.

پنجمين سینما در سال 1328 توسط اکبر لوکس در خیابان بوعلی و کوچه معروف به دکتر معز با دو بخش تابستانی و زمستانی به نام " لوكس " افتتاح می‌شود که سالن تابستانی آن در سال 42 بسته می‌شود.

یکی از چهره پردازان معروف سینمای کشور پرویز شکری و اصلاتا همدانی است، وی از روزهای پرشور سینما در همدان می‌گوید.

وی با اشاره به اینکه همدان در حالی اکنون به پایتخت تاریخ وتمدن ایران معروف است که از قبل از جنگ جهانی اول در خیابان اکباتان در آن تئاتر اجرا می‌شده است، بیان داشت: از سال 1316 در همدان  تئاتر برپا می‌شده است.

وی در خصوص سابقه سینما در همدان اذعان داشت: قبل از ساخت میدان مرکزی شهر همدان سینما الوند در همدان آغاز به کار کرده بود و این سینما با ویژگی‌های میدان همدان نیز هم راستا بود و داخل آن مجسمه‌هایی از شیر وجود داشت و قسمت بالایی سینما نیز قطعه قطعه و شبیه  تالار وحدت تهران ساخته شده بود و سالن زیبایی بود.

مردمی که از ترس به زیر صندلی سینما می‌رفتند

این چهره پرداز سینما  با اشاره به اینکه مراسم‌های ملی و اعیاد شهر در قسمت بالکن این سینما که روبروی میدان جدید التاسیس  بود  برگزار می‌شود ، ادامه داد: مردم با شور هیجان عجیبی به دین فیلم‌ها  می‌پرداختند و حتی با دیدن حرکت اتوموبیل به طور مثال به زیر  صندلی رفته و وحشت می‌کردند.

شکری اذعان داشت: بعد از ساخت سینما الوند در همدان، سینما تاج مابین خیابان‌های سنگ شیر که امروز تختی نامیده می‌شود و خیابان شهدا ساخته شد اما به دلیل صامت بودن فیلم‌ها و زیر نویس شدن آن به یاد دارم افراد بی سواد یک سواد دار را کنار خود می‌نشاندند تا سخنان بازیگران را برای او باز گو کنند و حتی وقتی فیلم‌های اکشن پخش می‌شد مردم با شور و حال عجییی به تشویق بازیگر می‌پرداختند.

سينما تاج در آتش سوخت و اكنون نماي آن در حال باز سازي است

وی در خصوص علت کم رونقی سینما اظهار داشت: سینما در آن زمان تنها تفریح مردم شهر بود و فیلم‌ها نیز در چندین پرده و قسمت پخش می‌شد و بیشتر برای خوردن لیموناد به سینما می‌رفتیم.

شکری عنوان کرد:افتخار می‌کنم در شهری به دنیا امده ام که تعداد زیادی از  هنرمندان سینمای کشور را به خود اختصاص داده است.

یکی از کارگردانان معروف کشور نیز در خصوص شکل گیری سینما در همدان بیان داشت: همدان از جمله اولین شهرهای کشور است که سینما در آن دایر شد،گرچه  جمعیت شهر کم بود اما این شهر 50 هزار نفری چهار سینمای بزرگ داشت بطوریکه سینما الوند سینمای ارزانی و پاتوق من و دوستانم بود و به یاد دارم در محله سیزده خانه همدان در منزل یکی از دوستانم سینما تابستانی برپا کرده بودیم  که به علت اتصال برق با  بدنم  به یکباره تصاویری نامفهوم برای مردم روی صحنه رفت و برخی که تصور کرده بودند جن و پری است با وحشت از خانه فرار کردند.

مذهبیون نگاه مناسبی به سینما نداشتند

عبدالله باکیده با اشاره به مذهبی بودن مردم شهر همدان اذعان داشت: همدان شهری مذهبی بود و مذهبیون نگاه مناسبی به سینما نداشتند اما با روی پرده رفتن فیلم "خانه خدا" در سینما تاج مردم شهر با سینما آشتی کردند و  قشرهای زیادی از مردم برای دیدن این فیلم به سینما می‌آمدند.

وی اظهار داشت: بیشتر علاقه‌ام به سینما بود که صبح جمعه‌ها به صورت آماتوری برپا می‌شد و دانشجویان فیلم‌های با ارزش ساخته شده در جهان را به نمایش گذاشته و به نقد و بررسی آن می‌پرداختند.

محمد منافی آپاراتچی سینما الوند همدان است و  هزاران خاطره از سینماهای همدان دارد.

وی با اشاره به اینکه در این سینما بیشتر فیلم‌های هندی به نمایش درمی امد، اذعان داشت: استقبال مردم به حدی بود که پخش یک فیلم بیش تر از هشت روز روی پرده باقی نمی‌ماند.

وی ادامه داد: پخش فیلم خانه خدا  در همدان باعث آشتی مردم شهر با سینما شد و بیش‌ترین استقبال از سینماها در همدان از سینما تاج شکل می‌گرفت.

این فعال فرهنگی همدان از علت آتش گرفتن سینما الوند خاطراتی به یاد دارد.

سينما هما ديروز و سینما قدس امروز تنها ميعادگاه عاشقان هنر هفتم شهر

وی اذعان داشت: در زمستان دودکش بخاری داخل سینما به سقف چوبی برخورد کرد و شیروانی آن اتش گرفت هرچند گفته می‌شد این کار رقیبان است که چشم دیدن اوردن فیلم مغربی را نداشتند.

منافی  ادامه داد: در سالهای نزدیک انقلاب سینما به ابتزال عجیبی گرفتار شده بود و دیگر فیلم‌هایی که مناسب خانواده ها باشد در آن پخش نمی‌شد و در واقع مردم سینما را نماد بی بند و باری در کشور می‌دیدند.

استقرار پليس براي  متفرق كردن تماشاگران سينما

محسن بیگم جانی آپاراتچی قدیمی سینما نیز از روزهای پر فراز نشیب هنر هفتم در همدان می‌گوید.

وی عنوان کرد: در همدان ابتدا یک سینما وجود داشت که آن هم الوند بود اما استقبال مردم به حدی بود که  پلیس در سینما برای متفرق کردن تماشاگران از فیلم استقرار می یافت.

وی با اشاره به اینکه در سینما الوند یک اسکوپ زغالی برای نمایش فیلم‌ها وجود داشت اذعان داشت: با افتتاح سینما هما در آنجا دو اسکوپ به کار گرفته شد که باعث کاهش  زمان استراحت دستگاه‌ها برای نمایش فیلم‌ها بود.

وی در خصوص تاثیرات سینما بر مردم بیان داشت: تماشاچیان تاثیر زیادی از فیلم‌های می‌گرفتند به طور مثال اگر بازیگر شاخص فیلم کاراته باز بود شاهد رواج این ورزش در شهر می شدیم.

بیگم جانی عنوان کرد: در آن روزگار دیدن تلویریون برای اکثریت مردم تنها در  قهوه خانه‌های شهر میسر بود.

با نزدیک شدن به سالهای انقلاب سینماها به عنوان مرکز ترویج فساد تلقی شده و با بی مهری مردم همدان مواجه می‌شوند به طوری که در سال 52 سینما الوند و فلسطین فعلی به آتش کشیده می‌شود و در سال 55 سینما تاج به آتش کشیده می‌شود و در بهمن 57 دو سینما لوکس و هما نیز توسط برخی عناصر نا اگاه در روزهای انقلاب در همدان به آتش کشیده می‌شود

محل سابق سينما لوكس اكنون به پاساژ تبديل شده

پس از انقلاب اسلامی مدیريت دوسینما هما و الوند به بنیاد مستضعفین داده شده و به قدس و فلسطین تغییر نام می یابند و سینماهای لوکس و تاج برای همیشه بسته می‌شوند.

گرچه در دوران برگزاری جشنواره تئاتر کودک در همدان 10 سالن اقدام به پخش  فیلم می‌کردند اما با رفتن این جشنواره و نبود برنامه ای بلند مدت برای استفاده از این هزینه‌های انجام شده اکنون بسیاری از این سالن‌ها برای پخش فیلم استفاده نمی‌شود و از سوی دیگر سینما فلسطین نیز که هشت سالی است به علت تعمیرات بسته شده  با مشکل تامین اعتبار برای بازسازی مواجه است.

به این امر نیز باید توجه داشت با آمدن فن آوری های جدید که دیدن فیلم‌ها را سهل تر کرده مردم کمتر  استقبالی از سینما دارند و  آثار به نمایش در آمده نیز که گاهی به نازل‌ترین سوژه‌ها می‌پردازند یکی دیگر از عواملی است که موجب کم رونقی پرده هنر هفتم در همدان شده است.

پخش فیلم‌های جشنواره فیلم فجر در دوسال گذشته در همدان و استقبال خوب مردم از این امر نشان می‌دهد مخاطبان این هنر منتظر ساخته شدن آثار ارزشی و فرهنگی هستند بنابراین دست اندرکاران این بخش آگاه باشند یکی از عوامل کاهش رویکرد مردم به سینما کیفیت آثار تولیدی است که از این رو باید از اکران آثار کم ارزش و نازل جلوگیری شده تا کمتر شاهد خوردن پتکی ديگر بر سر حال روز ناخوش سینما در کشور و همدان باشیم.