سنتهایی اصیل به ماه رمضان همدان گره خورده است/ سحرخوانی فراموش شد

به گزارش خبرنگار مهر، همه روزهای و ساعات ماه مبارک رمضان در بین مردم استان همدان از جایگاه معنوی بالایی برخوردار است و مردم همدان از هفته آخر ماه شعبان، با انجام مقدماتی، خود را برای ورود به میهمانی پر برکت خداوند مهیا می کنند.

شعبان که به واپسین روزهای خود نزدیک می شود، همدانی ها با گرفتن روزه، به پیشواز ماه مبارک رمضان می روند و با آغاز ماه مبارک رمضان در همدان، در شهرها و روستاهای این استان روزه داری آغاز می شود.

جمع خوآنی قرآن نه تنها در مساجد، بلکه در محله ها و منازل نیز مرسوم است

در این ایام، برگزاری نماز جماعت، قرائت دعا و جمع خوآنی قرآن نه تنها در مساجد، بلکه در محله ها و منازل نیز مرسوم است.

اما در این میان مرور تاریخ نشان می دهد که قدمت سنت‌های ویژه ماه رمضان در همدان به تاریخ اسلام برمی‌گردد و با وجود گذشت سالیان متمادی، مردم این استان هنوز خود را به اجرای این آیین ها مقید می دانند.

یکی از آداب و رسوم اهالی همدان کلوخ اندازان نام دارد که در آن مردم استان همدان روز آخر ماه شعبان را کلوخ اندازان می گویند، در این روزمردم شادی کنان با تهیه و پخت غذایی مخصوص به نام کباب سرداشی سفره خود را برای اطعام نیازمندان و فقرا پهن می کنند.

همدانی ها کباب سرداشی را از مخلوط گوشت چرخ کرده، سیب زمینی، پیاز، تخم مرغ، ادویه و گوجه فرنگی تهیه می کنند.

مردم استان همدان پس از آن که فرزندان آنان به سن بلوغ رسیدند، از آنان می خواهند که در ماه مبارک رمضان روزه را کامل بگیرند و درباره بچه هایی که به سن شرعی نرسیده و روزه بر آنان واجب نیست، اهالی همدان اعتقاد دارند اگر بتوانند روزه را قلاغی (کلاغی) بگیرند، خداوند اجر و پاداش روزه کامل را برای آنان منظور می کند.

مردم همدان به روزه نیمه روز ، روزه قلاغی می گویند

مردم همدان به روزه نیمه روز و روزه ای که در آن بچه ها از هنگام سحر تا اذان ظهر روزه خود را نخورند، روزه قلاغی می گویند.

اما کمی دورتر را که می نگریم می بینیم که از آنجا که در گذشته رادیو، تلویزیون و حتی ساعت وجود نداشت مردم به صور گوناگون، آغاز و پایان سحر را به یکدیگر اطلاع می‌دادند.

یکی از راه‌ها این بود که در هر کوی و برزن همسایگانی برای مناجات به پشت بام‌ها می‌رفتند و با صدای خوش و بانگ بلند مناجات می‌کردند.

گروهی با نگاه کردن به ماه و ستارگان- در شب‌های غیر ابری- حدود ساعت را تشخیص می‌دادند و با دق‌الباب کردن در خانه همسایگان و یا کوبیدن به دیوار اتاق‌های مجاور، صاحبان آن اماکن را برای خوردن سحری از خواب بیدار می‌کردند.

از دوره قاجار که توپ به همدان آمد، توپ‌هایی را بالای تپه مصلی تعبیه می‌کردند و دهانه آن‌ها را باروت و پارچه می‌گذاشتند و با سمبه می‌فشردند و سه نوبت در شب‌های ماه رمضان آتش می‌زدند و توپ در می‌کردند.

نوبت اول، هنگامی که مردم می‌بایست بیدار شوند و غذاهای خود را گرم و سفره‌های سحری را آماده سازند.

توپ دوم، برای تناول غذا و سرانجام توپ سوم نشان پایان سحری و آغاز صبح صادق بود که با شنیدن آن، روزه‌گیران باید دست از غذا کشیده، برای شستشوی دندان‌ها و ساختن وضو و خواندن نماز صبح آماده شوند.

بعد از آمدن ساعت و تلفن، مردم برای تعیین وقت، اغلب ساعات خود را کوک می‌کردند تا از رسیدن وقت آگاه شوند.

کیسه برکت در 27 ماه رمضان دوخته می شود

یکی دیگر از سنت های قدیمی ماه رمضان در همدان، مراسم کیسه برکت در روز ۲۷این ماه رمضان است، در این روز زنان روزه دار در رفتن به مسجد و اقامه نماز ظهر به همراه خود پارچه، نخ و سوزن می برند.

زنان مؤمن همدانی در میانه دو نماز ظهر و عصر با استفاده از این وسیله ها به کار دوختن یک یا چند عدد کیسه برکت مشغول می شوند.

به اعتقاد مردم همدان، هر فردی که به داخل این کیسه پول بریزد، خداوند به وی مال و دارایی زیاد می بخشد، به همین علت زنان در این روز بیش از یک کیسه برکت دوخته و آن را برای فزونی دارایی بین خانواده خود و دیگران توزیع می کنند.

از رسوم مردم همدان در رمضان جمع آوری خرده های نان سفره افطاری است

یکی دیگر از رسوم مردم همدان در ماه مبارک رمضان جمع آوری خرده های نان سفره افطاری است، به باور مردم هر فردی که بتواند خرده نان های سفره افطاری را تا آخر ماه مبارک رمضان جمع کند و تا روز عید قربان آن را نزد خود نگهدارد و آنها را در آبگوشتی که از گوشت قربانی در عید قربان تهیه می شود، بریزد و سپس بخورد، خداوند تمام آرزوها و نیازهای وی را برآورده می کند.

پخت شیرینی های محلی مانند کماج، انگشت پیچ، پنجه خاله، یوخا، نیس درجهان و اگرده نیز در ماه مبارک رمضان بین خانواده های همدانی رواج دارد.

پخت و پز نان های مخصوص محلی نظیر نان اوفاق، نان گرده چرب و نان شاتی نیز از دیگر آیین هایی است که زنان همدان همه ساله در ماه رمضان اقدام به تهیه آن ها می کنند.

اما یکی از رسومی که در همدان در ماه مبارک رمضان همچنان رواج دارد نذری دادن چه برای برآورده شدن حاجات و چه برای اموات و درگذشتگان است.

به این صورت که غذاهایی مثل شله زرد، عدس پلو، شیربرنج، عدسی، حلیم و یا آش رشته طبخ و در بین همسایگان و دوستان و به ویژه مستمندان و نیازمندان یا برای افطار روزه داران در مساجد و تکایا توزیع می شود.

توزیع زولبیا که از شیرینی های ماه رمضان بوده، نیز مرسوم است.

جالب اینکه همدانی ها سنت حسنه میهمانی دادن و دعوت از روزه داران برای صرف افطاری در منزل خود را نیز همواره انجام می دهند و  بر این باورند این کار در کنار جلب رضای خداوند، موجب برکت در زندگی آنها می شود.

روز عید فطر نیز مردم استان همدان که یک ماه را در ضیافت الهی شرکت کرده ‌اند مهیای نماز عید شده و با پخش شکلات و شیرینی این عید بزرگ را به همدیگر تبریک می‌گویند.

غذای ظهر عید فطر در برخی مناطق آش است و فلسفه خوردن آش  باز شدن روده ها برای خوردن غذا به روال گذشته است.

بانوان خانه با این عقیده که در طول ماه رمضان یک وعده غذای روزه دار خانه کم شده و برگشت به روال گذشته نیازمند نرم شدن روده هاست اولین وعده غذای خانه را آش می پختند.

خلاصه اینکه مردم در هر قوم وآئینی هستند برای برپا داشتن ماه رمضان، تلاش می کنند تا به خدا نزدیک شوند و این دستور الهی را اجرا کنند.

یک ماه روزه گیری تنها لب و دهان فروبستن از آب و طعام نیست

یک ماه روزه گیری تنها لب و دهان فروبستن از آب و طعام نیست که فرصتی برای کمک به نیازمندان و محرومان و دست محبت کشیدن بر سر یتیمان است که این روزها بازار گرمی دارد و زنده ماندن معنویت الهی به همین رسومات و صداقت است.