۱۵ درصد منابع بودجه صرف حمایت از صندوق‌های بازنشستگی می‌شود

به گزارش خبرنگار مهر، محسن پیرهادی درباره وضعیت صندوق‌های بازنشستگی و وضعیت آنها در بودجه ۱۴۰۲، بیان کرد: اعتبار حمایت از صندوق‌های بازنشستگی حدود ۱۵ درصد از کل منابع عمومی را در لایحه بودجه سال آینده به خود اختصاص داده است. متأسفانه پایداری مالی صندوق‌های بازنشستگی در کشور با بحرانی جدی روبروست و اکثریت صندوق‌های بازنشستگی کشور مثل صندوق بازنشستگی کشوری، نیروهای مسلح و صندوق‌های دستگاهی در حال حاضر قادر به پرداخت حقوق و مستمری بازنشستگان از طریق منابع داخلی خود نبوده و به بودجه عمومی وابسته شده اند.

وی بیان کرد: دولت در لایحه بودجه سال آینده برای حمایت از صندوق‌های بازنشستگی رقم ۳۳۱ هزار میلیارد تومان در نظر گرفته است که ۲۰۷ هزار میلیارد تومان مربوط به صندوق بازنشستگی کشوری، ۱۱۲ هزار میلیارد تومان جهت کمک به صندوق تأمین اجتماعی نیروهای مسلح و ۱۱.۳ هزار میلیارد تومان بابت صندوق بازنشستگی فولاد و وزارت اطلاعات تعیین شده است. در برآوردی که از مقایسه میزان دارایی‌های صندوق‌های بازنشستگی اعم از صندوق بازنشستگی تأمین اجتماعی، کشور و روستایی و عشایر و مصارف آنها در سال ۱۴۰۰ انجام شده، کل دارایی‌های این صندوق‌ها با هم تنها کفاف تأمین مصارف ۱۴ سال آنها را می‌دهد.

نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: وضعیت صندوق‌های بازنشستگی نامطلوب و نیازمند اصلاحات جدی در این زمینه است. ارزش دارایی‌های شرکت سرمایه‌گذاری تأمین اجتماعی بالغ بر ۶۲۵ هزار میلیارد تومان و میزان مصارف آن ۳۲۴ هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود یعنی دارایی‌های این سازمان کفاف مصارف ۲۳ ماه آن خواهد بود، یا در مورد مشخص صندوق بازنشستگی کشور با ۲۳۶ هزار میلیارد تومان دارایی در مقابل ۱۵۴ هزار میلیارد تومان میزان مصارفش، کل دارایی این صندوق کفاف تأمین ۱۸ ماه یا یک سال و نیم مصارفش را می‌دهد.

نایب رئیس فراکسیون انقلاب اسلامی با اشاره به اینکه سالیانه درصد قابل توجهی از کل مصارف بودجه عمومی در راستای کمک به بازپرداخت تعهدات صندوق‌های بازنشستگی هزینه می‌شود، بیان کرد: آنچه اهمیت این موضوع را بیشتر می‌کند، روند کلی رو به رشد این نسبت است چنان که در سال ۱۴۰۲ این رقم به حدود ۱۵ درصد از کل منابع عمومی در لایحه بودجه رسیده است.

وی افزود: از بین صندوق‌های بازنشستگی، صندوق بازنشستگی کشوری، سازمان تأمین اجتماعی نیروهای مسلح، صندوق بازنشستگی کارکنان فولاد و صندوق وزارت اطلاعات از طریق منابع داخلی خود قادر به پرداخت حقوق و مزایای بازنشستگان خود نبوده و در بودجه سالیانه به صورت مستقیم مبالغ قابل توجهی به آنها اختصاص می‌یابد. در ایران ۱۷ صندوق بازنشستگی وجود دارد که درمجموع حدود ۲۵ میلیون و ۳۰۰ هزار مشترک و مستمری بگیر اصلی را تحت پوشش قرار داده اند. اکثریت این صندوق‌ها قادر به پرداخت حقوق و مزایای بازنشستگان خود از محل منابع داخلی نبوده و در قوانین بودجه سالیانه مبالغی برای کمک به آنها در نظر گرفته می‌شود.

پیرهادی با بیان اینکه از منظر بودجه‌ای نکته قابل تأمل در این خصوص، رشد فزاینده مقدار این کمک‌ها در اثر اتخاذ تصمیمات هزینه ساز برای صندوق‌ها و همچنین رسیدن تعداد قابل توجهی از شاغلین فعلی به سن بازنشستگی است، ادامه داد: بر اساس جداول بودجه، میزان اعتبارات دریافتی صندوق‌ها از حدود ۳۰ هزار میلیارد تومان در سال ۱۳۹۳ به حدود ۳۳۱ هزار میلیارد تومان در سال ۱۴۰۲ رسیده و نکته قابل تأمل اینکه اعتبار کمکی به صندوق‌های دستگاهی غیرپایدار همچون صندوق بازنشستگی کارکنان صدا و سیما، صندوق بازنشستگی کارکنان بانک‌ها در این آمار لحاظ نشده است.

وی با بیان اینکه بر اساس گزارش‌های سازمان تأمین اجتماعی در ۱۰ سال اخیر به صورت مستمر نسبت درآمد حاصل از دریافت حق بیمه به هزینه پرداخت مستمری کاهش یافته است، در خصوص وضعیت دیگر صندوق‌های بازنشستگی گفت: از تعداد مشترکین سایر صندوق‌های بازنشستگی دستگاهی اطلاعات دقیقی در دسترس نیست؛ اما بر اساس آخرین آمارها که مربوط به سال ۱۳۹۶ است؛ تعداد مشترکین آنها در مجموع حدود ۷۰۸ هزار نفر تخمین زده می‌شود.

عضو کمیسیون امور داخلی کشور و شوراها در مجلس تصریح کرد: رشد نامتوازن جمعیت یکی از عواملی است که در وقوع این وضعیت نقش مهمی داشته است. بالا بودن نرخ رشد جمعیت در دهه ۶۰ و کاهش این نرخ در دوره‌های بعدی باعث شده که به تدریج ترکیب جمعیتی کشور از نظر سنی نامتوازن شود. در چند دهه گذشته، کاهش نرخ مرگ و میر به واسطه پیشرفت‌های بخش سلامت و درمان و نرخ زاد و ولد در کنار افزایش شاخص امید به زندگی، سبب بروز پدیده کهنسالی جمعیت، نه فقط در ایران بلکه در سراسر دنیا شده و همین امر سازوکار نظام‌های تأمین اجتماعی و نحوه تأمین مالی آنها را با مشکلات جدی روبه‌رو کرده است.

پیرهادی تصریح کرد: یکی از عوامل بروز بحران در صندوق‌های بازنشستگی، این است که قوانین و سیاستگذاری در این حوزه، بدون لحاظ اصل حفظ پایداری مالی صندوق‌ها بوده است. از جمله این موارد می‌توان به قوانین مربوط به بازنشستگی‌های پیش از موعد اشاره نمود که پیش از موعد مشاغل سخت و زیان آور یکی از مهمترین آنهاست و در سالیان اخیر، درصد قابل توجهی از بازنشستگی‌های سازمان تأمین اجتماعی را به خود اختصاص داده است. هرچند اصل موضوع سخت و زیان آور و مشمول شدن برخی از گروه‌های شغلی، موضوعی منطقی و پذیرفته شده است، اما در رویه و قانون فعلی فرایند مشخص و متقنی جهت شناسایی افراد مشمول وجود ندارد. طبق آمار سازمان تأمین اجتماعی، در سال ۱۴۰۰ حدود ۵۱ درصد از بازنشستگی‌های این سازمان، پیش از موعد بوده است.

نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: عدم انجام اصلاحات پارامتریک همزمان با تحولات جمعیتی، تصویب قوانین سخاوتمندانه و متعارض با اصول بیمه‌ای که تشدید کننده ناترازی مالی صندوق‌ها بوده و مدیریت ناکارآمد دارایی‌ها از جمله مهمترین عوامل مؤثر بر وضعیت ایجاد ناپایداری در صندوق‌ها است. کشورهایی که در مقایسه با ایران از نظر دارایی صندوق‌های بازنشستگی و شاخص‌های اقتصاد کلان در وضعیت مناسب‌تری قرار دارند، برای جلوگیری از وقوع بحران، با توجه به تغییرات جمعیتی دست به اصلاحات تدریجی در مؤلفه‌های بازنشستگی خود زده‌اند. اما در ایران با وجود تغییرات شاخص‌های جمعیتی همچون نرخ باروری و امید به زندگی و وضعیت نامساعد دارایی صندوق‌ها و به تبع آن ناتوانی از پرداخت مستمری مکفی به بازنشستگان، تاکنون اراده‌ای جدی برای اصلاح وضعیت موجود و جلوگیری از بروز بحران دیده نشده است.

پیرهادی در پایان بیان کرد: بر همین اساس در سال‌های اخیر اعتبارات مربوط به صندوق‌های بازنشستگی به مرور افزایش یافته که در اثر پیشی گرفتن مصارف این صندوق‌ها از منابع و در نتیجه ناتوانی این صندوق‌ها در پرداخت تعهدات خود به بازنشستگان است. وضعیتی که برای برخی از صندوق‌های خاص مثل صندوق کارکنان صداوسیما، صندوق کارکنان بانک‌ها نیز وجود دارد، اما به دلیل دریافت کمک از دستگاه‌های مادر و شفاف نبودن اعتبارات تخصیص یافته، در کانون توجهات نیست.