توسعه غلط زنجیره گاز اتان/نقص سیاست گذاری شرکت ملی پتروشیمی

به گزارش خبرنگار مهر، گاز اتان یکی از خوراک های استراتژیک و مزیت دار صنعت پتروشیمی کشور است. گازی که به عنوان خوراک بسیاری از واحدهای الفین کشور به اتیلن تبدیل می شود. واحدهایی همچون جم، آریا ساسول، مارون، مروارید، کاویان از جمله واحدهای پتروشیمی خوراک گاز اتان کشور هستند. همگی واحدهای پتروشیمی های دریافت کننده اتان کشور، تولید کننده اتیلن و سپس محصولات در ادامه زنجیره اتیلن هستند.

از زنجیره های مهم اتیلن می توان به پلی اتیلن، اتیلن اکساید و سپس اتیلن گلایکول، اتیلن دی کلراید و سپس PVC  اشاره کرد. همه محصولات نامبرده در تولید بسیاری از محصولات پلیمری کاربرد دارد و سهم ارزش افزوده و اشتغال بالایی در اقتصاد کشور را ایفا می کنند. به طور مثال انتهای زنجیره ارزش اتیلن گلایکول، محصولاتی نظیر PET نساجی است که ماده اولیه اصلی و استراتژیک صنعت نساجی کشور تلقی می شود. بسیاری از کشور ها نظیر چین،کره جنوبی و ترکیه با واردات بالای محصولات بر پایه اتیلن مانند مونو اتیلن گلایکول ها، توانسته اند سهم بالایی از بازار محصولات نساجی را در دست بگیرند.

در همین ارتباط، احمد حسینی، کارشناس صنعت پتروشیمی در گفتگو با خبرنگار با بیان اینکه در ایران بیشتر ظرفیت اتیلن تولیدی به پلی اتیلن تبدیل می شود و سهم محصولات دیگر در زنجیره ارزش اتیلن زیاد نیست،گفت: در سال ۱۳۹۶ از ۴ میلیون و ۹۵۰ هزار تن اتیلن تولیدی کشور ۳ میلیون و ۳۳۰ هزار تن از آن به پلی اتیلن، ۱ میلیون و ۳۰۰ هزار تن آن به اتیلن گلایکول و ۳۲۰ هزار تن آن به پلی وینل کلراید تبدیل شده است. از این مقدار پلی اتیلن تولیدی تنها ۱۶ درصد آن معادل ۵۰۲ هزار تن در داخل کشور عرضه شده و ۲ میلیون ۴۳۱ هزار تن آن صادر شده است. به بیان دیگر تنها یک واحد پتروشیمی پلی اتیلنی با ظرفیت ۵۰۰ هزار تن در سال می تواند پاسخگو نیاز داخل باشد. همچنین از ۱ میلیون ۳۰۰ هزار تن اتیلن گلایکول تولیدی کشور بیش از ۱ میلیون تن آن صادر شده و تنها ۳۰۰ هزار تن آن در داخل مصرف شده است. در نمودار شماره ۱ میزان درصد محصولات تولیدی از زنجیره اتیلن کشور را نشان می دهد.

وی افزود: یکی از زنجیره های مهم اتان به اتیلن، اتیلن اکساید و سپس اتیلن گلایکول ها هستند. در حال حاضر سه شرکت پتروشیمی در کشور هر کدام با ظرفیت های ۴۴۳، ۵۰۰ و ۴۰۰ هزار تن تولید کننده این محصول از زنجیره اتان هستند.

 این کارشناس صنعت پتروشیمی ادامه داد: از کاربردهای مهم اتیلن گلایکول ها در تولید منو اتیلن گلایکل ها است که به عنوان ماده اولیه برای تولید نخ پلی استر، چیپس پلی استر و تولید بطری استفاده می شود. این محصولات از لحاظ ایجاد ارزش افزوده و اشتغال در صنایع پایین دست نساجی و بطری سازی بسیار حائز اهمیت هستند، از دیگر محصولات ادامه زنجیره منو اتیلن گلایکول ها، می توان به محصول ضد یخ اشاره کرد. 

محدودیت تولید PET

حسینی با اشاره به اینکه از تولید ۱ میلیون ۳۰۰ هزار تنی اتیلن گلایکول در کشور تنها ۳۰ درصد آن در داخل کشور مصرف و سهم اندک آن توسط یک پتروشیمی( تندگویان) در کشور به PET ( مواد اولیه بطری) تبدیل و مابقی اتیلن گلایکول صادر می شود، تصریح کرد: این بی توجهی به ادامه زنجیره ارزش اتیلن گلایکول در طرح های پتروشیمی در حال احداث نیز دیده می شود و طرح های همچون پتروشیمی بوشهر و پارس فنل هر کدام با ظرفیت ۵۵۴ تن، تنها به صادرات اتیلن گلایکول اکتفا کرده اند و محصولاتی نظیر PET در سبد محصولات این دو پتروشیمی وجود ندارد.

وی اظهار داشت: با مشاهده معاملات صورت گرفته محصولات پتروشیمی در بورس کالا مشاهده می شود که یکی از محصولاتی که به واسطه تولید پایین در کشور آن هم توسط یک پتروشیمی، در بیشتر زمان ها در حالت رقابت حداکثری است، PET گرید مربوط به نساجی است. محصولی که به عنوان خوراک در بسیاری از صنایع مهم کشور همچون نساجی کاربرد دارد. در واقع یکی از علل وضعیت نامطلوب صنعت نساجی کشور به واسطه کمبود خوراک PET گرید نساجی است. در نمودار زیر میزان عرضه و تقاضا یکی از گریدهای پرمصرف PET در سال ۱۳۹۶ در معاملات بورس کالا را نشان داده شده است.(نموادر نارنجی میزان تقاضا و نمودار آبی میزان عرضه را نشان می دهد).

حسینی ادامه داد: همانگونه که ملاحظه می شود در اکثر هفته های معاملاتی PET در بورس کالا، میزان تقاضا چندین برابر عرضه بوده است. دلیل بالا بودن میزان تقاضا،  مصرف بالای این محصول به عنوان خوراک صنایع تکمیلی همچون نساجی و بطری سازی است.

به گزارش خبرنگار مهر، گلایه اصلی درباره کمبود PET به عنوان خوراک صنایع تکمیلی کشور را باید متوجه نهاد متولی و سیاست گذار صنعت پتروشیمی کشور یعنی از شرکت ملی صنایع پتروشیمی کشور داشت. جای تاسف است با وجود تولید تمام مواد اولیه PET همچون اتیلن گلایکول، اسید استیک و پارازایلن در کشور، در حال حاضر کشور با کمبود PET مواجه است. شرکت ملی پتروشیمی ایران به عنوان نهاد متولی توسعه صنعت پتروشیمی کشور می توانست و می تواند با ایجاد ابزارهای تشویقی و حمایتی، زمینه را برای توسعه زنجیره ارزش در محصول اتیلن گلایکول ها ایجاد کند تا شاهد کمبود محصول PET در بازار نباشیم.