خبرگزاری مهر، گروه بین الملل- ساناز گودرزی: تحریم در سیاست‌های بین‌المللی به عنوان ابزاری برای حفظ صلح و امنیت بین‌المللی تعریف شده است و به منظور نیل به اهدافی همچون بازدارندگی، پیروی، تنبیه و... به جهت وادار نمودن کشورها برای تغییر در سیاست خارجی یا رفتارهای سیاسی به کار می‌رود.
اقدامات تحریمی شامل تحریم‌های دیپلماتیک، تحریم تسلیحاتی، ممنوعیت‌های پروازی، تحریم‌های تجاری، تحریم‌های نفتی و یا تحریم‌های اقتصادی می‌شود. به طورکلی تحریم‌ها از منظر شدت و سطح اعمال تحریم‌ها به همه‌جانبه، هدفمند یا هوشمند، اولیه و ثانویه تقسیم می‌شوند.
تحریم‌ها نیز از دو طریق بر کشورها اعمال می‌شوند، نخست تحریم‌های شورای امنیت که طبق فصل هفتم منشور، سازمان ملل متحد حق انجام اقدامات قهری علیه هر یک از اعضای سازمان ملل را دارد و دیگری تحریم‌های یکجانبه که محدویت‌ها و ممنوعیت‌هایی است که یک دولت بر دولت یا دولت‌های دیگر وضع می‌کند و اصطلاحاً شامل «تحریم اولیه» و «تحریم ثانویه» است.
ایالات متحده آمریکا یکی از کشورهایی است که با اعمال تحریم‌های یکجانبه به دنبال دستیابی به اهداف مربوط با سیاست خارجی خود است و از تحریم به عنوان اصلی‌ترین ابزار، علیه جمهوری اسلامی ایران استفاده کرده است. پس از انقلاب اسلامی ایران، ایالات‌متحده آمریکا به دلایل گوناگون، ایران را تحت تحریم‌های یکجانبه خود قرار داده و ایران از جمله معدود کشورهایی است که تحت تحریم‌های شدید ایالات متحده در طول سالیان متمادی قرار داشته، تحریم‌هایی با رنگ و بوی تجاری، اقتصادی و دفاعی که به دفعات علیه ایران اعمال گردیده است.
تحریم‌هایی که اثرات زیان‌بار و مخربی بر کشور داشته و آسیب‌های جدی را بر کشور وارد نموده است. از تحریم اقلام دارویی برای بیماران گرفته تا تحریم مواد غذایی، قطعات هواپیمایی و... که مستقیم مردم را هدف قرار داده، در دستورکار آنها بوده است. به گونه‌ای که می‌توانیم این تحریم‌ها را به دلیل نقض گسترده حقوق مردم ایران جنایت علیه بشریت بنامیم.
اکنون نیز دولت جدید ایالات متحده آمریکا، ضمن اعلام خروج از توافقنامه برجام بازگشت مجدد کلیه تحریم‌های ایران را به مانند سابق اعمال کرده و به موجب آن تحریم‌های بخش خودروسازی، تجارت در بخش طلا و فلزات گران‌بها و نیز تحریم‌های مرتبط با ریال واحد پول ایران و تحریم‌های ثانویه که بخش انرژی، بخش نفت و تمام نقل و انتقالات مالی با بانک مرکزی ایران را نیز دربرمی گیرد، از سر گرفته است.
از این رو می‌توان گفت تحریم‌ها به دلیل اثرات جانبی منفی که در حوزه‌های مختلف نظام حقوقی بین‌المللی داشته است، سبب نقض و یا تهدید برخی اصول اساسی نظام حقوقی بین‌المللی شده است و از آنجا که ایجاد و حفظ صلح جهانی لازمه حیات انسان بوده لذا یکی از اصول اصلی هر نظام حقوقی، خصوصاً حقوق بین‌الملل می‌باشد. قواعد حقوقی مربوط به آن از جمله رفاه اقتصادی، امنیت، نقل و انتقال آزادانه انسان‌ها، عقاید و کالاها به عنوان ابزار لازم برای دستیابی به آن در جامعه جهانی ضرورت می‌یابند که تحریم‌ها با هدف قراردادن این ابزار، صلح و امنیت بین‌المللی را مورد تهدید قرار داده‌اند.
تحریم‌های اقتصادی جامع نیز از جهت نفی تجارت آزاد، تهدیدی بر صلح هستند و ناقض اصول کلی و معاهدات بین‌المللی می‌باشند و چنانچه تحریم‌ها منجر به رنج و مشقت انسان‌ها شود توجیهی از منظر حقوق بین‌الملل ندارند؛ چرا که این اقدام برای حیات دولت‌ها خطرساز می‌شود. از سویی دیگر، تحریم‌کنندگان به انگیزه مقابله با نقض حقوق بشر و حفظ صلح اقدام به وضع تحریم می‌نمایند، اما در عمل تحریم‌های مزبور، به حقوق و آزادی‌های شهروندان دولت هدف، ضررهای شدیدی وارد می‌کند.
این در حالی است که تحریم‌های یکجانبه آمریکا بر مبنای حقوق بین‌الملل، سازمان ملل و حقوق بشر، غیرحقوقی و غیر مشروع است و عمل یکجانبه آمریکا نیز در تحریم ایران، ناقض اصل همزیستی مسالمت‌آمیز در میان دولت‌ها است و تحریم‌های یکجانبه آمریکا مغایر با تضمین صلح و تحکیم امنیت جهانی، همبستگی اجتماعی ملل، به رسمیت شناختن حق تعیین آزادانه سرنوشت و عدم توسل به زور در روابط بین‌الملل در پرتو منشور سازمان ملل متحد است.
همچنین در تضاد با برقراری همکاری‌های بین‌المللی در شرایط عادلانه و منصفانه، بر اساس میثاق بین‌المللی مربوط به حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مصوب ۱۹۶۶ است و ناقض حق توسعه اقتصادی کشورها به موجب منشور حقوق و وظایف اقتصادی دولت‌ها مصوب ۱۹۷۴ و مخالف با مقررات سازمان تجارت جهانی مصوب ۱۹۹۵ است که طلایه‌دار بسط و توسعه نظام تجارت آزاد متکی بر چندجانبه‌گرایی در سطح بین‌المللی است.
در پایان باید گفت، تحریم‌ها با ایجاد اختلال در همکاری‌های بین‌المللی و منافع مشترک بین کشورها باعث ضربه به صلح و ثبات بین‌المللی می‌شود که این مسئله چالشی بزرگ برای حقوق بین‌الملل به حساب می‌آید که با اهداف و اغراض تشکیل سازمان ملل متحد نیز منافات دارد. از طرفی دیگر تحریم‌های یکجانبه آمریکا علیه ایران منجر به انزوای بین‌المللی ایران شده است و می‌توان گفت عوارض چنین جنگی بیش از جنگ نظامی است؛ چرا که زیرساخت‌های اقتصادی و مالی کشور در معرض هجمه قرار می‌گیرد.
از این رو تحریم‌های یکجانبه آمریکا علیه مردم ایران به دلیل نقض گسترده حقوق بنیادین بشری و حقوق بین‌المللی، مصداق بارز نقض صلح و امنیت بین‌المللی است. همچنین، نه‌تنها تحریم علیه مردم ایران بلکه تحریم‌های بین‌المللی علیه کلیه کشورهای جهان را می‌توانیم تهدیدی علیه صلح بدانیم چرا که تحریم‌ها به نقض حقوق اولیه و اساسی انسان‌ها منجر می‌شود و با ایجاد بی‌ثباتی در جامعه خسارت‌های جبران‌ناپذیری را بر کشورها وارد می‌کند.
نظر شما