رفتارشناسی گروه جی هشت در قبال ایران؛ راهبرد"صبر و نارضایتی"

به گزارش مهر، در حالی که پیش از برگزاری اجلاس اخیر گروه جی هشت (هشت کشور صعنتی جهان) درایتالیا قرار بود ایران نیز در کنار کشورهایی چون مصر به عنوان "میهمان" این اجلاس حاضر شود، نوع نگاه برخی کشورهای غربی به تحولات بعد از انتخابات ریاست جمهوری دهم شرایطی را فراهم کرد که می توان از آن به عنوان دوره جدید تقابلی بین ایران و غرب نام برد.

نوع نگاه و پیش بینی محافل سیاسی غربی به انتخابات ریاست جمهوری درایران به گونه ای بود که به نظر می رسید هرگز نتیجه فعلی انتخابات در تحلیل های آنان نمی گنجید وبه همین جهت از مقطع اعلام نتایج انتخابات، به یکباره اروپایی ها خود را در میدانی جدید- که ماورای پیش بینی های آنان شکل گرفته بود-پیدا کردند.

اجلاس اخیر جی هشت در ایتالیا تفاوت های معناداری با نشست های سابق این گروه داشت، نیکولا سارکوزی رئیس جمهور فرانسه و باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا دیمیتری مدودوف روسای جمهور جدیدی بودند که در این اجلاس حضور داشتند و طبعا این حضور جدید هیجان های جدیدی را به اجلاس جی هشت تحمیل کرد، هیجان های جدیدی که باعث شد نوع ورود گروه جی هشت به مسائل مهم جهانی و از جمله موضوع ایران، بدون انسجام کافی و توام با نوعی آشفتگی و هیجان باشد،نوع رویکرد جی هشت به موضوع فلسطین نمونه ای از این ورود غیرمسنجم محسوب می شود، نوع شرایط جهان و تلاش جی هشت برای میانداری مسائل جهان باعث شده است که "ورود و موضع گیری نسبت به مسائل" بر ارائه استراتژی و راهبرد منسجم برای حل و فصل موضوعات مقدم باشد.

کمرنگ شدن نقش چین و روسیه دراجلاس اخیر جی هشت را نیز می توان از جمله پیامدهای مسئله فوق تلقی کرد، این دو کشور، به خصوص رئیس جمهور روسیه در انفعالی قابل توجه و آشکار نسبت به همتایان اروپایی و آمریکایی خود قرار داشتند.

در چنین شرایطی غافلگیری غرب در قبال نتایج انتخابات ریاست جمهوری ایران، نقطه آغاز تقابلی جدید شد و به جای حضور ایران دراجلاس جی هشت، بیانیه نه چندان دوستانه این گروه با سیراحضار متقابل سفرا و گفتمان تند دوسویه جای وضعیت سابق را گرفت، هرچند که نباید در مورد جنس و اندازه و عمر این چالش جدید بین ایران و اروپا دچار افراط شد، اما این بیانیه درباره مسائل انتخابات ایران در حالی صادر شد که آنان موضعی نسبتا  "مصالحه جویانه" در قبال موضوع هسته ای ایران گرفتند و به اصطلاح همه راهها و پل ها برای ارتباط و تعامل با ایران را نیز مسدود نکردند.

در بخشی از بیانیه اخیر جی هشت آمده است :" ما به جست و جو برای راه حل دیپلماتیک موضوع برنامه هسته ای ایران پایبندیم. ما صادقانه امیدواریم که ایران از این فرصت استفاده کرده و به دیپلماسی اجازه ندهد تا راه حل مورد توافقی برای مسئله هسته ای پیدا کند."

غرب به خوبی می داند یکی از پیامدهای مستقیم  افزایش دز رادیکالیسم و تندخویی در بیانیه ها و مواضع خود علیه جمهوری اسلامی ایران، بغرنج و پیچیده تر شدن موضوع هسته ای و گفتگو های هسته ای بین ایران و 1+5 خواهد بود و این چیزی نیست که به نفع منافع غرب باشد، به همین دلیل است که غرب در دوره های اخیر-به خصوص از 2007 به این سو-از داغ کردن بی رویه و بی حساب تنور چالش لفظی با ایران خودداری می کند.

نگاهی از ورای حواشی روزمره واخبارداغ  رسانه ها به مواضع جی هشت نشان می داد غرب ضمن بکار گیری راهبرد "صبر و نارضایتی"  فعلا از ایجاد یک مشکل حاد و بن بست جدید با ایران خودداری می کند و ترجیح می دهد در همان جبهه باز شده (موضوع هسته ای) کار را به پیش ببرد و این موضوع را تعیین تکلیف کند.

 مجله تایم در تحلیلی پیرامون بیانیه گروه جی هشت در مورد ایران  نوشت: " زمانی که موضوع نشست گروه هشت به برنامه هسته ای تهران که اوباما به آن بعنوان مسئله استراتژیک مهم در رابطه ایران و آمریکا می نگرد، رسید، سران این کشورها به لحن نرم تری متمایل شدند و ایران را به مذاکره فراخواندند. این درخواست همزمان با به رسمیت شناخته شدن حق ایران برای دستیابی انرژی هسته ای صلح آمیز بود."

 به نظر تحلیلگر نشریه  تایم، این سیاست مصداق بارز استراتژی چماق و هویج اوباما می باشد، این در حالی است که این نشریه تصریح می کند که «مشاوران ارشد آمریکایی تلاش کردند تا رسانه های غربی را به سخت و تند بودن بیانیه گروه هشت متقاعد کنند.» ویلیام برنز، معاون وزیر امور خارجه آمریکا در کنفرانسی خبری اظهار داشت که بیانیه مزبور، بر« اضطراری که به نظرم سران همه 8 کشور در مورد مسئله هسته ای حس کردند» تاکید کرده است. به گفته وی، این بیانیه از «عدم موفقیت مذاکرات با ایران» ابراز نگرانی عمیق نموده است.

به نظر می رسد اروپا برای تداوم بازی خود با ایران، منتظر این نکته کلیدی است که آیا التهابات داخلی ایران، ظرف هفته های آتی و روی کارآمدن رسمی دولت دهم، کاهش پیدا می کند یا خیر، تغییر لحن معنادار رسانه های غربی در روزهای اخیر نیز با این موضوع بی ارتباط نیست،چون هر تحلیلگر متوسطی به خوبی می داند تجربه روابط ایران و اروپا نشان داده است وابستگی های اقتصادی و موقعیت ژئوپلیتکی ایران به اندازه ای است که ایران و غرب حتی اگر نتوانند دوستان عالی برای هم باشند، دستکم دشمنانی دائمی  برای یکدیگر هم نخواهند ماند و تحولات و چالش های سینوسی اثری بلندمدت بر روابط ایران و اروپا نخواهد گذاشت.

ضمن اینکه درکنار همه این مفروضات، نباید فراموش کرد باراک  اوباما، رئیس جمهور آمریکا اینک در حال تمرین و اجرای سیاست "نزدیکی و گفتگوی مستقیم با ایران" است و چالش های ایجاد شده، برای اوباما و حتی اروپا این ارزش را ندارد که  این مسیرجدید را نیمه کاره رها کنند، ارائه مهلت سه ماهه به ایران نیز درحقیقت دادن مهلتی سه ماهه به آمریکا بود که بتواند سیاست فعلی خود در قبال ایران را ادامه دهد.

هرچند که کاملا محتمل است از پایان سال 2009 و با مسدود شدن احتمالی راههای گفتگو، تعامل و رابطه با ایران، اوباما به مسیر بوش برای تقابل-مهار ایران بازگردد و از روش تحریم های شدید در برابر جمهوری اسلامی استفاده کند.

نشریه تایم درادامه تحلیل خود به این نکته هم اشاره می کند و می نویسد:" حتی اگر متن بیانیه، غیرقابل تطبیق با چرخش کاخ سفید باشد، به خوبی همگام با موضع اوباما برای نزدیکی به ایران است. دولت اوباما پیشنهاد مذاکرات بی قید و شرط در مورد هر موضوعی از جمله موضوع هسته ای و حتی احتمال عادی سازی روابط را مطرح کرده و برای این پیشنهاد، مشوق هایی همچون افزایش سرمایه گذاری خارجی و یا حتی دیگر مشوق ها برای کشاندن ایران به پای میز مذاکره را درنظر گرفته است."  درحالی که سارکوزی و انگلیسی ها خواهان لحن تندتر بیانیه وفشار بیشتر برتهران بوده است مقامات کاخ سفید اصرار بر انکار اختلاف میان آمریکا با آنان دارد. گفتنی است که اکنون نمی توان مشخص کرد که آیا تاکید اوباما بر لحن نرم بیانیه، ناشی از استراتژی وی با ایران بوده و یا اینکه وی قصد جلب اعتماد روسیه را داشته است.

این در حالی است که در سالهای گذشته در نقش آفرینی معکوس آمریکا و اروپا، آمریکا همواره مایل بود فشارهای شدیدتری به ایران وارد شود و اروپا از این امر ممانعت می کرد ولی امروز آمریکا در نقشی متفاوت ترجیح می دهد همتایان اروپایی خود را به صبر دعوت کند تا تکلیف گفتگوها با ایران مشخص شود.

به گزارش مهر، نکته قابل توجه دیگر در رفتار اخیر غرب در قبال ایران، پررنگ کردن و آنگراندیسمان موضوع حمله احتمالی اسرائیل به تاسیسات هسته ای ایران است که با وجود استفاده مکرر و بی فایده در سالهای اخیر، اروپایی ها هنوز از آن به عنوان ابزاری برای مهار ایران استفاده می کنند، سارکوزی رئیس جمهور فرانسه در حاشیه اجلاس جی هشت در واکنش به بالا گرفتن شایعات حمله احتمالی اسرائیل به ایران پنجشنبه گذشته گفت: حمله اسرائیل به تاسیسات هسته ای ایران یک «فاجعه مطلق» خواهد بود، وی همچنین بر ضرورت پیگیری رویکرد دیپلماتیک برای ترغیب ایران به توقف فعالیت های مربوط به غنی سازی تاکید کرد.

اگرچه اجلاس اخیر جی هشت در نهایت چشم انداز روشنی برای مسائل مطرح شده ارائه نکرد ولی در خصوص موضوع ایران با توجه به افزایش نقش منطقه ای کشورمان و با نیم نگاهی به آینده باید گفت که هم اکنون نگاهها متوجه ترکیب و چیدمان تیم جدید دیپلماتیک دولت دهم و سیاست های جمهوری اسلامی ایران درشرایط جدید است تا بتوانند رفتار کشورمان را در زمینه چالش هسته ای و روابط با غرب و آمریکا گمانه زنی کنند.