تالاب حله؛ اکوسیستمی زنده و پویا

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از روابط عمومی اداره کل حفاظت محیط زیست استان بوشهر، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان بوشهر گفت: تالاب حله یکی از تالابهای مهم کشور است که در فاز توسعه و تعمیم دستاوردهای طرح حفاظت از تالابهای ایران تدوین برنامه مدیریت آن آغاز گردیده است. این برنامه با همکاری سازمان حفاظت محیط زیست (دفتر زیستگاهها و امور مناطق)، اداره کل حفاظت محیط زیست استان بوشهر و همچنین مشارکت ذینفعان تهیه شده است. برنامه مدیریت در واقع یک سند و مرجع کاری برای شرایط کنونی تالاب بوده و چشم اندازی از وضعیت بلندمدت آن است. همچنین ابزاری برای تحلیل عملکردهای زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی تالاب و اولویت بندی اهداف است.

حسین دلشب تاکید کرد: این تلاش ها درباب برنامه مدیریت زیستبومی تالاب حله در طول دو سال اخیر به ثمر نشسته و همه ذینعان به نتایج و اهداف موردنظر به طور نسبی دست یافته اند. در چند روز اخیر هم که بارش باران فراوانی در استان بوشهر داشته ایم و همین نشان دهنده زنده و پویا بودن اکوسیستم تالاب حله است.

وی درباره اکوسیستم تالابی توضیح داد: نواحی و زمین‌های خیس باتلاقی و برکه ها، با آب مصنوعی یا طبیعی، دایمی یا موقت، با آب های ساکن، تالاب گفته می شوند. روان، شیرین یا لب شور، شور و نیز زمین های آبی و سواحل دریاها که در زمان جزر کمتر از ۶ متر عمق داشته باشند.  

با توجه به اهمیت تالابهای کشور «طرح حفاظت از تالابهای ایران» با همکاری سازمان حفاظت محیط زیست، صندوق تسهیلات محیط زیست جهانی GEF و برنامه عمران سازمان ملل متحد UNDP از سال ۲۰۰۵ آغاز به کار کرده است. ایده اصلی این طرح با احساس نیاز سازمان حفاظت محیط زیست به تغییر نگرش در زمینه مدیریت زیست بومهای تالابی و با هدف بسط و گسترش مدیریت جامع زیست بومی در اکوسیستم های تالابی شکل گرفنه است.

شکل گیری کنوانسیون رامسر به عنوان قدیمی ترین معاهده بین المللی، با تاکید بر حفاظت از تالاب های مهم بین المللی، در سال ۱۳۴۹ در رامسر جنبه قانونی حفاظت این زیستگاه های مهم را پر رنگ تر کرد.  از ۴۲ نوع تالاب مشخص شده توسط کنوانسیون رامسر در سطح جهان به جز یک نوع تالاب بقیه در ایران یافت می شوند که این خود می تواند بیانگر تنوع بسیار زیاد تالاب های ایران باشد.

در کل ۲۴ تالاب از ایران در کنوانسیون رامسر ثبت شده و مشمول قوانین این کنوانسیون می‌شوند. بر اساس طبقه بندی کنوانسیون رامسر؛ ۴۲  تیپ تالاب در سه دسته اصلی تالابهای ساحلی-دریایی، تالابهای داخل خشکی و تالابهای مصنوعی وجود دارند. تالابها از جمله مولدترین محیط های جهان هستند و برای مثال، شالیزارهای برنج یکی از تالابهای رایج دنیا هستند که غذای نیمی از جمعیت جهان را تامین می کنند. این اکوسیستم ها گهواره های تنوع زیستی دنیا هستند که با فراهم ساختن آب و قابلیت تولید نقش مهمی در بقای گونه های بیشماری از گیاهان و جانوران وابسته به خود ایفاء می کنند.

—مدیرکل حفاظت محیط زیست استان بوشهر در ادامه گفت: اقتصاد دانان و دانشمندان بطور روز افزون در زمینه ارزیابی و مطالعه ارزش ها و خدمات اکوسیستمی محیط های طبیعی از جمله تالاب ها مشغول به کار هستند. برخی از مطالعات نشان می دهد که اکوسیستم ها یا زیست‌بومها سالیانه حداقل ۳۳ تریلیون دلار ارزش خدماتی بوجود می آورند که ۴/۹ تریلیون دلار آن از طریق تالابها تامین می شود.

تاثیر و تاثر متقابل اجزای فیزیکی، بیولوژیکی و شیمیایی یک تالاب مثل خاک، آب و گیاهان و جانوران، عملکردهای حیاتی متعددی برای تالابها ایجاد می کنند از جمله: ذخیره سازی آب، حفاظت در مقابل طوفان و کاهش تخریب سیل، تثبیت خطوط ساحلی و مهار فرسایش، تزریق مجدد آبهای زیرزمینی (جابجایی آب از تالاب به درون سفره های زیرزمینی)، تخلیه آبهای زیر زمینی (جابجایی اب به سوی بالا و تبدیل آن به آبهای سطحی)، پالایش آب از طریق تثبیت عناصر محلول، رسوبات و دیگر آلودگی ها و تعدیل آب و هوای محلی.    

دلشب در پایان با بیان این که تالابها به اشکال مختلف برای تنوع زیستی حائز اهمیت هستند، برخی از شاخص های متداول در تعیین اهمیت تنوع زیستی یک تالاب را برشمرد: وجود گونه های کمیاب، در معرض خطر بومی، وجود زیستگاه های کمیاب یا در معرض خطر، وجود تعداد زیادی از گونه ها، اهمیت تالابها در چرخه حیات گونه های کمیاب،  در معرض خطر یا بومی. در واقع تالاب ها طیف گسترده ای از خدمات اکوسیستمی را فراهم می سازند که منجر به رفاه انسانی می شود. از غذا گرفته مانند ماهی و فیبر تا تامین آب و تصفیه آب و مهار سیلاب و اکوتوریسم و... بسیاری از مواردی که به زندگی و رفاه جامعه انسانی کمک می کند. بنابراین به منظورجلوگیری از نابودی تالابها و تنوع زیستی موجود در آن، لازم است فعالیت های انسانی تاثیر گذار بر تالابها به گونه ای مدیریت شوند که به سطحی از پایداری نزدیک شوند و این یکی از کلیدی‌ترین مسئولیت های سازمان حفاظت محیط زیست برای حفاظت از منابع بیولوژیکی کشور و جلوگیری از نابودی و انقراض گونه ها (محلی) است. با این وجود، بسیاری از وزارتخانه ها از قبیل وزارت جهادکشاورزی،  وزارت نیرو،  وزارت کشور،  وزارت راه و شهرسازی،  وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح،  معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهور،  استانداری های ذی ربط، متخصصین زیستبوم های حساس و شکننده مانند زیستبوم های تالابی که هر یک به عناوینی مسئولیتی را به عده دارند و باید بر اساس آخرین مصوبه هئیت محترم وزیران ۱۲۲۵۸۶ / ت ۵۴۸۰۵۶ مورخ ۰۴/۰۷/۱۳۹۲ در مدیریت یکپارچه تالابها با سازمان محیط زیست همکاری کنند.