"گندمان" میزبان گوسفندان به جای پرندگان/ تالابی که چراگاه شد

به گزارش خبرنگار مهر، تالاب گندمان در استان چهار محال و بختیاری و در نزدیکی شهر گندمان از توابع شهرستان بروجن قرار دارد.

این تالاب که به عنوان زیستگاهی با ارزش در میان ۱۰۵ زیستگاه مهم پرندگان در ایران شناسایی شده است، در شمار زیباترین تالاب‌های کشور و یکی از مهمترین کانون‌های گردشگری چهارمحال بختیاری است و زیستگاهی منحصر به فرد برای زمستان گذرانی و تخمگذاری پرندگان مهاجر و اسکان دائم پرندگان بومی محسوب شده که قریب به ۱۵ گونه پرنده بومی و قریب به ۳۰ گونه پرنده مهاجر نواحی سردسیر شمالی با جمعیت‌های زیاد، انواع مارها و قورباغه‌ها و لاک‌پشت‌ها و پستانداران و ماهی ها را در خود جای داده است.

تالاب گندمان یکی از ۱۰ تالاب برتر پرنده نگری در ایران است و در دفتر بین‌المللی تحقیقات پرندگان آبزی لندن و همچنین در فهرست کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده است.

کم شدن آب تالاب در اثر خشکسالی موجب شده قسمت وسیعی از این تالاب به مرغزار تبدیل شود که معمولاً به عنوان مرتع غنی برای چرای احشام محسوب شده و گله های گسترده گوسفند و دام وارد این مرغزار شده است.

هنگامی که کنار این تالاب می‌رویم گله‌های گوسفند در جای جای تالاب مشاهده می‌شود که در فاصله‌های کمی از یکدیگر قرار دارند، از طرفی بجای شنیدن صدای پرندگان و سکوت طبیعت در این منطقه صدای زنگوله گوسفندان، پارس سگها و صدای چوپانان شنیده می‌شود.

با ایجاد سر و صدا بسیار زیاد وحضور دام، دیگر امنیتی برای زندگی پرندگان بومی و مهاجر وجود ندارد و این تالاب که یکی از مهمترین تالاب‌های پرنده نگری کشور محسوب می‌شد را دیگر باید تالاب گوسفند نگری نامگذاری کرد! به نظر می‌رسد مسئولان امر در این خصوص بی توجه هستند.

یکی از دوستداران طبیعت در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: مرگ تدریجی تالاب گندمان از زمانی آغاز شد که سد چغاخور زده شد و حق‌آبه تالاب گندمان قطع شد و عدم ورود آب به تالاب موجب خشک شدن تالاب و تبدیل آن به مرغزار شد.

وی افزود: مرغزار شدن تالاب موجب ایجاد فرصت برای سودجویان شده است و ورود دام غیرمجاز به تالاب و چرا در منطقه یکی از اقدامات سودجویان منطقه است.

وی اظهار داشت: هم اکنون بیش از چهار پنج هزار دام وارد منطقه تالاب برای چرا می‌شود و این آسیب بسیار زیادی به تالاب وارد کرده و آسایش و امنیت پرندگان و جانوران بومی تالاب را گرفته است و متاسفانه در این خصوص اقدامی برای جلوگیری از ورود دام توسط مسئولان نمی‌شود.

فعال محیط زیست و منابع طبیعی نیز با اشاره به وضعیت شکننده در تالاب‌های استان در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: کمبود آب و آب‌های زیرزمینی و وجود پر شمار دام در تالاب‌های استان یک تهدید جدی برای بیابان‌زایی است.

هومان خاکپور ادامه داد: متاسفانه به‌رغم اینکه هیچ گونه مجوزی از سوی دستگاه‌های متولی مانند منابع طبیعی و حفاظت محیط زیست برای حضور دام در تالابها صادر نشده است، ورود دام غیر مجاز به تالابها وجود دارد.

وی اظهار داشت: دام‌های جوامع محلی مانند تالاب گندمان وارد تالاب می‌شوند و موجب این می‌شوند که چرای مفرط در تالاب اتفاق بافتد، حضور پرشمار دام در تالاب موجب برهم زدن اکوسیستم طبیعی تالاب و یک تهدیدی برای لانه سازی و تخم گذاری پرندگان می شود و حضور پر شمار دام موجب از بین رفتن تمام پوشش گیاهی و علفی تالاب می شود و باعث می شود که محل امن برای لانه سازی در تالاب وجود نداشته باشد.

این کارشناس منابع طبیعی گفت: متاسفانه به خاطر مسائل اتجتماعی وفشارهخای محلی دستگاه‌ها متولی رغبتی برای خروج دام و ممانعت برای ورود دام نمی‌کنند که این مهم باید در اولویت قرار گیرد و با توجه به اهمیت موضوع و با توجه تحریب و تهدیدی که دارد باید تمام دستگاهها چه محلی مانند بخشداری و شوراها با حفاظت محیط زیست همکاری کنند و ضرورت دارد موضوع در شورای تامین شهرستان مطرح شود و با همکاری سازمان‌ها و نهادهای فعال در شهرستان و بخش ممانعت از ورود پر تعداد دام به تالاب گندمان شود.

وی تصریح کرد: متاسفانه علاوه‌بر اینکه دام‌های اهالی در محوطه تالاب وجود دارد، برخی از اهالی با استفاده از فرصتی که است اقدام به اجاره دادن تالاب به دامداران غیر بومی می کنند و موجب شده اند علاوه بر حضور دامهای خودشان تعداد بسیار زیادی دام خارج از منطقه وارد تالاب کنند واین مهم تالاب گندمان را در خطر آسیب جدی قرار داده است.

هومان خاکپور اذعان داشت: درپایان فصل چرا شاهد حضور دام در تالاب هستیم و همچنین قبل از شروع زمان چرا نیز دام در تالاب وجود دارد و می توان گفت در تمام فصول سال تا زمانی که بارندگی اجازه دهد دام در تالاب حضور دارد و حضور دام بجز اینکه آسیب جدی به اکوسیستم طبیعی تالاب می‌زد موجب از بین رفتن پوشش گیاهی و به تبع آن افزایش تبخیر و خشکی تالاب می‌شود.

.......................................................

گزارش و عکس: سید محمد رضا موسوی