بازگشت تهران به چرخه آلودگی/ نشانه‌های ناکارامدی یک طرح

به گزارش خبرنگار مهر، نیمه دوم سال گذشته هیچ روزی به دلیل آلودگی هوا تعطیل نشد و تهران در نیمه دوم روز ناسالمی را تجربه نکرد. آن زمان مدیران شهری مدعی شدند بهبود کیفیت هوای تهران به دلیل اجرای طرح های جدید ترافیک از جمله طرح کاهش  و ایجاد محدوده کنترل آلودگی است.

همان زمان کارشناسان حوزه محیط زیست شرایط جوی را عامل اصلی بهبود وضعیت هوا دانسته و عامل تاثیر گذار دیگر را سخت گیری هایی می دانستند که درحوزه معاینه فنی به ویژه کنترل معاینه فنی کامیون ها  که معمولا در شب در سطح شهر تردد می کردند.

اما امسال خبری از باران و بادهای سال گذشته نیست و تاثیر طرح های ترافیکی مشخص شده است. هرچند معاونت ترافیک شهرداری تهران معتقد است که اگر طرح ترافیک جدید نبود، باید منتظر روزهای ناسالم بیشتری بودیم.

سال گذشته از مرداد ماه، با ابلاغ بخشنامه ضد دود معاونت ترافیک کنترل اتوبوس های فرسوده آغاز شد و تعدادی از اتوبوس های دود زا که نتوانستند معاینه فنی بگیرند، متوقف شدند اما امسال خبری از برخورد با خودروهای دود زا نبود، تا آبان ماه که دوباره برخورد با خودروهای دود زا آغاز شد.

 سه عامل «مَه، خورشید و فلک» در کاستن آلودگی هوا تأثیرگذار بودند

شهرام جبارزادگان کارشناس برنامه‌ریزی شهری در گفتگو با خبرنگار مهر  با بیان اینکه از ابتدای سال جاری تاکنون روزهای ناسالم تهران نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۱۵ درصد افزایش داشته است، گفت: درحالی‌که تعداد روزهای ناسالم برای گروه‌های حساس در سال گذشته ۲۸ روز بود، امسال به ۳۲ روز افزایش داشته و تهرانی ها  یک روز ناسالم را نیز تجربه کرده اند.

به گفته وی با توجه به وضعیت موجود و آغاز زودهنگام تشدید آلودگی هوای تهران و در پیش بودن وارونگی هوا، پیش‌بینی می‌شود این روزها بیش از پیش افزایش پیدا کند. با توجه به افزایش ۱۵ درصدی تعداد روزهای ناسالم، به نظر می‌رسد سال گذشته بیش از اینکه طرح جدید ترافیک در کاهش آلودگی‌ها مؤثر بوده باشد، سه عامل «مَه، خورشید و فلک» در کاستن آلودگی هوا تأثیرگذار بوده است.

جبارزادگان اضافه کرد: تعداد موتورسیکلت‌های تهران بیش از دو تا سه میلیون اعلام می‌شود که با توجه به جمعیت ۹ میلیونی تهران، به نظر می‌رسد رقم واقعی آن یک میلیون دستگاه فعال باشد، با توجه به محدودیت‌های ترافیکی که صرفاً شامل اتومبیل‌ها می‌شود و موتورسیکلت‌ها را دربر نمی‌گیرد، اشتیاق و علاقه بسیاری از شهروندان اعم از آنهایی که دارای خودرو بوده‌اند یا آنهایی که دارای هیچ وسیله نقلیه ای نیستند  به سمت و سوی استفاده از این وسیله دو چرخ سوق پیدا کرده است.

 به دلیل بی‌اعتنایی و کم‌توجهی نسبت به وضع و اعمال قوانین و مقرراتی برای موتورسیکلت ها شاید در شرایط موجود بتوان ادعا کرد که تعداد موتورسیکلت‌ها هر روز بیش از گذشته می‌شود و چه بسا از تعداد یک میلیون دستگاه فراتر رفته باشد. از این رو سهم موتورسیکلت‌ها در تولید آلاینده‌های هوا به میزان محسوسی افزایش پیدا کرده است. در حال حاضر در کوچه پس‌کوچه‌ها، خیابان‌ها، بزرگراه‌ها و حتی تونل‌های تهران، شاهد تردد فراوان موتورسیکلت‌ها هستیم و یکی عامل اصلی تشدید آلودگی هوا می‌تواند استفاده از موتورسیکلت به عنوان یک وسیله رفت و آمدی بدون محدودیت باشد.

۴ تفاوت پاییز امسال با پاییز سال ۹۷

 نواب حسینی‌منش کارشناس محیط زیست با بیان اینکه سال گذشته یکی از عوامل اصلی کاهش آلودگی هوا و نبود روزهای ناسالم، شرایط جوی بود و در مرحله بعد، سوخت و طرح‌های مقابله با خودروهای دودزا به خبرنگار مهر گفت: آنچه امسال نسبت به سال گذشته تغییر کرده، شرایط جوی است. همچنین در مرداد سال گذشته طرح‌های مقابله با خودروهای دودزا را آغاز کردیم اما امسال این طرح به تازگی در نیمه آبان آغاز شده و آن هم اکیپ‌های روزانه، درحالی‌که بخش زیادی از خودروهای دودزا، ترددهای شبانه دارند. همچنین سال گذشته تأکید زیادی بر ساماندهی و معاینه فنی اتوبوس‌های فرسوده داشتیم و اکیپ‌هایی در نیمه دوم سال با اتوبوس‌های دودزا، برخورد و آنها را متوقف می‌کرد اما این اکیپ‌ها امسال تعطیل شده است. علاوه بر این، پیش‌بینی می‌شد مردم در طرح جدید از ۲۰ روز رایگان خود در روزهای سرد و بارانی استفاده کنند که این پیش‌بینی محقق شد و شاهد خواهیم بود در روزهای پاییز، به دلیل افزایش تردد خودروها، بار ترافیکی سنگین شده است.

وی ادامه داد: تصمیم کمیته آلودگی هوا در افزایش عوارض و کاهش بلیت مترو و اتوبوس، عامل بازدارنده حضور خودروها در معابر نیست و کسانی که از خودروی شخصی استفاده می‌کنند، با یک حساب ساده، استفاده از خودروی شخصی را ترجیح می‌دهند. اگر تصمیمی در کمیته اضطرار گرفته می‌شود باید برخورد بازدارنده باشد؛ عدم تردد کامیون‌ها، اعمال طرح زوج و فرد از درب منازل، تجربیاتی است که نشان داده در کاهش آلاینده‌ها در روزهای اضطرار مؤثر است.

حسینی‌منش، سومین تفاوت امسال با سال گذشته را تعداد موتورسیکلت‌ها در سطح معابر می‌داند و می‌گوید: به گفته  پلیس تعداد موتورسیکلت‌ها بر اثر طرح جدید ترافیک افزایش پیدا کرده بنابراین محدودیت‌های جدید، سبب تشویق مردم به استفاده از موتورسیکلت شده است و عامل آخر اینکه به دلیل ممنوعیت واردات خودرو، اسقاطی انجام نشده و خودروهای از رده خارج و فرسوده همچنان در سطح شهر تردد می‌کنند. حال با پوشاندن پلاک یا راه‌های دیگر. متأسفانه دو عامل آخر یعنی موتورسیکلت‌ها و تردد خودروهای فرسوده، بیشترین تأثیر را در افزایش آلودگی هوا دارند.

مشکلات طرح های بی مطالعه ترافیکی اعلام شده بود  

همایون صادقی کارشناس حوزه شهری نیز به خبرنگار مهر می‌گوید: تمام نواقصی که امروز پلیس به آن رسیده، پیش از این توسط کارشناسان مخالف طرح جدید ترافیک گفته شده بود. اینکه محدودیت‌های درستی برای روزهای آلوده دیده نشده و نتیجه طرح‌های کم‌مطالعه، ناکارآمدی و تأثیر معکوس است. پیش‌بینی می‌شد که ۲۰ روز معافیت پرداخت عوارض در پائیز، اثرات خود را در شهر نشان دهد. از ابتدا نیز منتظر نتایج طرح جدید ترافیک در آبان ماه بودیم چون هر ساله مهرماه میزان ترددها افزایش پیدا می‌کند و آبان ماه که روال ترافیک عادی می‌شود، نتایج طرح قابل بررسی است. قطعاً نتیجه طرح جدید به کاهش آلودگی هوا منجر نمی‌شد. همچنین این طرح به دلیل آنکه عدم جریمه پلیس و امکان اجبار به پرداخت عوارض ندارد، کارآیی لازم را نیز در محدودیت‌های پیش‌بینی شده، نخواهد داشت و مردم ناخودآگاه به سمت استفاده از خودروی شخصی روی می‌آورند.

به گفته وی برخی از گلوگاه‌هایی که شهرداری می‌خواهد از طریق آن، عوارض تردد خودرو را نقد کند، غیرقانونی است و در صورت پیگیری شهروندان، با آن برخورد می‌شود. به طور مثال، اینکه برای دریافت معاینه فنی باید عوارض طرح‌های ترافیکی پرداخت شود، اشتباه بود و تنها منجر به کاهش خودروها به مراکز معاینه فنی شد. مجموعاً تصمیمات اشتباه و شخصیِ ناشی از لجبازی و پافشاری روی تصمیمات ترافیکی، منافع شهر و شهروندان را به خطر انداخته است.

خیابان‌های تهران در اختیار ثروت مندان

 پس از استمرار روزهای ناسالم برای گروه های حساس روز گذشته کمیته  شرایط اضطرار آلودگی هوا  تشکیل شد، بر اساس تصمیم این کمیته بلیت اتوبوس و مترو نیم بها و ۵۰ درصد به عوارض ورود به محدود کنترل آلودگی هوا  افزوده شد. یکی از شهروندان تهرانی معترض به این تصمیم می گوید: روزانه سقف پرداختی برای تردد در محدوده جدید ترافیک ۳۸ هزار  تومان است که با افزوده شدن ۵۰ درصد به ۶۰ هزار تومان می رسد.

وی ادامه داد: اتوبوس و مترو در حال حاضر هم شلوغ و در برخی از ساعات روز غیر قابل استفاده است و این تصمیم ها فقط به این ختم می شود که پولدارها در خیابان های خلوت تری تردد کنند. اگر محدودیتی وجود دارد برای همه باید یکسان باشد نه این که برخی با پرداخت پول از این محدودیت ها معاف شوند.