به گزارش خبرگزاری مهر، آیت الله احمد مبلغی در دیدار با برخی از نخبگان حوزه علمیه قم افزود: ما باید نوعی از «تحلیل تاریخ فقه» را شناسایی، تعریف و در پیش بگیریم که خروجی‌های آن دارای کارکرد در استنباط باشد، و فعلا چنین تحلیل تاریخی به غایت در قلت (بسیار اندک) است و باید کوشید به آن دست یافت.
وی ادامه داد: اگر بخواهیم برای فقه به صورت هدفمند و کارکردخواهانه، تاریخ را تحلیل کنیم، این اقدام را باید از زاویه‌های مختلف از جمله قرآن، حدیث و... به انجام برسانیم.
رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی خاطرنشان کرد: حدیث به دلیل قرارداشتن در جایگاه یک منبع غنی، سرنوشت ساز و پردامنه برای فقه، بررسی تاریخ فقه از زاویه آن و رصد تحولات رخ داده برای آن و تحلیل انعکاس این تحولات بر فقه، یک ضرورت بسیار جدی است.
وی گفت: ما با دو مقوله تاریخ حدیث و تاریخ فقه از زاویه حدیث مواجه هستیم که هر دو ضروری است و اولی ضرورت ویژه‌ای دارد.
آیت الله مبلغی با اشاره به اینکه تبیین «استحکام ریشه‌ای و تاریخی حدیث» در گرو احیای علم تاریخ حدیث است، گفت: پرداختن به علم تاریخ حدیث در راس واجبات دانشی در حوزه قرار دارد و تاخیر در فعال سازی تاریخ حدیث خسارت بار است.
وی افزود: احیا و ابراز جایگاه استوار، فخیم و منیع حدیث در گرو تحقیقی جامع و تحلیلی استوار نسبت به تاریخ آن است.
تحولات نه گانه برای حدیث در طول تاریخ
عضو مجلس خبرگان رهبری گفت: از ابتدای دوره غیبت تاکنون، حدیث نه مرحله مهم شامل تمحیص، تفقیه، تفریع، تقعید، تقلید، تقطیع، تجمیع، تنظیر و تحقیق را پشت سر گذاشته است.
وی افزود: تفقیه حدیث توسط محدثان و تفریع بر حدیث توسط شیخ طوسی و سید مرتضی و تقعید (قاعده سازی) بر پایه حدیث توسط عمدتا علامه حلی و تقلید از حدیث و تقطیع و تجمیع آن توسط اخباریان انجام گرفت.
آیت الله مبلغی با اشاره به مرحله دوم حدیث یعنی تفقیه گفت: در این دوره محدثان فقیه، حدیث را در لباس فقه مطرح، و خلا نبود مسائل فتوایی را از رهگذر تنسیق بین روایات و ارائه آن در لباس فقه، پر کردند.
وی افزود: به لحاظ آنکه عصر این محدثان قریب به معصومان(ع) بوده، کار آنان (تفقیه حدیث) از طلایی‌ترین و قابل مطالعه‌ترین دوره‌های گذشته بر حدیث به شمار می‌رود و آیت الله بروجردی به آن عطف توجه اجتهادی ویژه کردند.
استاد حوزه علمیه قم ادامه داد: به اعتقاد مرحوم آیت الله بروجردی تلاش محدثان بر اساس یک واقعیت بالیده در تاریخ شکل گرفته به گونه‌ای که نسل به نسل مجموعه‌ای از احادیث را دریافت و منتقل می‌کردند تا به امام معصوم(ع) می‌رسیدند از این رو شهرت و اجماع در آن مجموعه قابل اعتناء و اعتبار است.
وی با اشاره به اینکه سه مرحله از مراحل گذشته بر حدیث در دوره اخباریان و توسط آنان انجام گرفت، گفت: این سه عملیات به جایگاه پرقابلیت حدیث آسیب وارد آورد.
آیت الله مبلغی افزود: یکی از این سه، طرح «تقلید از حدیث بجای تقلید از مجتهد» بود که در عمل ناکارامدی آن آشکار گردید و بجای فهم اجتهادی منضبط، سلایق خشک و مبتنی بر نگاه‌های تنگ اخباریان را حاکم بر فقه کرد.
وی با اشاره به تقطیع حدیث، به عنوان دومین عمل اخباریان در قبال حدیث، گفت: تقطیع احادیث را برخی از اخباریان انجام دادند که نتیجه آن این بود که حدیث را از فرصت طلایی برخورداری از برخی از قرائن داخلی دور کردند.
رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی گفت: سومین کار اخباریان در قبال حدیث، عملیات «تجمیع حدیث با رویکرد بی‌اعتناء به تمحیص آن» بود که نوعی فرهنگ سازی‌ها و رویه سازی‌های اجتماعی برهم زننده منطق اهل بیت(ع) را در جامعه پدید آورد و بخشی از فرصت‌های قدرتمند حدیث را برای هماوردی فکری تضعیف کرد.
آیت الله مبلغی با اشاره به اینکه بعد از اخباریان، مجتهدان تنها مشکل تقلید از حدیث را آن هم در فقه از بین بردند، گفت: باید اذعان کرد همچنان رسوبات تقطیع و نیز «تجمیع بی‌اعتنا به تمحیص» و نیز مشکل تقلید از حدیث (و نه اجتهاد از آن و برپایه آن) در فضای غیر فقه تا حدودی بجای خود باقی است.
نظر شما