به گزارش خبرگزاری مهر، «معنای زندگی» در اولین برنامه سری جدید خود، سه شنبه ۱۷ اردیبهشت، با اجرا و کارشناسی سید محمد تقی موحد ابطحی میزبان شمس الملوک مصطفوی، دانشیار فلسفه بود تا به «نسبت عقلانیت و معنای زندگی» بپردازند.
مصطفوی ضمن تعریف عقل گفت: عقل یک قوه ادراک در انسان است که می‌تواند کلیات را از طریق انتزاع به دست بیاورد و ادراک کند. عقل به دو قسمت نظری و عملی تقسیم می‌شود. عقل نظری به تئوری‌ها و عقل عملی به رفتارها و اهداف انسان برمی گردد. عقلانیت نیز به دو بخش نظری و عملی تقسیم می‌شود. تمام چیزهایی که مربوط به اندیشه ورزی نظری انسان می‌شود مانند استدلال، در ساحت عقل نظری قرار می‌گیرند اما در مورد عقل عملی باید در کانتکست زندگی بحث کرد.
وی افزود: ریشه کلمه عقل از عقال است که به معنای طنابی است که به زانوی شتر می‌بندند و از آن وجه می‌توان آن را به عقل نسبت داد که عقل هم می‌تواند امیال و تمایلات بی مهابای انسان را کنترل کند و انسان را با رهبری خرد در مسیر درست به حرکت در آورد.
مصطفوی با طرح این سوال که معنای «معنای زندگی» چیست، مهمترین پرسش فلسفه را «زندگی چیست و چرا باید زندگی کنیم؟» بیان کرد. وی در مورد «معنای زندگی» در روانشناسی گفت: روانشناسان، مخصوصاً در روانشناسی تجربی معتقدند که بسیاری از اختلالات روانی ناشی از بی معنایی زندگی برای کسانی است که دچار این اختلالات هستند.
مصطفوی در مورد حوزه دین و معنای زندگی گفت: یکی از اهداف ادیان، تعریف معنا برای زندگی مردم است و به نظر من این یکی از کارکردهای اصلی دین است که انسان را به عنوان یک موجود متناهی به یک موجود نامتناهی وصل می‌کند و در یک طرح گسترده و کلی قرار می‌دهد.
وی ادامه داد: مهمترین حوزه‌ای که معنای زندگی در آن مطرح می‌شود و با فلسفه نیز مرتبط است، اخلاق است. اگر زندگی بی معنا باشد اصلاً نمی‌شود در مورد خوب و بد اخلاقی نظر داد. امکان سخن گفتن از نیک و شر در صورت معنا دار بودن زندگی مهیا می‌شود.
مصطفوی درباره عقل عملی گفت: آن چیزی که باید در بحث معنای زندگی بیشتر مورد توجه قرار بگیرد، عقل عملی است چون کار عقل نظری انتزاع است و این ادراک کلیات خیلی نمی‌تواند به طور مستقیم در زندگی عملی انسان تأثیر داشته باشد. مشخصاً آن چیزی که ارتباط مستقیم و بی واسطه با زندگی انسان دارد و اهداف زندگی را مشخص می‌کند و به زندگی انسان جهت می‌دهد و نوع تعامل انسان را با کل جهان و دیگران روشن می‌کند، عقل عملی است.
وی در مورد حکمت عملی اظهار داشت: برای ورود تخصصی به بحث حکمت عملی باید سراغ فرونسیس در یونان و اندیشه‌های افلاطون و ارسطو رفت. برای افلاطون فرونسیس یک دانش عملی محض است. افلاطون در رساله جمهوری که از رساله‌های مهم او است و طرح یک آرمان شهر را در آنجا بنا نهاده است، توضیح می‌دهد یک نفس متعادل که می‌تواند انسان را به سمت سعادت ببرد چگونه نفسی است. او از چهار فضیلت شجاعت، عدالت، خرد وخویشتن داری سخن گفته است. نفس متشنج یا متفرق نفسی است که تمایلات و شهوات بر آن غلبه دارند و اجازه حرکت انسان در مسیر خیر را نمی‌دهند. شرط رسیدن به وحدت نفس که خودش شرط رسیدن به سعادت است، حاکمیت خرد یا فرونسیس است.
مصطفوی در پایان گفت: بحث‌های نظری و تئوریک نباید فقط در چهار چوب مباحث انتزاعی بمانند و باید بتوانند خودشان را در صحنه‌ی زندگی نشان بدهند. وظیفه فلسفه تبدیل مشکلات به مسئله است.
برنامه «معنای زندگی» به تهیه کنندگی محسن کرمی، محصولی از گروه فرهنگ و اندیشه شبکه ۴ سیما است که در ماه رمضان هر روز ساعت ۱۹ راهی آنتن شبکه ۴ سیما می‌شود.
نظر شما