کاخ مروارید میراثی رو به نابودی/ وعده‌ها مجموعه فرهنگی نمی سازد

به گزارش خبرنگار مهر،  کاخ مروارید( کاخ شمس) کمتر از ده سال پیش از انقلاب اسلامی، در زمینی به وسعت 111 هکتار با دو هزار و 500 متر زیربنا به سفارش شمس پهلوی و همسر او «مهرداد پهلبد» که در آن زمان مسئولیت وزارت فرهنگ و هنر را به عهده داشت، در محوطه وسیعی و در کنار دریاچه مصنوعی کوچکی به سبک و شیوه ای خاص ساخته شد.

این شیوه معماری مدرن که همان شیوه تفکر «فرانک لوید رایت» پر آوازه ترین معمار آمریکایی در نخستین دهه های قرن اخیر است (1959-1876) ، پس از مرگ او در سال 1959، توسط بنیادی به همین نام ادامه می یابد.

مشخصه پیکره بیرونی این بنا دو پوسته بتونی است که با هم تلفیق شده اند و نورگیر وسیعی که کل سقف را پوشش می دهد. یکی از مهمترین و زیباترین فضاهای کاخ، اتاق صدف است که دارای تزئینات مختلفی بوده، فضای بیرونی آن به شکل حلزون است.

خلق این احجام، مطابق اندیشه رایت، با ایده همخوانی با طبیعت پیرامون است. سازه بتونی کاخ کاملاً از داخل نمایان است و با سنگ و پارچه و مصالح شفاف، ماهرانه ترکیب و تزیین یافته است.

بخشی از دکوراسیون کاخ که به طور کامل توسط دو هنرمند آمریکایی طراحی شده اند به منظور تسریع و تسهیل در اجرا و انتقال، در کشور ایتالیا ساخته شده است. ساخت این کاخ بیش از دو سال به طول می انجامد. این اثر در تاریخ 12/11/1381 به شماره ثبت 7067 در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفته است.

کاخ مروارید شامل فضاهای متعددی از جمله سالن طلایی بار، دفتر مخصوص شمس، سالن پذیرایی، سالن سینما، سالن بیلیارد، استخر، آب‌نما، محل نگهداری پرندگان کمیاب، اتاق‌های خواب و ... است .

یکی از مهمترین بخشهای این کاخ اتاق صدف است که دارای تزئینات مختلفی بوده، بخصوص نمای بیرونی آن که بصورت حلزونی شکل ساخته شده است. در طراحی فضای بیرونی این مجموعه دریاچه کوچکی از سه طرف کاخ را احاطه کرده و به زیبایی آن افزوده است.

این اثر که تا اوایل دهه 80 در معرض بازدید عموم قرار گرفته بود مدت هاست درهایش به روی مردم بسته است و با همه جاذبه های تاریخی و فرهنگی که در دل خود دارد در مهجوریت به سر می برد.
 
این کاخ  در این سالها متولیانی داشته است و حدود یک سال و هفت ماه پیش بالاخره در بازدید فرهادی استاندار سابق البرز و شهردار کرج قرار شد شهرداری عهده داری نگهداری و بازسازی این فضای تاریخی فرهنگی شود.

 سید علی آقازاده در بازدیدی که خرداد ماه 90 صورت گرفت به خبرنگار مهر گفت: بازسازی مجموعه کاخ مروارید و ساماندهی بیش از 101 هکتار از اراضی آن بااعتباری بالغ بر 150 میلیارد ریال در دستور کار شهرداری  کلانشهر کرج قرار گرفته است.
 
 شهردار کلانشهر کرج اظهار داشت: کاخ مروارید با مساحت 101هکتار یکی از بزرگترین مجموعه های فرهنگی کلانشهر کرج محسوب می شود.
 
وی افزود: طبق توافق های اولیه انجام شده که به کمیسیون ماده پنج استانداری ارسال شده است 30 هکتار آن تغییر کاربری یافته و 24 هکتار از مساحت کاخ به صورت مجموعه ای فرهنگی، تاریخی مورد بازسازی و بهره برداری قرار می گیرد و مابقی آن به عنوان سرانه های خدماتی و ... مورد مطالعه قرار خواهد گرفت.

این مسئول ادامه داد: ساخت و بازسازی دریاچه کاخ مروارید، موزه، سینما، آمفی تئاتر، استخر، فضای سبز و ... از جمله طرحهایی است که به محض انجام تشریفات قانونی این پروژه از سوی شهرداری کرج اجرایی می شود.

شهردار کرج تصریح کرد: به دلیل عدم استفاده از این کاخ برای سالهای متمادی در حال حاضر بهره برداری مجدد از مجموعه نیازمند بازسازی کامل و مرمت کاخ است.

                                                  بازدید سال گذشته شهردار و استاندار از کاخ

آقازاده با بیان اینکه اعتباری بالغ بر 150 میلیارد ریال برای بازسازی و توسعه کاخ مروارید نیاز است از آمادگی کامل شهرداری برای بازسازی این مجموعه در کوتاهترین زمان ممکن خبر داد.

سیدعلی آقازاده در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: در جلسه کمیسیون ماده 5 استانداری به اصرار خودمان این موضوع را مطرح کردیم و با تایید کمیسیون مقرر شد موضوع واگذاری کاخ مروارید به شهرداری کرج در شورای عالی شهرسازی مطرح شود.
 
وی ادامه داد: این موضوع به معاون مسکن و شهرسازی ابلاغ و وی در جریان موضوع قرار گرفت و امید می رود با پیگیری های صورت گرفته ظرف دو ماه آینده این موضوع در شورای عالی شهرسازی مطرح و تصویب شود.
 
آقازاده تاکید کرد: به محض تصویب این موضوع شهرداری این آمادگی را دارد که عملیات بهسازی و بازسازی کاخ را آغاز و آن را برای تبدیل به مجموعه ای تاریخی فرهنگی و استفاده شهروندان از جاذبه های طبیعی و تاریخی آن فراهم کند.

با مصوبه شورای عالی شهرسازی کاخ تحویل شهرداری می شود
 
 وی تصریح کرد: هنوز شهرداری مجموعه کاخ را تحویل نگرفته و منتظر مصوبه شورای عالی شهرسازی هستیم.
 
وی همچنین از فشار برخی افراد برای به تعویق افتادن و ساماندهی این طرح مهم تاریخی فرهنگی خبر داد و گفت: امید می رود با در نظر گرفتن منافع شهروندان در بازسازی و بهره مندی از فضای این کاخ و با پیگیری های صورت گرفته به زودی این مجموعه تاریخی فرهنگی درهایش را به روی مردم بگشاید.

فرهادی استاندار البرز نیز در این خصوص گفته بود استانداری همه حمایت خود را برای بازسازی از این کاخ خواهد کرد.

اما در مهرماه 1391 درب های کاخ مروارید همچنان به روی مردم بسته است و مردم این منطقه برخلاف سالهای پیش که شاهد حضور روزانه چند صد نفر برای بازدید از این کاخ موزه بودند، این روزها نظاره گر مرگ تدریجی، تخریب و نابودی بنایی هستند که به طور کامل ظرفیت تبدیل به یک مجموعه فرهنگی تاریخی را داراست.

مجموعه فرهنگی تاریخی سعدآباد این روزها میزبان بسیاری از جشنواره های استانی و ملی است و گالری ها، رستوران ها و موزه این مجموعه موجب رونق آن شده است.

پتانسیلی که در کاخ مروارید کرج نیز وجود دارد اما افسوس که کسی به آن توجه نمی کند و این اثر تاریخی را به متولی آن یعنی میراث فرهنگی واگذار نمی کنند.

شهرداری نیز به رغم فعالیت های عمرانی و فرهنگی گوناگون در سال گذشته، مشخص نیست چرا و با چه مشکلاتی در بازسازی این بنا و تبدیل آن به مجموعه فرهنگی مواجه شده که بی شک می توان پیش بینی کرد لزوم تخصیص اعتبارات کافی یکی از این مشکلات بوده است.

از سوی دیگر بنای کاخ مروارید به جهت قدمت یک اثر تاریخی است و اصلا شهرداری به تنهایی نمی تواند مرمت و بازسازی این بنا را برعهده بگیرد و به نظر می رسد بهتر بود مسئولان از ابتدا بازسازی و احیای این مجموعه را به میراث فرهنگی واگذار می کردند.

درهای کاخ باید به روی مردم باز شود

میراث فرهنگی بالاخره پس از یک سال از وعده شهرداری برای بازسازی این بنا در نشستی خبری به انتقاد از بسته مانده درهای این مجموعه تاریخی و عدم پیگیری رسانه ها در خصوص این ظرفیت مهم گردشگری استان پرداخت.

موضوعی که به نظر می رسد باید در هفته گردشگری مسئولان استان البرز در خصوص آن هر چه سریع تر چاره اندیشی کنند و بالاخره متولی ساماندهی و احیا و جلوگیری از تخریب این اثر را میان شهرداری و میراث فرهنگی مشخص کنند.

مدیرکل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی البرز در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: در بازدیدهایی که این مجموعه داشته ایم شاهد تخریب آن هستیم و باید سریع تر برای مرمت آن چاره اندیشی کرد.

محمدرضا پوینده ادامه داد: باید این مجموعه در اختیار میراث فرهنگی قرار گیرد، زیرا شهرداری نیز تاکنون اقدامی برای مرمت آن نکرده است.

وی یادآور شد: ما آمادگی داریم با هزینه خودمان این مجموعه را مرمت و آن را به یک کاخ موزه و مجموعه فرهنگی بدل کنیم.

به هر روی باید دید بالاخره مصوبه شورای شهرسازی که شهرداری منتظر آن بود بعد از چندین ماه ابلاغ شد یا خیر و اینکه در شهری که بسیار از کمبود فضاهای تفریحی و مجموعه های فرهنگی سخن رفته است، نباید چنین پتانسیلی بر روی زمین بماند و هرطور شده با تخصیص اعتبارات ملی و استانی باید این مجموعه را از نو سرپار کرد و از ظرفیتهای بی شمار آن برای مردم استان و گردشگران بهره برد.

گزارش از اعظم کریمی