رگ های تشنه کویر و قنات هایی که یکی پس از دیگری خشکیده اند/ سونامي خاموش خشکسالی در قلب قنات ها

به گزارش خبرنگار مهر، قنات ها میراث نیاکان و پدران ماست و بهره گیری از این آب در کشاورزی و دامداری اقدامی متداول است و امروزه به خاطر رعایت نکردن حریم ملکی و آبی، ساخت و سازهای غیر مجاز در حریم قنات ها، برداشت بی رویه از منابع آب زیرزمین با حفر چاه های عمیق و نیمه عمیق و ریزش بخش های فرسوده به علت قدمت زیاد از عواملی است که موجب شده قنات های این استان در معرض نابودی قرار بگیرد.

لزوم ثبت قنوات در فهرست سرمایه های مادی و معنوی خراسان

قنوات با توجه به نقشی که در تامین آب کشاورزی دارند باید احیا، نگهداری،‌ مرمت و بازسازی شوند و به عنوان میراثی ماندگار در فهرست سرمایه های مادی و معنوی این سرزمین ثبت گردند زیرا با مرگ قنات ها دیگر هیچ امیدی به حفظ منابع آبی نیست و دیر یا زود تشنگی و خشکی تمام سرزمین خراسان را در بر می گیرد.

منطقه پهناور خراسان رضوی با 6 هزار و 315 رشته قنات در بهره گیری از آب قنوات برای تامین آب کشاورزی شهره بوده و حفر قنات ها و محافظت از آنها در انتقال آب شیرین به حاشیه دشتها و حاشیه کویر و‌ تامین آب موثر است لذا امروز باید مانع نابودی این میراث کهن در سراسر این سرزمین شد.

احیاء 60 رشته قنات در مناطق خشک و نیمه بیابانی

مدیر آب و خاک و امور فنی مهندسی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی در این زمینه می گوید: طی سالهای گذشته بیش از 60 رشته قنات در مناطق مختلف این استان بوی‍ژه مناطق خشک ونیمه بیابانی احیا شده است.

حسن شریعتی بیان می کند: این استان دارای 6 هزار و 315 رشته قنات است و در حال حاضر 34 هزار کشاورز با بهره برداری از این منابع آبی بیش از 15 درصد از محصولات خود را تولید می کنند.

ساخت و سازهای غیر مجاز در حریم قنات ها

وی ادامه می دهد: امروز رعایت نکردن حریم ملکی و آبی، ساخت و سازهای غیر مجاز در حریم قنات ها، برداشت بی رویه از منابع آب زیرزمین با حفر چاه های عمیق و نیمه عمیق و ریزش بخش های فرسوده به علت قدمت زیاد از عواملی است که موجب شده قنات های این استان در معرض نابودی قرار بگیرد.

مدیر آب و خاک و امور فنی مهندسی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی اظهار می کند: هنوز هم حفر قنات و استفاده از این منابع آبی در روستاها و بخش های کشاورزی و دامداری کشور مورد توجه است اما این روزها با افت شدید آب های زیرزمینی، چاه ها و همچنین قنوات این استان خشک شده است.

سونامي خاموش خشکسالی قنوات

مسئول امور قنوات سازمان جهاد کشاورزي خراسان رضوي به مهر می گوید: خراسان رضوي دارای بيشترين قنات ها در سطح کشور است  وطی سالهای اخیر خشکسالي قنوات به عنوان سونامي خاموش بر پيکره این استان خسارت وارد کرده و این امر در حالی اتفاق می افتد که بر احيا، مرمت و بازسازي قنات ها تاکید شده است.

حمید جوادی تصریح می کند: با وجود تغییرات در اقليم آب و هوایی هر سال بارش نزولات آسماني کاهش پيدا کرده و در این راستا دولت باید با اختصاص اعتبارات لازم اهتمام بيشتري بر احياي قنات ها داشته باشد.

وی می افزاید: اختصاص اعتبارات قطره چکاني کمکی به احیا قنات ها نمی کند و در حال حاضر بيش از 40 درصد قنات هاي این استان به ويژه قنات هاي فصلي به علت خشکسالي و کاهش بارندگي خشک شدند و يا در آستانه خشک شدن قرار دارند.

مسئول امور قنوات سازمان جهاد کشاورزي خراسان رضوي بیان می کند: استفاده بي رويه از سفره هاي آب زيرزميني به وسيله چاه هاي مجاز و غيرمجاز عميق و نيمه عميق؛ آب استحصالي قنات ها بيش از ۳۵درصد کاهش يافته است.

نفس های آب در قلب قنات های سرزمین خراسان به شماره افتاد

وی با بیان اینکه امروز نفس های آب در قلب قنات های سرزمین خراسان به شماره افتاده، می گوید: قنات ها بدون آن که سفره هاي زيرزميني آب را تخریب کند، بخش اعظمی از نيازهاي کشاورزان به آب را تامين مي کند بنابراین این منابع آبی سرمایه های بزرگی است که باید مورد محافظت جدی قرار بگیرد.

جوادی با اشاره به دلایل خشکی و مرگ قنات ها، یادآور می شود: عدم اجرایی طرح لايروبي، حفر بي رويه چاه و ساخت و سازهای غیر مجاز در حریم قنات از جمله عواملي است که سبب خشک شدن يا مرگ قنات ها شده است.

مدیر کل آب منطقه ای خراسان رضوی به خبرنگار مهر عنوان می کند: قنات ها نقش بسزایی در تامین آب کشاورزی دارد و این امر ایجاب می کند تا در مسیر احیا، نگهداری،‌ مرمت و بازسازی این میراث های ماندگار گام برداشت.

کاهش 70 درصدی آب دهی قنات ها

حسین جعفری از کاهش 70 درصدی آب دهی قنات ها خبر داده و می افزاید: آب‌دهی قنات‌های استان حدود 70 درصد کاهش داشته است و ضروری است تا از سرمایه‌های سنتی کشور که قنات‌ها هستند نگهداری و نگهبانی کرد.

وی تاکید می کند: اغلب قنات ها میراث ملی ماست و از سویی دیگر قنات ارزان ترين آب را تحويل کشاورز مي دهد اما استحصال آب از طريق چاه هاي کشاورزي مقرون به صرفه نيست.

خشکسالی های پیاپی در جنوب خراسان رضوی و خشکیدن بیش از 140 رشته قنات

مدیر کل آب منطقه ای خراسان رضوی ابراز می کند: در حال حاضر خشکسالی های پیاپی در جنوب خراسان رضوی موجب خشکیدن بیش از 140 رشته قنات شده و این امر زندگی ساکنان این منطقه را که اغلب کشاورز و دامدار هستند با مشکلات فراوانی روبرو کرده است.

وی می گوید: در حال حاضر علاوه بر چشمه ها، تعداد 140 رشته قنات از مجموع 599 قنات گناباد خشک شده و سایر قناتهای این منطقه نیز با کاهش 10 تا 90 درصدی میزان آبدهی روبرو شده است.

قنات ها شرمسار لب های تشنه کویر

اکنون سالهاست که اغلب قنات های این خطه شرمسار لب های تشنه کویر است و باید با مدیریت و برنامه ریزی مناسب این سرمایه های مادی و معنوی سرزمین خراسان را مورد محافظت قرار داد.

..........................

گزارش: مرضیه صاحبی