بحرانی خزنده در انتظار مراتع/ توفان بیابان‌زایی در راه است

خبرگزاری مهر - گروه استان ها:خراسان جنوبی با قرار گرفتن بر روی کمربند خشک و نیمه خشک نیمکره شمالی دارای ذخایر آبی بسیار ضعیف و نزولات جوی کم و میزان پوشش گیاهی اندک است.

با توجه به شرایط اقلیمی و جغرافیایی ۸۶ درصد از مساحت استان شامل بیابان است به گونه ای که از کل عرصه های منابع طبیعی استان، ۳۶ درصد را عرصه های بیابانی و ۵۰ درصد را مراتع کم تراکم بیابانی تشکیل می دهد.

در حال حاضر خراسان جنوبی به عنوان دومین استان بیابانی کشور شناخته شده و بیش از پنج میلیون و ۵۰۰ هزار هکتار از مساحت آن را بیابان ها تشکیل می دهند. این آمارها در حالی است که هر ساله با توجه به کاهش نزولات، این خشکسالی ها ادامه داشته و بنا به گفته کارشناسان با ادامه این روند، تا ۱۴ سال آینده مرتعی وجود نخواهد داشت.

و اما این خشکسالی ها، کمبود علوفه برای دام ها و افزایش بیابان نیز مشکلاتی را به دنبال داشته که مهاجرت روستاییان به حاشیه شهرها یکی از مهم ترین چالش های این امر است.

دشت هایی تهی از علوفه

یکی از دامداران روستایی در گفت و گو با خبرنگار مهر بیان کرد: خشکسالی های چند ساله تاثیر نامطلوبی بر مراتع گذاشته است.

محمد سلیمی پور با بیان اینکه بسیاری از مراتع خالی از علوفه شده اند، اظهار کرد: باید برای تامین علوفه دام ها در برخی از روستاها تمهیداتی لحاظ شود.

وی ادامه داد: طی چند سال گذشته بسیاری از روستاییان به دلیل خشکسالی های زیاد به شهرها مهاجرت کرده اند.

سلیمی پور ادامه داد: اگر شرایط پیش رو به همین روند باشد، بقیه روستاییان نیز راه مهاجرت را در پیش خواهند گرفت.

وی با بیان اینکه طی سال جاری بارش باران های خوبی بودیم، افزود: به دلیل تشنگی چند ساله زمین، این میزان آب نیز تغییر چندانی در روند رویش علوفه نداشت.

وقتی خشکسالی به مهاجرت دامن می زند

یکی دیگر از روستاییان هم در گفت و گو با خبرنگار مهر اظهار کرد: طی سال گذشته به دلیل کمبود علوفه و بیابانی بودن این مناطق، دام هایم را به شهرستان سربیشه انتقال دادم.

محمد براتی ادامه داد: در شرایط کنونی با توجه به کاهش نزولات و خشک شدن بسیاری از قنات ها و عرصه ها، زندگی بر دامداران روستایی سخت شده است.

وی بیان کرد: دستگاه های ذیربط باید تمهیداتی در راستای تامین علوفه و آب شرب دام برای روستاییان بیاندیشند.

براتی خواستاراعطای تسهیلات برای تهیه آذوقه دام شد و افزود: در شرایط پیش رو نمی توان گوسفندان را در صحرا نگهداری کرد.

افزایش عرصه های بیابانی در روستاها

یک روستایی دیگر هم در گفت وگو با خبرنگار مهر بیان کرد: عرصه های بیابانی در روستاها سال به سال افزایش می یابد.

اسماعیل حسینی اظهار کرد: عرصه های پیش رو به دلیل چرای زیادی دام ها نیز به حالت خاکی درآمده و پوشش گیاهی آن ها از بین رفته است.

وی با بیان اینکه روستاییان نیازمند حمایت های مسئولان هستند، افزود: همچنین مسئولان باید از پیشرفت بیابان در این مناطق جلوگیری کنند.

حسینی با بیان اینکه دامداران و کشاورزان با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می کنند، گفت: اگر روند به همین شرایط باشد، امیدی برای زندگی در روستاها باقی نمی ماند.

زنگ خطر بیابان زایی

کارشناس ارشد اداره منابع طبیعی شهرستان بیرجند در گفت و گو با خبرنگار مهر بیان کرد: بیابان زایی بعد از دو چالش، تغییر اقلیم و کمبود آب شیرین، به عنوان سومین چالش مهم جامعه جهانی در قرن ۲۱ محسوب می شود.

هادی مالکی ادامه داد: ۱۷ ژوئن مصادف با ۲۷ خرداد ماه به عنوان روز جهانی بیابان زدایی در سراسر جهان نام گذاری شده است که در کشورهای مختلفی گرامی داشته می شود.

وی با بیان اینکه ۲۷ خردادماه نمادی برای نشان دادن اوضاع بیابان های جهان است، افزود: این روز زنگ خطر پدیده شوم بیابان زایی را برایمان به صدا در می آورد و به ما یاد آور می کند که اگر حواسمان به بیابان ها نباشد، دنیای خودت و تمام آیندگان زیر طوفان های شن و ماسه های بیابانی دفن خواهد شد.

مالکی بیان کرد: هر ساله برای بزرگداشت این روز شعاری در نظر گرفته می شود که شعار امسال «سرزمین ما، خانه ما، آینده ما» است.

مالکی با اشاره به تعریف بیابان بیان کرد: بیابان به مناطق دارای اقلیم خشک وفراخشک که میزان متوسط بارندگی سالیانه آن کمتر از ۱۵۰ میلی متر و درصد پوشش گیاهی چند ساله آن کمتر از ده درصد است، اطلاق می شود.

وی اظهار کرد: بارش کم، دامنه نوسان دمای شدید، دمای بالا و تبخیر زیاد و پوشش گیاهی بسیار فقیر و پراکنده از ویژگی های بیابان است.

بلای گسترش بیابان پیش روی جامعه

کارشناس ارشد اداره منابع طبیعی شهرستان بیرجند افزود: همچنین خاک های بیابان دارای مواد آلی کم و اغلب جوان و کم تحول یافته هستند.

مالکی اظهار کرد: بیابان زایی به معنی تخریب سرزمین در مناطق خشک، نیمه خشک و خشک نیمه مرطوب ناشی از عوامل مختلف جمله تغییرات آب و هوا وفعالیت های انسانی است.

وی بیان کرد: همچنین بیابان زدایی فعالیت هایی را شامل می‌شود که بخشی از توسعه جامع سرزمین در مناطق خشک، نیمه‌خشک و خشک نیمه مرطوب در راستای توسعه پایدار را در بر گرفته است.

مالکی با اشاره به مهم ترین اهداف بیابان زدایی بیان کرد: جلوگیری و یا کاهش تخریب زمین، احیای زمین های تخریب شده و احیای زمین های بیابانی شده از مهم ترین اهداف بیابان زدایی است.

کارشناس ارشد اداره منابع طبیعی شهرستان بیرجند بیان کرد: گسترش بیابان ها یکی از مشکلات بزرگ جهان امروز بوده که بیش از ۱۱۰ کشور جهان را تحت تاثیر قرار داده است.

وی برداشت بی رویه از سفره های آب زیر زمینی، آلودگی آب های زیر زمینی از طریق پساب های صنعتی، شهری و کشاورزی، تغییر کاربری اراضی، شخم بیش از حد مراتع برای اراضی دیم کم بازده و برداشت غیر اصولی معادن سطحی از مهم ترین عوامل بیابان زایی دانست.

۲۰ هزار هکتار از عرصه های بیرجند بیابانی است

مالکی با بیان اینکه شهرستان بیرجند با مساحت ۳۹۵ هزار و ۲۱۸ هکتار دارای ۹۷.۳ درصد عرصه های منابع ملی است، گفت: ۲۰ هزار و ۴۶ هکتار از این عرصه ها، بیابانی است.

وی ادامه داد: دشت خاکستری، مرک، شهاباد، قطار گز، چاه زرد و چاه غیاث از جمله مناطق بیابانی شهرستان بیرجند هستند.

مالکی با اشاره به اقدامات انجام شده در راستای بیابان زدایی بیان کرد: در این راستا تاکنون چهار هزار و ۴۹ هکتار از عرصه های بیابانی تحت تاثیر عملیات احیاء شامل بذر پاشی، نهال کاری و مدیریت هرز آب قرار گرفته است.

وی با بیان اینکه تاغزار دست کاشت مرک با مساحت هزار و ۱۱۴ هکتار یک مورد از اقدامات بیابان زدایی است، گفت: این امر با هدف کنترل فرسایش بادی و جلوگیری از هجوم شن های روان و گردوغبار به روستاهای بجد- مرک و شهر بیرجند انجام شده است.

مالکی تلطیف هوای منطقه، احیاء و اصلاح مراتع تخریب شده ناشی از چرای بیش از ظرفیت و کاهش گردوغبار به منظور جلوگیری از خسارات احتمالی به باند فرودگاه بیرجند از دیگر اهداف بیابان زدایی در این محدوده است.

وجود ۲۸ کانون بحرانی بیابان در خراسان جنوبی

رئیس اداره بیابانزدایی اداره کل منابع طبیعی خراسان جنوبی در گفت وگو با خبرنگار مهر بیان کرد: در حال حاضر ۲۸ کانون بحرانی بیابان در سطح استان وجود دارد.

۲۳ نقطه در بیش از سه میلیون و ۱۲۱ هزار هکتار از مساحت خراسان جنوبی تحت فرسایش بادی قرار دارد محمد یوسفی ادامه داد: این کانون ها شامل یک میلیون و ۳۸۶ هزار هکتار بوده که در ۱۱ شهرستان استان پراکنده است.

وی بیان کرد: همچنین ۲۳ نقطه در بیش از سه میلیون و ۱۲۱ هزار هکتار از مساحت خراسان جنوبی تحت فرسایش بادی قرار دارد.

یوسفی با اشاره به اقدامات انجام شده در راستای بیابانزدایی طی سال گذشته بیان کرد: طی سال گذشته ۳۵۳ هکتار از اراضی استان نهال کاری و ۵۶۲ هکتار نیز مراقبت و آبیاری شده است.

رئیس اداره بیابانزدایی اداره کل منابع طبیعی خراسان جنوبی افزود: این اقدامات با شش هزار و ۴۲۸ میلیون ریال انجام شده است.

یوسفی ادامه داد: همچنین برای اجرای دو پروژه ملی طرح ترسیب کربن و RFDL بیش از ۳۰۰ میلیون تومان اعتبار گرفته شده است.

وی اظهار کرد: طی سال گذشته ۸۰ درصد از اعتبارات استانی در زمینه بیابانزدایی محقق شد اما تخصیص اعتبارات ملی مطلوب نبود.

تخصیص ۴۵ میلیارد تومان اعتبار ملی در راستای بیابانزدایی

یوسفی بیان کرد: پیش بینی می شود برای اجرای پروژه های بیابانزدایی سال جاری ۴۵ میلیارد و ۴۵۴ میلیون تومان از اعتبارات ملی برای خراسان جنوبی مصوب شود.

وی با اشاره به برنامه های پیش رو در راستای بیابانزدایی اظهار کرد: مبارزه با گرد و غبار، نهال کاری، مراقبت و آبیاری عرصه های سال گذشته، مدیرت روان آب ها و مقابله با افت شپشک از مهم ترین برنامه های پیش بینی شده است.

رئیس اداره بیابانزدایی اداره کل منابع طبیعی خراسان جنوبی بیان کرد: اجرای طرح جنگل کاری در ۱۰ هزار هکتار از مساحت استان از ردیف اعتبارات ملی از دیگر برنامه های پیش بینی شده است.

وی از اجرای طرح جدید ترسیب کربن در شهرستان نهبندان خبر داد و افزود: امید است کارهای مطالعاتی این طرح تا نیمه اول سال جاری به اتمام رسیده وعملیات اجرایی نیز آغاز شود.

خسارت های میلیاردی کانون های فرسایش بادی

 مدیرکل منابع طبیعی خراسان جنوبی هم با بیان اینکه این استان دومین استان بیابانی کشور است، اظهارکرد: از وسعت ۱۵ میلیون و ۴۰ هزار هکتاری استان ۱۳ میلیون هکتار بیابانی و مراتع بیابانی است.

علیرضا نصرآبادی با اشاره به گسترش پدیده بیابان زایی در استان عنوان کرد:کانون های بیابانی استان در حال افزایش است و این بدان معنا است که شدت بیابانی بودن عرصه ها بیشتر شده است.

کانون های بیابانی استان در حال افزایش است و این بدان معنا است که شدت بیابانی بودن عرصه ها بیشتر شده است وی با بیان اینکه کانون های فرسایش بادی سالانه ۴۰ میلیارد تومان به عرصه های بیابانی در استان خسارت وارد می‌کند، ادامه داد: شهرستان بشرویه بیشترین خسارت و حجم این کانون‌ها را دارد.

وی تصریح کرد: بیشتر شهرهای استان فرسایش بادی دارند و از ۳.۱ میلیون هکتار وسعت تحت فرسایش بادی ۱.۳ میلیون هکتار بحرانی است که کانون های بحران فرسایش بادی محسوب می شوند.

 وی با بیان اینکه رشد بیابان به صورت آمار و ارقام نیست و از نظر جنبه تغییر شرایط اعلام می شود، افزود: کانون های بحرانی در عرصه های بیابانی رو به افزایش است .

برای احیاء اراضی بیابانی و جلوگیری از بیابان زایی باید نهضتی فراگیر برپا شود چراکه منابع طبیعی ثروت خدادادی همه نسل ها ست و همگان باید در آن کوشا باشیم.