اجرای آمبلیوپی دراستان مرکزی/ پوشش ۸۲درصدی طرح پیشگیری تنبلی چشم

به گزارش خبرنگار مهر، آمبلیوپی یا تنبلی چشم یکی از علل شایع کم بینایی و نابینایی یک چشمی و گاهی دو چشمی بوده که در بسیاری موارد قابل پیشگیری است و این امر نیازمند تشخیص به موقع و توجه والدین به سنجش کودکان است.

کودکان باید به صورت دوره ای و مرتب توسط خانواده ها به مـراکز بهداشتی- درمانی مراجعه و بر اساس سن وضعیت رشد و تکامل آنها بررسی شود که این مراقبت ها از بدو تولد آغاز و تا پایان هفت سالگی کودک یعنی سن ورود به مدرسه ادامه دارد .

در واقع هدف از اجرای این برنامه پایش منظم رشد کودک و شناسایی مشکلات و بیماری های احتمالی کودک بوده و ممکن است رشد و تکامل کودک را تحت تاثیر قرار دهد .

با شناسایی به موقع و درمان بیماری های چشمی نوزادان بدو تولد و کودکان، پیشگیری از وخامت وضع بینایی آنان، استفاده از عینک ته استکانی، دیدن دنیای اطراف چون دوستان و هم سالان، از تجربه روزهای کودکی با بار سنگین بی توجهی و کم کاری والدین در معاینه و تشخیص به هنگام جلوگیری می شود.

تشخیص دیر تنبلی چشم، احتمال کم بینایی یا نابینایی

یک بینایی سنج با بیان اینکه کودک از بدو تولد قادر است محیط اطرافش را ببیند، اما دید او در این زمان چندان کامل نیست و احتیاج به چند سال زمان دارد تا به تکامل برسد، گفت: در سه، چهار سال اول زندگی، بینایی به سرعت رشد می‌کند، اما برای اینکه دید خوب و کافی به وجود آید، دید هر دو چشم باید به طور همزمان کامل شود.

مینا احمدپور با اشاره به اینکه آمبیولی یا تنبلی، نوعی اختلال چشمی است که چشم به ظاهر سالم کودک را درگیر کرده و باعث اختلال دید طبیعی می شود، افزود: شاید ظاهر چشم سالم باشد، اما دید کودک، حتی اگر عینک داشته باشد هم کامل نیست.

وی با بیان اینکه تنبلی چشم اغلب، فقط یک چشم را درگیر می‌کند، اما در برخی مواقع ممکن است در هر دو چشم اتفاق بیفتد و باعث ایجاد دید ناکافی در چشم ها شود، ادامه داد: این حالت زمانی اتفاق می افتد که تکامل بینایی در یک چشم به صورت طبیعی اتفاق افتاده، اما در چشم دیگر غیرطبیعی است.

این اپتومتریست با تاکید بر اینکه اختلال در عملکرد طبیعی چشم‌ها، باعث بروز تنبلی چشم در کودکان می‌شود، گفت: لوچی یا استرابیستم، عیوب انکساری و عوامل مسدودکننده مسیر بینایی از علل این اختلال در کودکان است.

احمدپور با بیان اینکه تا وقتی کودک رفتارهای بینایی غیرطبیعی یا انحراف واضح و مشخصی در چشمش نداشته باشد، تشخیص تنبلی یک یا هر دو چشم او کار ساده ای نیست، اضافه کرد: متخصصان برای تشخیص تنبلی چشم، اختلاف قدرت بینایی بین دو چشم یا ضعف هر دو چشم را ارزیابی می کنند و چون ارزیابی بینایی کودکان به ویژه در سنین پایین کار چندان راحتی نیست برای این کار روش های خاصی از جمله بررسی چگونگی تمرکز و تعقیب اشیا توسط یک چشم، وقتی چشم دیگر، پوشیده شده است، کاربرد دارد.

وی بهترین سن درمان تنبلی چشم را زیر ۱۰ سال دانست و افزود: درصورت دیرکرد درمان، شاید به سختی بتوان در سنین بالاتر این عارضه را که احتمال دارد منجر به کم بینایی یا نابینایی شود، درمان کرد.

تشخیص به موقع بیماری تنبلی چشم قابل درمان است

این بینایی سنج با تاکید بر اینکه اگر بیماری تنبلی چشم به موقع تشخیص داده شود قابل درمان است، گفت: نمی توان با آزمایش های مختلف تشخیص داد که کدام چشم دچار تنبلی است یا اینکه آیا فرد اساسا از تنبلی چشم رنج می برد یا خیر و امکان دارد بر اثر تنبلی چشم انحراف به وجود آید یا خیر.

احمدپور با بیان اینکه انحراف چشم باعث دو بینی شده و بیشتر از سن ۱۰ سالگی به بعد که بینایی تکامل یافته ایجاد می شود، اظهار کرد: دوبینی در کودکان وجود ندارد.

وی به درمان تنبلی چشم و احتمال درمان این عارضه در سنین بالاتر اشاره کرد و افزود: امکان درمان تنبلی چشم بعد از ۱۰ سالگی خیلی کم بوده و شاید بیماران انگشت شماری باشند که بعد از سنین ۱۰ تا ۱۲ سالگی بتوان بیماری تنبلی و انحراف چشم را در آنها درمان کرد.

این اپتومتریست ادامه داد: زمانی که یک چشم دچار انحراف شود تصویر روی نقطه اصلی تشکیل بینایی نمی افتد و تصویر در نقطه ای دیگر از شبکیه تشکیل شده و حداکثر هدایت بینایی روی نقطه زرد است و اگر تصویر جای دیگری تشکیل شود، تصویر به طور واضح دریافت نشده و باعث می شود تا ما تصاویر را تار ببینیم، تصویر تار از چشم منحرف به مغز انتقال یافته و تصویر واضح از چشم سالم.

احمدپور اظهار کرد: این دو تصویر در نهایت باید در مغز با یکدیگر ترکیب شوند تا بتوانیم یک شیء را به صورت واحد ببینیم، اما تصویر تار را مغز نمی تواند استفاده کند و مغز آن تصویری را که مربوط به چشم منحرف است حذف می‌کند، بنابراین می گوییم آن کودکی که در سن چهار یا پنج سالگی دارای انحراف در یک چشم بوده و چشم دیگر وی انحراف ندارد، دچار تنبلی چشم است.

وی تصریح کرد: برای درمان این عارضه چشم قوی تری را که دچار انحراف نشده می بندیم تا آن چشمی که دچار انحراف و تنبلی است فعال و دیدش بهتر شود، البته برای اینکه چشم تنبل را فعال کنیم ابتدا باید چشم منحرف را معاینه تا اگر عیب انکساری دارد این عیب را با عینک اصلاح کنیم.

کاهش شیوع آمبلیوپی با تشخص و درمان به موقع بیماری در سنین طلایی

 کارشناس مسوول دفترپیشگیری از معلولیت های بهزیستی استان مرکزی گفت: برای كاهش شيوع و بروز آمبليوپی، دفتر پيشگيری از معلولیت های بهزيستی كشور با مشارکت فعالان جامعه، برنامه كشوری غربالگری و تشخيص زودرس آمبليوپی و ساير اختلالات بينايی كودكان سه تا شش ساله در پایگاه های دایمی سنجش بینایی در طول سال اجرا می شود.

مریم پارسی ادامه داد: این برنامه در پایگاه های غیردایمی از تاريخ یک آبان تا ۳۰ آبان به مدت يك ماه در سطح كشور با همكاری وزارت آموزش و پرورش اجرا شد.

وی با اشاره به اینکه اين برنامه در سه سطح اجرا می شود، افزود: در سطح اول كودك توسط مربی، معلم يا بهورز در مهد کودک، خانه بهداشت يا مدرسه مورد معاينه ديد قرار ‌گرفته، در صورتی كه مشكوك تشخيص داده شود برای معاينات تخصصی تر به سطح دوم برنامه يعنی اپتومتريست ارجاع داده می شود.

کارشناس مسوول دفترپیشگیری از معلولیت های بهزیستی استان مرکزی اظهار کرد: آن دسته از كودكان بيمار كه نياز به معاينات دقيقتری داشته باشند توسط اپتومتريست به سومين سطح برنامه كه معاينه توسط چشم پزشك است، ارجاع داده می شوند.

پارسی تصریح کرد: با این برنامه همه كودكان مشكوك به آمبليوپی و ساير اختلالات بينايی غربال شده و پس از تشخيص قطعی تحت درمان به موقع قرار می گيرند.

وی بیان کرد: آن دسته از كودكان مبتلا كه بضاعت كافی برای تامين هزينه های درمان را ندارند، از طرف سازمان مورد حمايت قرار می گيرند.

کارشناس مسوول دفترپیشگیری از معلولیت های بهزیستی استان مرکزی با بیان اینکه برنامه غربالگری وتشخیص زودهنگام آمبلیوپی (تنبلی چشم) و سایر اختلالات بینایی در کودکان در پایگاه غیردائمی سنجش بینایی و پایگاه دائمی سنجش بینایی انجام می شود، اضافه کرد: کاهش شیوع آمبلیوپی و سایر اختلالات بینایی از طریق تشخص و درمان به موقع بیماری در سنین طلایی از اهداف این طرح است.

پوشش ۸۲ درصدی طرح سنجش پیشگیری تنبلی چشم

معاون امور پیشگیری بهزیستی استان مرکزی گفت: برنامه پيشگيری از تنبلی چشم از ابتدای سال ۹۳ با فعالیت ۷۰ پايگاه دائم بينايی و ۵۵۸ پايگاه غيردائم و پايگاه سيار، ۱۹ اپتومتريست، پنج چشم پزشك و سه دستگاه غربالگر بينايی كودكان در سطح استان اجرا شد.

کیانوش امینی ادامه داد: از ابتدای سال تاكنون پنجاه هزار و ۸۵۸ كودك سه تا شش سال تحت سنجش بينايی قرار گرفتند، كه از اين تعداد ۳۹ هزار و ۷۳۸ كودك در مناطق شهری و تعداد ۱۱ هزار و ۱۲۱ كودك در مناطق روستايی سنجش شدند.

معاون امور پیشگیری بهزیستی استان مرکزی اظهار کرد: از این تعداد ۲۴ هزار و ۷۸۸ دختر و ۲۶ هزار و ۷۱ پسر در قالب این طرح معاینه شدند.

امینی با بیان اینکه ۳۵ هزار و ۷۳۰ نفر در پايگاه های ثابت و ۱۵ هزار و ۱۳۱ نفر در پايگاه های   سيار سنجش بينايی  تحت غربالگری قرار گرفتند، اضافه کرد: ازاين تعداد ۲۴۰ هزار و ۴۶۰ نفر به وسيله دستگاه غربالگر بينايی و ۲۶ هزار و ۸۱۴ نفر توسط تابلوی E چارت مورد معاينه قرار گرفتند.

وی با تاکید بر اینکه پوشش برنامه در كل استان ۸۲ درصد انجام شده است، گفت: پيش بينی می شود تا پايان سال ميزان پوشش طرح پيشگيری از تنبلی چشم به ۹۰ درصد برسد .

معاون امور پیشگیری بهزیستی استان مرکزی با بیان اینکه شیوع آمبلیوپی در جهان ۲ تا ۵ درصد است، با تاکید بر اهميت پيشگيری از تنبلی چشم، گفت: تنبلی چشم يكی از علل نابينايی و كم بينايی خفيف تا شديد بوده و تنبلی چشم شايعترين علت نابينايی يك چشمی در افراد زير ۲۰ سال و دومين علت كاهش بينايی در كودكان است.

وی با اشاره به اینکه تنبلی چشم با تشخیص به موقع قابل درمان است، افزود: اگر به موقع تشخیص داده و درمان نشود، فرد را از یک یا هر دو چشم بسیار کم بینا یا نابینا خواهد کرد.

معاون امور پیشگیری بهزیستی استان مرکزی ادامه داد: هر چه درمان چشم تنبل بيشتر به عقب بيافتد، احتمال به دست آوردن بينايی كامل كمتر شده، به طوری كه پس از ۷ تا ۱۰ سالگی، درمان تاثير زیادی در بينايی نخواهد داشت.

 امینی با اشاره به روش های پیشگیری و درمان این بیماری، افزود: تنها راه پیشگیری از تنبلی چشم تشخیص به موقع عوامل ایجادکننده آن بوده و نکته مهم در درمان تنبلی چشم این است که هر چه سن کودک کمتر باشد شانس درمان بیشتر، مدت درمان کوتاهتر و هرچه درمان چشم تنبلی بیشتر به عقب بیفتد احتمال بدست آوردن بینایی کامل کمتر می شود.

وی بهترین سن برای درمان تنبلی چشم را قبل از ۵ سالگی دانست و اضافه کرد: معمولا تا ۱۲ سالگی درمان امکان‌پذیر است اما مدت درمان طولانی تر بوده و پس از ۱۲ سالگی معمولا درمان تاثیر زیادی بر بینایی نخواهد داشت.

گزارش از: زهرا پاکباز