فخرالدینی صدا و نفس ارکستر ملی است/ همه به نام ایران ایستادند

به گزارش خبرگزاری مهر، در ابتدای این مراسم محمد سریر رئیس هیئت مدیره خانه موسیقی با بیان این نکته که فرهاد فخرالدینی عضو شورای عالی خانه موسیقی است، گفت: انتشار این کتاب ارزشمند گامی موثر در شرح ردیف موسیقی ایران است. خوشبختانه در سه دهه اخیر بحث تئوریک موسیقی بسیار فعال شده است. در حوزه تئوریک دو جنبه مهم وجود دارد یکی جان‌ مایه دستگاه‌ها است که چقدر اصالت دارند و روایت‌هایی که از آن است کدام یک اصیل است. از سوی دیگر ذات موسیقی ایران و ردیف موسیقی ایران در بداهه ‌نوازی نهفته است. شان این گوشه‌ها در ظرفیت ردیف‌ها حائز اهمیت است.

موسیقی ردیف دستگاهی حاصل خلاقیت مشترک هنرمندان است

این آهنگساز گفت: موسیقی ردیف دستگاهی حاصل خلاقیت مشترک هنرمندان و متأثر از شرایط اجتماعی زمان های گوناگون در طول تاریخ پدید آمده است. از سوی دیگر روایت‌های ردیف نوازی باید با نگاهی تحلیلی مورد بررسی قرار گیرد. نباید تردید کنیم که تئوری موسیقی که  در سال‌های اخیر بسیار مورد بررسی قرار گرفته، برای نسل جوان این تحلیل‌ها بسیار اثرگذاراست.

وی  در بخش دیگری از سخنانش افزود: این اثر حاصل عمر و نزدیک به شش دهه تلاش در حوزه موسیقی ردیف دستگاهی است و تحلیل آن کاربسیاردشواری است. آقای فخرالدینی کتاب دیگری نیز نوشته که بخش مهمی از تاریخ موسیقی ایران را در خود داشت. این کتاب نزدیک به 500 صفحه و مشتمل بر تاریخچه ردیف، دستگاه و همچنین تحلیل تمام گوشه های موسیقی ایران است. البته به یاد دارم در دورانی که اثر موسی معروفی نیز منتشر شد هنوز بحث‌هایی درباره آن وجود داشت و به همین سبب غالبا هنرمندان بدین بخش از موسیقی نمی‌ پردازند.

سریر در پایان سخنانش گفت: این کار با حمایت موزه موسیقی و تلاش‌های آقای مرادخانی منتشر شده است کمتر اثری در سال‌های اخیر از سوی ناشران انجام می‌شود بعید می ‌دانم در آینده جوان‌ ها هم به دنبال چنین کاری بروند.

در ادامه رامسری ، مدیر انتشارات معین پشت تریبون آمد و از تمامی هنرمندان و کسانی که در انتشار این کتاب همکاری کردند تشکر کرد.

پس از این عباس سجادی(مجری) از داریوش طلایی، نوازنده تار و استاد دانشگاه خواست تا به روی صحنه بیاید. طلایی در ابتدای سخنانش گفت: هر زمان شرایط طوری بوده که موسیقی نمی ‌توانست نشر داشته باشد، به صورت غیر ظاهری رشد می‌ کرد. در دوره ناصرالدین شاه به دلیل اینکه اهل ذوق بود و همچنین ارتباطی که با مغرب زمین داشت موسیقی شکوفا می شود. در این دوره در دربار موسیقی جدی نیز باب می‌شود بنابراین در این دوره که موسیقی به تعالیم اشرافی اضافه می‌شود.

وی افزود: در این دوره اساتید به جمع‌آوری موسیقی پراکنده می‌پردازند و موسیقی ای که به اصطلاح در سینه اشخاص بود را به صورت رپرتواری منسجم در می‌آورند و تدریس می کنند و این همان چیزی است که به آن ردیف می گوییم .

طلایی در توضیح کتاب فخرالدینی گفت: آنچه در این کتاب مطرح شده فراتر از ردیف است. آقای فخرالدینی در این کتاب کاری جامع انجام داده است. این کتاب در 4 بخش تنظیم شده و آنچه تئوری نوین ایران که بنیان آن کلنل وزیری بوده است، در بخش نخست آمده. بخش دوم مشتمل بر تاریخچه ردیف است که به رسالات کهن پرداخته است. نکته جالب در این کتاب آن است که تنها یک تئوری موسیقی نیست و حاشیه‌ ها و نکات در آن است که به رسالات کهن پرداخته است.

طلایی در بخش دیگری از سخنانش گفت: قسمت چهارم مفصل ‌ترین بخش کتاب است که گوشه ها و دستگاه ها را تحلیل می‌کند و نه تنها فرم گوشه را تحلیل می‌کند، کارهایی را که می‌توان با آنها انجام داد نیز بیان شده است.

مرجعی برای هنرجویان موسیقی ایران

در ادامه مراسم علی اکبر قربانی از شاگردان فرهاد فخرالدینی پشت تریبون آمد و درباره روند همکاری برای کتاب گفت: از همان ابتدا مشخص بود تا چه حد نکته بینانه به موضوعات پرداخته شده است به بسیاری از مباحثی که میان اساتید ممکن است مورد عدم تفاهم باشد در این کتاب پرداخته شده و می‌تواند به عنوان مرجعی برای هنرجویان موسیقی ایران و هنرمندان به حساب بیاد.

علی هاشمی، از دوستان فخرالدینی به روی صحنه آمد و در قسمتی از صحبت های خود گفت: بهترین عامل تشخیص موسیقی ایرانی دل است. اعتقاد دارم حسن انتخاب شعر، تلفیق صدا و موضوعیت شعر جزو بداهه خوانی، بداهه نوازی و است و بسیار حایز اهمیت است. درک مفهوم اصلی شعر هم بسیار دشوار و مهم است.

شناخت زیادی درباره موسیقی ما در دنیا نیست

کامبیز روشن روان هم که دراین مراسم حضور با ابراز خرسندی از انتشار این اثر پژوهشی حوزه موسیقی گفت: خوشحالم که این کتاب امروز منتشر شده است. این کتاب یک کتاب مرجع موسیقی است و می توان در مقطع دکتر آن را تدریس کرد.  امیدواریم روزی این کتاب به همه مراکز علمی دنیا برود چون شناخت زیادی درباره موسیقی ما در دنیا نیست با خواندن این کتاب می توان به دانشی جامع در زمینه ردیف نوازی رسید. به ویژه  اینکه در بخش موسیقی قدیم ایران موضوعاتی نهفته است که نه تنها ویژگی‌های جدید بلکه ارتباطات ردیف‌های مختلف با یکدیگر در آثار گنجانده شده و خواننده از لحظه لحظه آن سرشار از عشق و امید می‌شود.

صدا و نفس ارکستر ملی ایران به خاطر وجود استاد فخرالدینی بود

شهرام توکلی از شاگردان فخرالدینی  نیز گفت: من به نمایندگی از 60 نفر به اینجا آمده ام . صدا و نفس ارکستر ملی ایران به خاطر وجود استاد فخرالدینی بود و پس از 1388 که وی کناره گیری کرد، فهمیدیم کسی که بر سکوی رهبری ارکستر ملی قرار می‌گیرد باید شناخت کامل موسیقی ملی ایران داشته باشد.

مسوولان فرهنگی کاری برای موسیقی نکردند

در ادامه مراسم شهرام ناظری، خواننده پیشکسوت موسیقی ایران به روی سن آمد و ضمن اشاره به اتفاقی فرخنده که برای موسیقی ایران افتاده گفت: انتشار این کتاب توسط استاد فخرالدینی برای موسیقی ایران فرخنده است و همه باید از او بیاموزند.

وی افزود: موسیقی طی سال‌های گذشته آنگونه که باید خود را نشان نداده است. از سوی دیگر مسئولان فرهنگی نیز کاری نکرده‌ اند. کدام یک از مراکز درباره کتاب استاد طلایی کنگره و جلسه تشکیل دادند. باید برای امتداد این ماجرا باید مسئولان فکری کنند. مهم‌ترین موضوع تنبلی ارگان های مرتبط با موسیقی است و تصور می‌کنند این موضوع بدان‌ ها مربوط نیست.

وی در پایان سخنانش گفت: امیدوارم مراکز فرهنگی در برنامه‌ریزی‌های سالانه خود در طیف گسترده تری به مسائل مربوط به موسیقی بپردازند.

محمد موسوی، نوازنده پیشکسوت نی دیگر هنرمندی بود که در این مراسم سخن گفت. وی در صحبت کوتاهش گفت: این دومین کتاب استاد فخرالدینی است و من امیدوارم سومین کتاب ایشان را هم ببینم.  آفتاب از شرق بلند می‌شود در غرب خبری نیست. در نگین انگشتری که از شوش به دست آمده و به 6000 سال قبل می‌گردد، عکس چنگ و طبل و نوازندگانش وجود دارد و امیدوارم شاهد رهبری او باشم و در ارکستر وی بنوازم.

احساس می‌کنم بیهوده کار نکرده‌ام

در ادامه مراسم فرهاد فخرالدینی، آهنگساز و مولف کتاب "تجزیه و تحلیل و شرح ردیف موسیقی ایران"  روی صحنه حاضر شد و  گفت: حس می‌کنم بیهوده کار نکرده‌ام. شاگردانم یادشان نرفته که شاگردم بودند آنها امروز از اساتید موسیقی ایران‌ اند و من به دوستی شان افتخار می‌کنم.

وی افزود: سالیان سال نوازنده بودم و بعد رهبری‌ ارکستر را برعهده گرفتم استاد جواد لشکری شاهد بودند که در رادیو نوازنده به رهبری ارکستر رسیدم. در این ضمن آثار متعددی در زمینه آهنگسازی انجام دادم. زمانی هم رهبر ارکستر رادیو بودم و هم مدرسی پرکار بودم و آهنگ های زیادی می ساختم و شب ها تا صبح نمی‌خوابیدم تا اثری برای رادیو بسازم.

فخرالدینی گفت: با کناره‌گیری من چند حادثه اتفاق افتاد. یک انقلاب فرهنگی اتفاق افتاد و در هنرکده موسیقی ملی دیگر درس ندادم و به یکباره پیرامونم خالی بود نه از اداره ارکستر و نه هنرستان موسیقی ملی انجام شد. شروع به نوشتن شرح موسیقی ایران پرداختم همایون و اصفهان و شور و متعلقات آن را نوشتم. اما به سرعت کارگردان‌‌ها به سراغم آمدند و بهترین کار را موسیقی سریال دانستم و موسیقی سربداران را نوشتم. بلافاصله موسیقی ابن‌سینا که آن را امشب اجرا می‌کنم. در انتخاب قطعات هوشیاری زیادی اتفاق افتاد.

این آهنگساز گفت: موسیقی ما مدیون روح‌الله خالقی است. از 1338 در کتابخانه ملی کتاب‌های روح‌الله خالقی خواندم و غافل بودم که چه اثری بر من خواهد گذاشت و همزمان با آموزش تدریس را هم آغاز کردم از من خواستند تا طبق قوانین فارابی تنبور خراسان را به ردیف درآورم و فواصل آن شبیه تار و سه تار بود. به من پیشنهاد شد که موسیقی قدیم را ریشه‌‌یابی کنم.

عضو شورای عالی خانه موسیقی ایران در پایان گفت: ریتم و صدا را باید بشناسیم تا وارد مباحث اصلی موسیقی شویم من گنجینه هایی از ارموی و مراغه‌ای را کشف کردم و موفق به کشف آهنگی شدم که ششصد سال قدمت دارد و عبدالقادر مراغی آن را ساخته و قدیمی‌ترین قطعه مکتوب است همه این‌ها را به نت درآوردم. توجه به ریشه‌ها ما را استوارتر به جلو می‌برد و با اتکا به ریشه‌ها محکم تر خواهیم ایستاد.

فخرالدینی درباره اجرای این شب گفت: امشب قرار است چند قطعه از موسیقی فیلم ابن سینا و دو قطعه از ساخته های روح‌الله خالقی را به یاد این هنرمند اجرا کنیم.

فقر مستندات در حوزه موسیقی احساس می‌شود

پس از این سخنان علی مرادخانی، معاون هنری وزیر ارشاد و مدیر موزه موسیقی، به روی صحنه آمد و با اشاره به چگونگی روند پیشنهاد موزه موسیقی به فرهاد فخرالدینی برای انتشار این کتاب گفت: فقر مستندات در حوزه موسیقی احساس می‌شود.

وی افزود: می توان در این زمینه میزگرد و مستر کلاس هایی  تشکیل داد. ما کسانی که سالیان سال زحمت کشیده‌اند، را مورد ارزش قرار نمی دهیم. باید بزرگان خود را با شایستگی مطرح کنیم. برعکس غرب که کوچک ترین کارها را به نحوی ارائه می‌ دهند که همه را متوجه می‌کنند، ما در زمینه معرفی بزرگان قدری دریغ می کنیم. امیدوارم در آینده اساتید با انگیزه و اشتیاق بیشتری کار خود را انجام دهند و مستندات موسیقی را به رشته تحریر درآورند.

معاون هنری وزیر ارشاد خاطر نشان کرد:  یکی از ویژگی‌های فخرالدینی این است که به قدری سخنانی را شیرین بیان می‌کند، که به سرعت فهمیده می‌شود و من برای ایشان آرزوی سلامتی و طول عمر دارم.

در ادامه مراسم جمعی از مسئولان، اعضای هیئت مدیره خانه موسیقی و هنرمندان به روی صحنه آمدند و از کتاب "تجزیه و تحلیل و شرح ردیف موسیقی ایران" رونمایی کردند.

بخش بعدی مراسم رونمایی کتاب، اجرای جمعی از نوازندگان ارکستر ملی به رهبری فرهاد فخرالدینی بود. ارکستر در ابتدا یک قطعه از موسیقی فیلم "ابن سینا" ساخته فخرالدینی را اجرا کرد و در ادامه قطعه "حالا چرا" به آهنگسازی روح الله خالقی و شعر محمدحسین شهریار با صدای سالار عقیلی به اجرا در آمد.

پایان‌بخش برنامه هم اجرای قطعه "ای ایران" ساخته روح الله خالقی و شعر حسین گل گلاب بود که حضار به احترام این قطعه ایستاده آن را همراهی کردند.