به گزارش خبرنگار مهر، فرهنگسرای هنر از لوکیشن های فیلم "زن دوم" است. سالن اجتماعات این فرهنگسرا جایی است که گروه خود را برای فیلمبرداری سکانس تازه ای از فیلم آماده می کند. به همراه عکاس وارد سالن شدیم. سالن پر از هنرورانی بود که برای بازی در این سکانس حضور پیدا کرده اند. ردیف وسط تقریبا پر از جمعیت بود. بین دختران و پسران جوان هنرور چند فرد مسن تر نیز دیده می شدند. حضور آنها برای من بسیار جالب بود. این آدم ها با این سن و سال با چه عشقی به سینما حاضرند چند ساعت متوالی از وقت خود را به صورت تماشگر در این مکان طی کنند.
روی پرده سالن نوشته شده "نهاد ناشران برگزار می کند: مراسم انتخاب بهترین کتاب های علمی سال". با این نوشته متوجه شدم امروز قرار است در این سکانس مراسم اعطا جایزه کتاب با حضور تعدادی از افراد و بازیگران فیلم برگزار شود. از سپهر میکاییلی یکی از دستیاران الوند درباره این سکانس پرسیدم که در پاسخ گفت: "امروز مراسمی تحت عنوان معرفی بهترین کتاب علمی سال برپا می شود. در این صحنه محمدرضا فروتن در نقش بهرام فرزان این جایزه را دریافت می کند." کم کم با فضای کار آشنا شدم و احساس کردم باید امروز تمامی بازیگران اصلی فیلم برای این سکانس اینجا حاضر باشند.
سیروس الوند در نمایی از پشت صحنه فیلم "زن دوم"
سمت راست سالن، گروه در حال آماده کردن دوربین برای گرفتن پلانی از قسمت بالای سالن بودند. اما بعد از مدتی مشورت با الوند، عوامل گروه تصمیم گرفتند دوربین را بالای صحنه ببرند. چهارپایه آهنی را روی صحنه رو به روی ورودی اصلی سالن قرار دادند. غلامرضا آزادی مدیر فیلمبرداری برای گرفتن این پلان بالای آن رفت. متوجه حضور نیکی کریمی در طبقه دوم سالن شدم. قرار بود چند پلان از وی در این قسمت سالن گرفته شود.
با صدای الوند که می گوید: "دوربین، صدا، حرکت!" پلانی از نیکی کریمی در نقش مهتاب گرفته می شود. در این پلان قرار است نمایی از اضطراب و نگرانی در چهره مهتاب نشان داده شود. این پلان بدون هیچ تمرینی آماده می شود. سحر ذکریا در نقش فرزانه به عنوان دیگر بازیگر فیلم که گویا دوست قدیمی مهتاب است، وارد سالن می شود. او در جای خود یعنی ردیف سوم از پائین قرار می گیرد و برای لحظه ای از همانجا برای نیکی کریمی دست تکان می دهد. وی نیز جواب او را می دهد. این پلان یعنی تکان دادن دست مهتاب نیز گرفته می شود. کم کم جمعیت بیشتری از هنروران وارد سالن می شوند.
پلان های کریمی پشت سر هم گرفته می شود. یکی دیگر از این پلان ها، صحنه تشویق وی به همراه دیگر هنرورانی بود که در بالای سالن نشسته بودند. محمد آهنگرانی دستیار یک الوند بالای سالن می رود و برای هنروران این صحنه را توضیح می دهد. برای اینکه بازیگران با پلانی که قرار است گرفته شود هماهنگی بیشتری داشته باشند، مجری برنامه که پسری به نام بادامچیان است، جایزه را اعلام می کند. "لوح و جایزه بهترین کتاب به خاطر تازگی موضوع و نثری روان و سلیس به کتاب "شناخت انسان از منظر عشق و ایمان" نوشته بهرام فرزان تعلق می گیرد." زمانی که حرف وی تمام می شود کریمی همراه دیگر هنروران شروع به تشویق می کنند. این صحنه دوباره گرفته می شود و بعد از چند برداشت بالاخره کار مورد قبول الوند قرار می گیرد. کات!
در ادامه، نمای بسته ای از نیکی کریمی گرفته می شود. این نماها به همراه صدای مجری برنامه و تشویق حاضرین ضبط می شود. بعد از گرفتن این پلان ها، آزادی از چهارپایه فلزی پایین می آید. این چهارپایه به قدری بلند است که هر بار وی برای بالا و پائین رفتن از آن دچار مشکل می شود. مهتاج نجومی در نقش مادر بهرام وارد سالن می شود و الوند از هنرمندان داخل سالن می خواهد که برای سلامتی وی صلوات بفرستند. نجومی از این کار الوند خنده اش می گیرد و از جمع به خاطر این حرکت تشکر می کند. او نیز مدت زیادی است که در سینما و تلویزیون به ایفای نقش می پردازد. همیشه چهره وی را در نقش مادر به یاد داریم. اینجا نیز همان نقش همیشگی را ایفا می کند.
در میان استراحت کوتاه گروه از ندا آصف منشی صحنه این پروژه سینمایی درباره سکانس های امروز سئوال کردم و متوجه شدم که امروز اینجا دو سکانس که یکی معرفی سالن است و دیگری جایزه گرفتن بهرام فرزان گرفته می شود. گویا حدود 40 پلان یا بیشتر قرار است در این دو سکانس گرفته شود. متوجه شدم اگر قرار باشد تمامی پشت صحنه فیلم امروز فیلم را گزارش کنم، به طور قطع کارم تا ساعت 11 شب طول خواهد کشید. پس از استراحت قرار بود دوباره پلان های کریمی تکرار شود. با دقت به طراحی لباس و گریم او نگاه می کنم. به نظر می رسد که او زنی ساده و امروزی از نسل زنان فرهنگی جامعه است.
کریمی دوباره بالای سالن قرار می گیرد. این بار پلان دیگری از وی گرفته خواهد شد. مهتاب با نگاه بهرام فرزان را دنبال می کند تا روی صحنه حاضر شود. برای اینکه این نگاه با نبود محمدرضا فروتن هماهنگی بیشتری داشته باشد، سپهر میکائیلی این مسیر را طی می کند. این پلان ها نیز با صدای تشویق افراد گروه همراه می شود. جهانگیر میرشکاری صدابردار فیلم نیز کنار نیکی کریمی قرار گرفته تا تنظیم این صداها را بر عهده بگیرد. پلان های کریمی یکی پس از دیگری و با کمترین تمرین گرفته می شود. البته این موضوع کار را برای گروه آسان تر می کند و زودتر نوبت ضبط پلان های دیگر می رسد و کمی کار جلو می افتد.
در میان گرفتن پلان ها، چند بار از پائین الوند با موبایل درباره صحنه های گرفته شده با نیکی کریمی حرف می زند. کریمی اصولا در نوع بازی خود روی صحنه تغییراتی ایجاد می کند. گویا به همین دلیل است که الوند گهگاه با او مشورت می کند. در یک زمان کوتاه استراحت با نیکی کریمی صحبت کردم. وی که سعی داشت موضوع و تم اصلی داستان لو نرود درباره این نقش گفت: "مهتاب با بهرام رابطه ای عاطفی دارد که پس از مدتی به خاطر اتفاقاتی که شکل می گیرد مسیر زندگی شان تغییر می کند. من حدود هفت سال پیش کتاب "زن دوم" را خواندم و همان زمان صحبت هایی با طائرپور به عنوان نویسنده کتاب و تهیه کننده فیلم داشتم، قرار شد روزی که کتاب به فیلمنامه تبدیل می شود، ایفاگر نقش مهتاب باشم. البته خودم نیز از موضوع اصلی و روایت داستان خوشم آمده بود."
در ادامه صحبت هایم با کریمی از اکران "یک شب" اولین فیلم ساخته سینمایی اش بعد از جشنواره پرسیدم و کمی هم درباره اولین نمایش "چند روز بعد" در جشنواره حرف زدیم. با اینکه دغدغه اصلی این بازیگر سینما در حال حاضر فیلمسازی است، اما هنوز با دقت و وسواس همیشگی نقش هایش را انتخاب می کند. او کمتر به موضوع اصلی فیلم "زن دوم" در میان صحبت هایش اشاره می کند. زیرا گروه تصمیم دارند تا زمان نمایش فیلم مخاطب با موضوع اصلی کمتر آشنا شود. وی درباره روایت فیلم اظهار داشت: "این فیلم یک اثرعاطفی است که مسایلی را نیز به همراه دارد. من در این فیلم نقش یک ویراستار را بازی می کنم که در یک انتشارات مشغول کار است."
پس از گفتگوی کوتاه من، در میان استراحت گروه با کریمی، چهره وی در زمان گرفتن جایزه بهرام گرفته می شود. البته باز هم میکائیلی جایگزین فروتن می شود تا این حس با چهره کریمی همخوانی داشته باشد. فروتن در اتاقی دیگر مشغول گریم است. فروتن قرار است پس از گرفتن جایزه از کسی تشکر کند که وی را در راه نوشتن این کتاب کمک کرده است، ولی نام وی را به زبان نمی آورد. تمامی متن این دیالوگ ها توسط دستیار الوند خوانده می شود، اما فقط دوربین چهره نیکی کریمی را در خود داشت.
پلان های نیکی کریمی تمام شد و بازی امروز وی به پایان رسید. علی زارع عکاس فیلم که گویا بازیگر نقش رو به روی سحر ذکریا را برعهده دارد، به همراه وی در صحنه حاضر می شود. آنها به همراه جمعیت در قسمت وسط سالن ردیف سوم می نشینند. پلان های متفاوتی از ورود میهمانان به سالن از درهای سمت چپ و راست گرفته می شود. البته این پلان ها با چند بار تمرین نهایی می شوند. به هر حال، حضور این همه هنرور در این سالن و کنترل و هماهنگی آنها کار آسانی نیست.
سحر ذکریا در ردیف سوم، پشت محمدرضا فروتن بازیگر نقش بهرام و آناهیتا نعمتی بازیگر نقش کتایون قرار می گیرد. آنها امروز برای گرفتن جایزه بهرام اینجا حاضر شده اند. در میان گرفتن پلان ها از جمعیت حاضر در سالن گپ کوتاهی با سحر ذکریا می زنم . وی فرزانه را چنین معرفی می کند: "من در این فیلم نقش دوست صمیمی مهتاب را ایفا می کنم و همیشه و در همه حال در کنار وی همانند یک خواهر حضور دارم. البته بهرام در حقیقت همکار من و همسرم است و در طول داستان ما به نوعی موجب آشنایی مهتاب با وی خواهیم شد. در این فاصله و در کنار این رابطه عاطفی که بین مهتاب و بهرام شکل می گیرد، مشکلات و اتفاقاتی نیز به وجود می آید که ما نیز با وجود داشتن رابطه صمیمانه با آنها در کنارشان حضور خواهیم داشت."
از او درباره سکانس های قبلی که در این فیلم حضور داشته است، می پرسم و درباره کتاب "زن دوم" که آیا آن را قبل از فیلم خوانده است، وی در جواب گفت: "من حدود دو هفته قبل در سکانس خانه مهتاب حضور داشتم، اما هنگام سفر گروه به یکی از شهرهای شمالی حضور نداشتم. قبل از خواندن فیلمنامه، کتاب را نخوانده بودم و با متن و تم اصلی فیلم همزمان با مطالعه فیلمنامه آشنا شدم. البته در کار قبلی الوند یعنی فیلم سینمایی "تله" که در حال حاضر روی پرده سینماهاست، در کنار دیگر بازیگران حضور داشتم. بازی من در این فیلم به واسطه کار قبلی ام با این کارگردان است و فکر می کنم آشنایی با سبک کارهای این فیلمساز نتیجه خوبی در پی داشته باشد."
پس از صحبت من با ذکریا، فروتن وارد صحنه می شود و الوند از جمعیت هنروران داخل سالن می خواهد که وی را تشویق کنند. فروتن هم با همان لحن همیشگی اش به آنها می گوید: "من از همه شما تشکر می کنم و کوچک همه شما هستم. من تک تک شما را دوست دارم و یکی از شماها هستم و پیشاپیش از همکاریتان تشکر می کنم."
دختربچه ای حدود 4 یا 5 ساله در کنار سایر بازیگران دیگر دیده می شود. از گروه درباره حضور وی می پرسم و متوجه می شوم که وی خواهرزاده محمدرضا فروتن است و نقش رویا دختر بهرام و کتایون را بازی می کند. کم کم بازیگران اصلی این سکانس یعنی مهتاج نجومی، آناهیتا نعمتی و محمدرضا فروتن در ردیف دوم صندلی های سالن قرار می گیرند. با دقت به نوع انتخاب لباس و شکل پوشش آنها متوجه می شوم که به راحتی تغییری در بین نقش زن های اول و دوم فیلم احساس می شود.
ژیلا مهرجویی طراح صحنه و لباس فیلم در این ارتباط توضیح داد: "طراحی لباس در این فیلم بر اساس شخصیت ها و کاراکترهای موجود در داستان انجام گرفته است. به طور مثال نوع لباس های نیکی کریمی در فیلم به عمد ساده تر از آناهیتا نعمتی در نظر گرفته شده تا تمایز شخصیتی آنها بارزتر شود."
وی درباره طراحی صحنه "زن دوم" خاطر نشان ساخت: "ما عمده ترین لوکیشنی که برای طراحی صحنه تا به حال گذرانده ایم، منزل مهتاب بود. این خانه در منطقه ای حوالی میدان ونک قرار داشت و کاملا خالی از اساس و لوازم بود که من به همراه دستیارانم بر اساس شخصیت بهرام و مهتاب که از طبقه اجتماعی و فرهنگی خاصی هستند، طراحی این صحنه را انجام دادم. البته لوکیشن های داخلی دیگری نیز در طول فیلمبرداری از قیبل ویلایی در شمال، خانه فرزانه، منزل کتایون و مادر بهرام نیز وجود داشت که هر کدام با طراحی خاص ارایه شد."
ساعت از 7 بعد از ظهر گذشته بود، اما تازه پلان حضور بهرام، مادر وی، کتایون، فرزانه، رویا و همسر فرزانه در میان جمعیت گرفته می شد. قرار شد مجری جایزه را برای حاضرین اعلام کند تا آنها نیز بهرام را تشویق کنند. در بین صحبت های مجری برنامه چند بار کات داده می شود. هر بار به دلیلی این اتفاق می افتد. یک بار به خاطر اشتباه مجری، بار دیگر به دلیل هماهنگ نبودن جمعیت و ... صدای تشویق جمعیت چند بار گرفته می شود و چندین بار نیز این موضوع قبل از ضبط تمرین می شود.
جهانگیر میرشکاری صدابردار فیلم که گویا کسالت مختصری دارد، این صداها را چندین بار امتحان می کند. از او درباره نحوه صدابرداری فیلم جویا می شوم. با صدایی گرفته که گویی سرما خورده است، پاسخ داد: "این فیلم هشتمین همکاری من با الوند است. من از زمان "هتل کارتون" تا به حال با وی کار می کنم. به همین دلیل اصولا از نحوه فعالیت یکدیگر آشنایی کاملی داریم."
وی درباره صحنه های قبلی و صداهایی که تاکنون بر روی صحنه گرفته شده است گفت: "صحنه هایی که تاکنون گرفته ایم، لوکیشن های داخلی بوده و بخشی نیز در جاده انجام شده است. من به دلیل اینکه مدت زیادی است با الوند همکاری می کنم، نمی توانم بگویم که این فیلم چه ویژگی هایی نسبت به کار قبلی داشته است. اصولا" من سر صحنه از یک میکرفون استفاده می کنم. زیرا به نظرم صداها یک دست تر می شود و به همین دلیل این موضوع در تمام کارهای من تکرار می شود. البته الوند یک صدابردار کامل و با تمام ویژگیهای کار صدابرداری آشنا است."
پلان های تشویق جمعیت ادامه دارد. در میان این صحنه ها الوند تغییری در نوع کار خود ایجاد می کند و این موضوع مشخص می شود که وی جزو کارگردان هایی است که سر صحنه تصمیم های جدیدی در نوع گرفتن پلان ها به وجود می آورد. برای نمونه زمانی که مجری نام بهرام را به عنوان نویسنده کتاب برتر معرفی می کند، علی زارع در نقش دوست بهرام و همسر فرزانه، شانه بهرام را از خوشحالی می فشارد. این پلان در خلال زمان فیلمبرداری اضافه می شود و بعد از دو بار تمرین گرفته می شود یا سحر ذکریا با نظر الوند قرار می شود زمانی که بهرام روی صحنه حاضر می شود با خوشحالی از جای خود بلند شود و با بغضی که در گلو دارد او را تشویق کند.
آناهیتا نعمتی که ردیف صندلی جلوی ذکریا نشسته و به نوعی زن اول بهرام در فیلم محسوب می شود، در میان زمان استراحت کوتاه گروه درباره نقش خود می گوید: "من نقش کتایون، زن اول بهرام را در فیلم ایفا می کنم. از اینکه در کنار گروه حرفه ای از تهیه کننده و کارگردان گرفته تا بازیگران حضور دارم، بسیار خوشحالم. من زمانی که به وسیله خواندن کتاب با موضوع اصلی فیلم آشنا شدم، از تم اصلی فیلم خوشم آمد. البته قبل از شروع کار تمرین هایی نیز انجام دادیم که این موضوع باعث شد کار نتیجه بهتری داشته باشد."
وی این فیلم را نگاه تازه ای به مقوله ازدواج دوم می داند و در این باره معتقد است: "این فیلم می خواهد بگوید که این اتفاقات تحت شرایط خاصی صورت می گیرد و خوشبختانه هیچ یک از این کاراکترها قرار نیست در طول داستان به خاطر کاری که انجام می دهند، به نوعی محکوم شوند. قصه فیلم جذابیت خاصی دارد که از ویژگیهای اصلی فیلم محسوب می شود و می تواند در نگرش مخاطب به این مقوله دریچه تازه ای باز کند."
این صحنه نیز پس از چندین بار تمرین گرفته می شود. رویا فرزند کتایون و بهرام که دختری 4 - 5 ساله است نیز موجب می شود چند پلان با برداشتهای متفاوتی گرفته شوند. او فقط به حرفهای فروتن گوش می کند و با حرکت وی کارهای مورد نیاز درصحنه را انجام می دهد. گروه باز استراحت کوتاهی می کند. سکانس طولانی همراه با پلانهای کوتاه متفاوت و پشت سر هم گروه را خسته کرده بود. ساعت 8:30 شب بود که فرشته طائرپور به عنوان تهیه کننده فیلم به جمع پیوست.
غلامرضا آزادی که گویا انرژی زیادی دارد هنوز کمتر از دیگران خسته شده است. در میان زمان استراحت با وی که بر روی صندلی پشت دوربین خود مشغول استراحت است به گفتگو پرداختم. وی این فیلم را نقطه اوج یک اثر عاطفی معرفی کرد و در این ارتباط گفت: "من مدتی است که دوست دارم در فضای کارهای عاشقانه و احساسی فعالیت کنم. پیش از این در دو فیلم "باغ فردوس 5 بعدازظهر" و "ایستگاه بهشت" در همین ژانر کار کردم. احساس می کنم که این فیلم نقطه اوج همان فضاهای احساسی و عاشقانه است."
وی درباره شروع همکاری و فعالیت با عوامل این گروه گفت: "ابتدا با فرشته طائرپور برای فیلمبرداری این پروژه صحبت کرده بودم. البته پیش از این در نخستین تجربه فیلمبرداری با الوند در فیلم "شب حادثه" همکاری داشتم. این کار به نوعی دومین همکاری من با این کارگردان پس از چندین سال محسوب می شود. رمان "زن دوم" را زمانی خواندم که با طائرپور در مورد ساخت این فیلم صحبت کردم و به این ترتیب با فضای کار آشنایی خوبی پیدا کردم."
محمدرضا فروتن در نمایی از پشت صحنه فیلم "زن دوم"
آزادی در ادامه صحبت هایش درباره بخشهایی از فضاهای حسی فیلم "زن دوم" گفت: "در بخش هایی از این کتاب که به فیلمنامه تبدیل شده است لحظاتی وجود دارد که کاملا حسی است و گرفتن این صحنه ها کمی دشوارتر از بخش هایی دیگر محسوب می شود. برای نمونه ما در لحظه ای می خواهیم احساس درونی زن را نسبت به مرد به تصویر بکشیم و یا برعکس می خواهیم ذهن مرد را نسبت به وی نشان دهیم. به هر حال نوشتن این لحظات در یک کتاب راحت تر از به تصویر کشیدن آن در فیلم است. به همین دلیل ما تغییراتی نیز برای به تصویر کشیدن این لحظات در متن به وجود آوردیم، اما در برخی لحظات این حس را به صورت فیزیکی به تصویر درآوردیم."
وی که با علاقه از نحوه کار خود صحبت می کرد با اعلام خبر از ساخت فیلمی عاشقانه اظهار داشت: "فضای کارهایی که من طی این دو سال انجام داده ام، من را به فضای فیلم خودم که "قبیله من" نام دارد، بیشتر نزدیک کرد. من در آن فیلم نیز که به گونه ای درباره زندگی خودم است، رویاها و لحظات عاطفی زیادی دارم. با این حال حس می کنم که فیلم زن دوم نسبت به دو کار قبلی من درونی تر است و به همین دلیل من در نحوه کار فیلمبرداری، نوع انتخاب رنگ ها و حرکت دوربین بسیار دقت کردم. زیرا حس می کنم که "زن دوم" هرگز از جاده احساس خارج نمی شود."
با پایان یافتن صحبت های من با آزادی، ضبط پلان های بعدی شروع می شود. دوربین همچنان بالای صحنه است و قرار است در این پلان فروتن از جا بلند شود و به روی صحنه بیاید. این پلان با چند برداشت گرفته می شود. یکبار وی به آرامی حرکت می کند و بار دیگرمقدار مسافتی که وی نسبت به پلان قبلی حرکت کرده است، بیشتر می شود. جای دوربین عوض می شود و به سمت چپ سالن در انتهای ردیف سوم صندلی ها برده می شود.
ساعت نزدیک 10 شب بود و همچنان کار ادامه دارد. البته تعدادی از هنرورها نیز سالن را ترک کرده بودند و جمعیت کمتری در آنجا حضور داشتند. من هم کم کم با گروه خداحافظی می کنم و از سالن خارج می شوم. زمان کوتاه استراحت ها و ضبط پلانها به صورت فشرده و پشت سر هم موجب شد که نتوانم فرصتی برای گفتگو با الوند به دست بیاورم.
زمانی که از فرهنگسرا دور می شوم به یاد فرشته طائرپور می افتم و تولیدات و ساخته های متفاوت گذشته اش، به یاد "گلنار"، "وقتی همه خواب بودند" و فیلمهایی که در خاطره دوران کودکی ام نقش بسته اند و حالا او و تجربه فضایی دیگر برای ساخت یک اثر جدید آن هم برداشت از رمانی که چند سال پیش نوشته است.
طائرپور در این باره معتقد است: "همچنان تعلق خاطر و خط مشی تولید خود را به عرصه کودکان نزدیک تر می دانم، اما همانطورکه طی سالهای اخیر گفته ام به دلیل وضعیت تاسف برانگیزی که در خصوص نمایش فیلم های کودکان به وجود آمده است و مسئله تولید در تمامی مراکز بالقوه ای که می توانستند در خدمت این ژِانر باشند ولی در عمل این فعالیت را انجام نمی دهند، از تهیه کنندگی و تولید فیلم های ژانر کودکان صرفنظر کرده ام."
وی درباره زن دوم می گوید: "برای ساخت "زن دوم" به عنوان تنها کار غیر کودک - صرفنظر از کارهای مستند و تولید مشترکی که تاکنون داشته ام - دلایل کاملا" شخصی دارم و به عنوان تهیه کننده تصور نمی کنم تفاوتی میان تهیه کنندگی یک فیلم سینمایی برای مخاطب بزرگسال با اثر مربوط به گروه سنی کودکان و نوجوانان وجود داشته باشد. علاوه بر اینکه در فیلم های کودکان دقت ها و گاهی تخصص های ویِژه ای وجود دارد که در کار بزرگسالان به آن معنا وجود ندارد."
نظر شما