هگمتانه زندانی کمبود اعتبار/پايتخت مادها در انتظار رسيدگي

به گزارش خبرنگار مهر، تپه هگمتانه که شهری زیرزمینی را در خود جای داده، در قسمت شمالی و در بافت قدیمی شهر همدان قرار دارد.

این تپه باستانی سه هزار سال قدمت دارد و با مساحت حدود ۳۰ هکتار، وسیع‌ترین تپه باستانی ایران است که با در نظر گرفتن بخش‌هایی که جزو محدوده تپه باستانی بوده اما اکنون ساختمان‌های مسکونی بر روی آن ساخته شده، مساحت آن به بیش از ۴۰ هکتار نیز می‌رسد.

این محوطه باستانی با توجه به اشاره‌های تاریخی و برداشت‌های اولیه باستان‌شناسان و پژوهشگران، دربرگیرنده آثاری از دوره‌های تاریخی مختلف به ویژه ماد، هخامنشی و اشکانی است و در طول 100 سال اخیر بارها مورد حفاری باستان‌شناسان داخلی و خارجی قرار گرفته است.

در کاوش‌های علمی که در طول سال‌ها به انجام رسید، یک شهر بزرگ از نوع شهرهای شطرنجی در داخل تپه هگمتانه شناسایی شد که ساخت و سازهای این شهر باستانی عبارت است از معابری به فاصله‌های مساوی و موازی یکدیگر که در حدّفاصل آن‌ها، واحدهای ساختمانی کاملاً مشابه و قرینه یکدیگر احداث شده است.

این مجموعه کم‌نظیر علاوه بر تأسیسات آبرسانی، دارای حصاری خشتی به قطر حدود ۱۰ متر است که در فواصل معین دارای برج‌هایی عظیم است و  سازه اصلی شهر باستانی از خشت خام و در بخش‌هایی از آجر تشکیل یافته است.

در همین راستا بود که دی ماه سال 86 تفاهم نامه احیا تپه تاریخی هگمتانه با حضور قائم مقام سازمان میراث فرهنگی - گردشگری و صنایع دستی کشور در همدان به امضا رسید.

البته ذکر این نکته لازم است که يكي‌ از مصوبات سال 85 دولت وقت، بررسي موضوع تملك و آزادسازي حريم محوطه‌ باستاني هگمتانه با همكاري وزارت مسكن و شهرسازي، بانك مركزي، استانداري همدان و سازمان مديريت و برنامه‌ريزي كشور و ارائه‌ نتيجه‌ آن در طول سه‌ماه پس از ابلاغ مصوبه به هیئت وزيران توسط سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري بود.

اما هم اکنون و با گذشت بیش از هفت سال از آن، موضوع تملك حريم تپه‌ي باستاني هگمتانه هنوز به سرانجام مشخصي نرسيده است.

بررسی اخبار منتشر شده در خصوص این رویداد بیانگر آنست که رئیس سابق سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري استان همدان در سال 85 تنها خبر از آن داد كه در اين سال 16 پلاك از خانه‌هاي مسكوني روي تپه‌ هگمتانه با پنج ميليارد ريال خريده شدند و تا يك‌سال آينده نيز با پنج ميليارد ريال ديگر، 15 پلاك خريده خواهند شد.

فرهاد فرزانه همچنين گفته بود با درنظر گرفتن 15 ميليارد ريال، بخش عمده‌اي از قسمت مسكوني تپه‌ هگمتانه تا پايان سال 85 به‌شكل كامل خريده و تملك بخش‌هاي تجاري نيز به سال آينده آن موكول مي‌شود.

اما در حال حاضر با گذشت حدود هفت سال از اين روند شاهد آن هستيم که حريم هگمتانه به عنوان سمبل و هويت تاريخي پايتخت تاريخ و تمدن ايران زمين هنوز هم در حصار اعتباري گرفتار شده و سرنوشت آزادسازی آن معلق مانده است.

يك باستان‌شناس نيز در اين زمينه گفت: هرگونه كاهش در محدوده‌ محوطه‌ تاريخي هگمتانه به عرصه‌ آن مربوط مي‌شود و اين در حالي كه است كه هنوز بخش بزرگي از عرصه‌ اين محوطه زير خانه‌هاي مردم قرار دارد.

مهرداد ملك‌زاده با اشاره به بررسي‌هايي كه در محوطه‌ هگمتانه انجام و به كاهش عرصه منجر مي‌شود، گفت: مسئله مهمي كه درباره‌ اين تپه به‌طور ويژه وجود دارد، اين است كه بخش بزرگي از عرصه‌ آن بيرون نيامده و هگمتانه يك تپه‌ بيضي‌شكل در ميانه‌ شهر همدان است كه زماني تصميم گرفتند بخش‌هايي از آن را بخرند و اين كار در چند مرحله انجام شد و اكنون اگر خط كشيده‌ شده به دور محوطه ذره‌اي كوچك شود، در واقع بخشي از عرصه‌ هگمتانه نابود شده است.

بخش بزرگي از آثار هنوز زير خانه‌هاي مردم است

وی با بيان اينكه در محوطه‌هاي تاريخي مي‌توان با انجام يك گمانه‌زني جديد، حريم را كوچك‌تر يا بزرگ‌تر كرد، گفت: به‌طور مثال، ممكن است دامنه‌ آثار تا نقطه‌ مشخصي جلو رود و به اين ترتيب، حريم بزرگ شود ولي در جايي مانند هگمتانه داستان چيز ديگري است و در اين محوطه، بخش بزرگي از آثار هنوز زير خانه‌هاي مردم است و كوچك كردن خط تعيين‌شده، عرصه را كوچك‌تر مي‌كند نه حريم را.

اين باستان‌شناس با بيان اينكه عرصه و حريم پيوند تنگاتنگي با يكديگر دارند و در بسياري از محوطه‌ها براساس مقتضياتي كه وجود داشته، عرصه مبتني بر حريم است، گفت: در هگمتانه نيز عرصه و حريم يك خط دارند و اگر تصميم گرفته شود چيزي در هگمتانه كاهش يابد، آن عرصه است.

آزادسازي حريم هاي ديگر تپه هگمتانه شش ميليارد تومان اعتبار مي خواهد

مديركل ميراث فرهنگي صنايع دستي و گردشگري استان همدان نیز در اين زمينه در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: پس از گذشت چند سال هنوز حريم هگمتانه آزاد نشده است.

عليرضا ايزدي گفت: حريم تپه هگمتانه به اين سادگي ها آزاد نخواهد شد چراکه هزينه تملك آن بسيار زياد است.

وي عنوان داشت: بر اساس آنچه در دستور كاري به ما ارائه شده نيازمند اعتباري بالغ بر شش ميليارد تومان براي آزادسازي حريم هگمتانه هستيم تا بتوانيم بخش هاي ديگري از اين حريم را نيز آزاد كنيم.

وي با بيان اينكه تپه هگمتانه هم‌اکنون کاندیدای ثبت جهانی شدن است، گفت: آنچه در راستاي آزادسازي حريم تپه هگمتانه تاكنون رخ داده اتفاق خوبي است چرا كه در قريب به هشت سال اخير واقعا كارهای بسياري در بحث تملك حريم تپه هگمتانه انجام شد.

مديركل ميراث فرهنگي صنايع دستي و گردشگري استان همدان تاكيد كرد: اگر چه طي سالهاي اخير اقدامات بسياري در راستاي آزادسازي حريم هگمتانه صورت گرفت اما همچنان جاي كار بسياري دارد.

ايزدي ابراز داشت: در راستاي تحقق هدف آزادسازي حريم تپه هگمتانه بايد از هر دو جنبه استاني و ملي براي جذب اعتبار گام برداشت.

500 واحد تجاري و 21 پلاك مسكوني در حريم تپه هگمتانه وجود دارد.