تیغ کم‌آبی بر پیکر تالاب هشیلان/ حقابه مسکنی برای حل مشکلات است

خبرگزاری مهر -گروه استان‌ها- مهسا حشمتی: تالاب به طور کلی به محیطی گفته می‌شود که ویژگی‌هایش حالتی میان خشکی و آب است و تالاب‌ها ممکن است همواره دارای آب باشند یا اینکه گاهی آب‌دار باشند اما ویژگی اصلی تالاب‌ها ماندگاری نسبی آب در آنها بوده که بسته به نوع تالاب این آب ممکن است شور یا شیرین باشد.

استان کرمانشاه تنها یک تالاب دارد و نام آن هشیلان است؛ تالاب هشیلان یکی از زیباترین مناظر طبیعی دیدنی کرمانشاه بوده و به دلیل وجود گونه‌های گیاهی و جانوری متنوع در آن یکی از مهم‌ترین اکوسیستم‌های آبی استان کرمانشاه به حساب می‌آید.

مسیر تالاب هشیلان در جاده کرمانشاه و روانسر در ۲۶ کیلومتری شمال غربی کرمانشاه در روستای هشیلان واقع در دهستان الهیارخانی در دامنه‌ی کوه‌های خورین و ویس قرار دارد.

تالاب هشیلان بیش از یکصد جزیره کوچک و بزرگ را در خود جای داده است که بیش از یک هکتار از مساحت این تالاب را اشغال کرده‌اند و این جزایر کوچک و بلند به هنگام ریزش‌های جوی گاه کاملاً در آب فرو رفته و ناپدید می‌شوند و منابع اصلی تأمین کننده آب این تالاب وسیع ریزش های‌جوی و سرآب سبزعلی است که هم‌اکنون به صفر رسیده است.

تالاب هشیلان که در سال‌های اخیر دچار مشکل خشکسالی شده و با مشکلات فراوانی دست و پنجه نرم می‌کند اما قرار گرفتن این تالاب در زمره مناطق حفاظت شده گامی برای حفظ این تالاب زیبا و ارزشمند است.

تهدید خشکسالی بر پیکره نیمه جان تالاب هشیلان

محمد حسین فلاحتی رئیس اداره محیط زیست شهرستان کرمانشاه در گفتگو با خبرنگار مهر در خصوص تهدید خشکسالی برای تالاب هشیلان اظهار کرد: تالاب هشیلان از طریق ۲ خروجی تغذیه می‌شود که در حال حاضر خروجی آب از دریچه سراب سبزعلی به صفر رسیده و این تالاب فقط از طریق سراب منمی تغذیه می‌شود.

وی ادامه داد: تالاب هشیلان برای ادامه حیات نیاز به آب دارد و برای تغذیه این تالاب راهی به جز تغذیه از سد گاوشان نیست.

رئیس اداره محیط زیست شهرستان کرمانشاه تصریح کرد: مکاتبات لازم برای اختصاص ۵۰ لیتر بر ثانیه آب از سد گاوشان به این تالاب انجام شده است و در صورتی که این انتقال تا یک ماه دیگر طول بکشد امکان خشک شدن این تالاب وجود دارد.

وی ادامه داد: در سال‌های گذشته ۲ بار شاهد خشکی کامل تالاب هشیلان و تأثیر بر گونه‌های جانوری در این تالاب بوده‌ایم که امیدواریم این بار این اتفاق با اقدام به موقع مسئولین رخ ندهد.

فلاحتی خاطرنشان کرد: مجموعه محیط زیست تمام تلاش خود برای حفظ حیات گونه‌های جانوری مختلف در این تلاش را به کار می‌گیرد و سعی می‌کنیم تا مردادماه این تالاب را با همین مقدار دبی آب ورودی حفظ کنیم.

حفر چاه‌های غیرمجاز تیری بر پیکره بی‌جان منابع آبی

کاوه جراره کارشناس ارشد آبخیزداری استان کرمانشاه در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: استفاده بیش از اندازه از آب‌های زیرزمینی که به سبب مدیریت نامناسب منابع آبی انجام می‌شود یکی از معضلات شایع در طبیعت است که حفر چاه‌های غیر مجاز، بهره‌برداری مازاد بر بارش و ضعف مدیریت منابع آبی توازن طبیعت را به هم زده و موجب خشکسالی سراب‌ها و تالاب‌ها می‌شود، و در تالاب هشیلان استان کرمانشاه علاوه بر وجود مشکلات ذکر شده تغییرات اقلیمی، کاهش بارندگی و افزایش تبخیر از سطح به واسطه بالا رفتن دمای هوا تعادل ورودی و استحصال آب به تالاب هشیلان را بر هم زده و بحران کنونی را در این تالاب در پی داشته است.

وی افزود: اگر شرایط کنونی تالاب هشیلان مانند مدیریت نامناسب، بهره‌برداری‌های بیش از حد و کاهش بارش ادامه یابد دور از انتظار نیست که این تالاب خشک شده و از بین برود و بهترین راه حل در حال حاضر مدیریت درست و متناسب است و در صورت استفاده نابه‌جای انسان و بهره‌برداری مازاد از توان طبیعی تالاب هشیلان مشکلات را چند برابر کرده و شاهد نابودی این تالاب زیبا می‌شویم.

کارشناس ارشد آبخیزداری استان کرمانشاه تصریح کرد: طبیعت در اکثر مواقع راه احیای خود را پیدا می‌کند و این انسان است که با دخالت مخرب خود و استفاده بیش از حد، منابع ارزشمند طبیعی را فدای طمع خود می‌کند و در حال حاضر در تالاب هشیلان با وضعیت موجود نیاز به تغذیه مشهود است تا بتوان تا حدی احیا شود و تجدید نظر در نحوه مدیریت و نظارت بر برداشت‌های آب‌های زیرزمینی مجاور آن نیز اهمیت به سزایی دارد که باید مورد توجه قرار گیرد.

اختصاص حقابه با کنترل استحصال‌های جانبی

جراره عنوان کرد: اختصاص حق‌آبه به تالاب هشیلان به این صورت که توأم با کنترل استحصال‌های جانبی باشد قطعاً می‌تواند به احیای آن کمک شایانی کند اما اختصاص حقابه به تنهایی شاید تنها مسکن باشد و راه علاج واقعی ایجاد توازن و تعادل در ورودی و خروجی است چرا که ورود آب به تالاب تنها به شکل مقطعی تالاب را از خشکسالی نجات می‌دهد و ممکن است ادامه بهره‌برداری نامناسب شرایط را بدتر از قبل کند.

وی خاطرنشان کرد: مدیریت برداشت آب از این تالاب و بهره‌برداری اصولی بدون ایجاد خسارت برای تالاب می‌تواند بخش بسیار کوچکی از آسیب‌های وارده به این تالاب را در کوتاه مدت جبران کند اما احیای تالاب نیازمند برنامه‌ریزی مدیریتی بلندمدت، رعایت بهره‌برداری اصولی و در کل کاهش دخالت‌های انسانی در این تالاب در جبران زیان‌های وارده به آن قطعاً مؤثر است.

احد جلیلیان مدیرکل حفاظت محیط زیست استان کرمانشاه در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: تالاب هشیلان را به حق نگین گردشگری کرمانشاه می‌دانند و مساحت ۴۵۰ هکتاری این تالاب بر زیبایی‌های آن افزوده است.

وی ادامه داد: حال تالاب هشیلان به سبب کاهش نزولات آسمانی و کاهش دبی ورودی آب به آن خوب نیست.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان کرمانشاه تصریح کرد: آتش سوزی سال گذشته در این تالاب بر حیات گونه‌های مختلف جانوری این تالاب خیلی تأثیرگذار بود.

وی افزود: با مکاتبات انجام گرفته برای اختصاص حقابه برای این تالاب به دنبال ادامه حیات گونه‌های جانوری این تالاب هستیم.

تغییر الگوی کشت، افزایش کشت دیم، مدیریت حفر چاه‌های آب و بررسی ذخایر سفره‌های آب زیرزمینی لازمه حفظ تالاب‌ها و سراب‌ها است و استفاده بیش از حد مجاز انسان از منابع طبیعی مخصوصاً منابع آبی در ابتدا با سودآوری همراه بوده اما معضلات طولانی مدتی در پی دارد که جبران ناپذیر است و با توجه به کاهش بارندگی‌ها و گرم شدن هوا مسئله کشاورزی باید به سمت مکانیزه شدن و مدیریت آب مصرفی پیش رود تا انسان در تعامل مثبت با طبیعت بتواند به رفع نیازهای خود بپردازد.