دستمایه ارکستر برگرفته از فرهنگ ملی ایران است

عصریکی از روزهای بهاری برای تهیه گزارشی از تمرینات گروه موسیقی ارکسترملی ( در واپسین روزهای قبل از اجرا) به محل تمرین ارکستر ملی (سالن رودکی ) رفتیم .

در آغاز تمرین، رهبرارکسترملی با چهره ای مهربان اما خسته، نظاره گر اعضای گروه بود که هر یک در جای خود مستقر می شدند، دقایقی از ساعت شروع تمرین گذشته بود که بعضی ازاعضای گروه سازبه دست و یکی یکی از راه رسیده و با چهره ای که نشان از خجلت دیرکرد داشت به روی صحنه رفته و بر صندلیهای خود می نشستند.

دفترچه نت هر یک از نوازنده ها روی سه پایه های نت (پوییتر) آماده بود و اعضای گروه منتظر بودند تا فخرالدینی با اعلام قطعه مورد نظر تمرین را شروع کند. "وای از شب من" به عنوان اولین قطعه تمرینی اعلام شد وچوب رهبری فرهاد فخرالدینی به علامت شروع بالا آمد و بلافاصله گروه 40-50 نفری ارکستر ملی با سازهای کوک شده تمرین قعطه را با هدایت رهبرارکستر آغاز کردند.

سالارعقیلی یکی از خواننده های ارکستر ملی هم با تاخیری نیم ساعته وارد شد . عقیلی همچون شاگردی مشتاق کنار دست استاد ایستاد و مانند کسی که می خواهد درس پس دهد با دقت به حرکت دست فخرالدینی نگاه می کرد و با رهبری او تمرین آواز را آغاز کرد.

درفاصله کوتاهی که برای استراحت پیش آمد فرهاد فخرالدینی  از چگونگی تمرین ارکسترملی گفت : تقریبا از اوایل اردیبهشت ماه البته با یک پیش آمادگی از گذشته تمرین را به طور جدی آغاز کردیم و در حال حاضرهم روزهای پایانی تمرین را در تالار رودکی پشت سر می گذاریم که خوشبختانه تا کنون ازمجموع تمرین ها راضی بوده ام.

در ادامه فخرالدینی درباره ماهیت ارکستر ملی چنین گفت : موسیقی ملی ما مبتنی بر اصول آهنگسازی است منتها موضوع و دستمایه اولیه ارکستر برگرفته از فرهنگ ملی کشورمان است . در واقع نوعی از آثار که مبین هویت ملی است انتخاب و ارائه می شود ، به همین دلیل ارکسترملی بدون داشتن تعصب روی یک ملودی خاص و همچنین سازهای ایرانی مثل کمانچه، سنتور و ... . از آن نوع قطعاتی را که روح وهویت موسیقی ایرانی بر مجموع آن حاکم است بهره می برد و این ارکستر با استفاده از تکنیکهای جهانی در حوزه موسیقی و نوازندگی ، نوعی از موسیقی ایرانی و وطنی را اجرا می کند.    

یکی از ویژگیهای کاری فرهاد فخرالدینی تجربه حضور درعرصه های مختلف موسیقی ازجمله آهنگسازی ، ساخت وتنظیم قطعات است . به همین دلیل صحبت های این رهبر ارکستر به اینجا که رسید از او خواستم تا درباره فعالیتهای خود بگوید . وی گفت : عمده فعالیتهای من به حوزه نوازندگی ، آهنگسازی و رهبری در ارکستر برمی گردد، زمانی که روح الله خالقی سکان هدایت ارکستر گلها در سال 1338 را به عهده گرفت من به عنوان یکی از نوازنده ها در ارکسترملی حضور داشتم و گمان می کنم حضور در ارکستر بزرگترین بخش از فعالیتهای مرا شکل داد. 

رهبر ارکستر به ساعت دیواری نگاهی انداخت و با اشاره به اینکه وقت چندانی باقی نمانده به طور مختصر به تاریخچه شکل گیری ارکستر در ایران اشاره کرد و گفت : در دوران تجدد کارشناسانی تحصیل کرده در عرصه موسیقی به ایران آمدند و جسته و گریخته یک دوره موسیقی را به صورت علمی در مدرسه دارالفنون تدریس کردند و رفته رفته موسیقی به شکل گروه نوازی به وجود آمد و در نتیجه موسیقی نظام از آن حالت در آمد و رفته رفته موسیقی با سازهای اروپایی وارد شد و سیر حرکت موسیقی رو به جلو حرکت کرد تا این که علینقی وزیری تحصیلاتش را در اروپا به پایان رساند و حدود سال 1302 در مدرسه عالی موسیقی ارکستری تشکیل می دهد که هم سازهای خارجی در آن بوده و هم سازهای ایرانی . در واقع می توان از این ارکستربه عنوان ارکستر پایه و نخستین ارکسترملی  در ایران یاد کرد.  

این آهنگساز در ادامه به عملکرد روح الله خالقی در ارکستر ملی اشاره کرد و گفت : زمانی که روح الله خالقی رئیس انجمن موسیقی بود ارکستری را به همین نام تشکیل داد که موسیقیدان هایی مانند ابوالحسن خان صبا، عبدالعلی وزیری و بنان در آن حضور داشتند . اودر سال 1328 هنرستان موسیقی ملی را تشکیل می دهد و از همان نوازنده هایی که در ارکستر وجود داشتند برای کادر تدریس در هنرستان استفاده می کند و بعد از آن در سال 1338 ارکستر گلها شکل می گیرد.

وی همچنین خاطرنشان کرد :  البته قبل از آن اساتیدی چون صبا ، تجویدی و مرتضی محجوبی، ارکستر کوچک گلها را تشکیل داده بودند اما با حضور خالقی ارکستر نظم و نظام دیگری به خود گرفت که یکی از بهترین دوره های عمر ارکستر، همین دوران بوده است . درادامه کارهای خالقی در رادیو، سه ارکستر گلها، باربد و نکیسا، ادغام و ارکستربزرگ رادیو و تلویزیون تشکیل شد تا این که رهبری این ارکستر در سال 1350 به زنده یاد فریدون ناصری و یک سال بعد به شادروان مرتضی حنانه و در سال 1352به من به عنوان رهبرارکستر واگذار شد که در سال 1358 به دلیل عدم وجود شرایط مناسب رهبری را ارکستر را کنار گذاشتم.

فرهاد فخرالینی همچنین در پاسخ به این سئوال که چطور شد که بار دیگر رهبری ارکستر ملی را پذیرفت گفت : سال 1377آقای خاتمی رئیس جمهور وقت از آقای مهاجرانی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی خواست که بار دیگر ارکسترموسیقی ملی تشکیل شود که آقای وزیر طی نامه ای از من دعوت به همکاری کرد . در واقع موسس این ارکستر در سال 1377 من بودم و از آن تاریخ به بعد ارکسترموسیقی ملی در ادامه راههایی که گذشتگان رفته بودند فعالیت خود را در همان راستا ادامه داد.

ساعت از 6 گذشته بود و دور جدید تمرین گروه موسیقی ارکسترملی پس از استراحتی کوتاه آغاز شد و فرهاد فخرالدینی باید می رفت تا گروه را برای اجرای کنسرت در روزهای 26،27و28 اردیبهشت ماه در تالار وحدت آماده کند.