مرثیه ای بر رودخانه خاموش خرم آباد/ بازی کودکان در ازدحام زباله!

به گزارش خبرنگار مهر، مردم استان لرستان و به خصوص مردم شهر خرم آباد، رودخانه عریض و طویل مرکز این استان را با نام محلی "گلال" می شناسند. هر چند در سالهای گذشته شهرداری خرم آباد نام "خرم رود" را بر روی چند تابلو و در کنار این رودخانه نصب کرد، اما هنوز هم برای مردم شهر، این رودخانه همان "گلال" است؛ رودخانه ای با 110 کیلومتر طول که از ارتفاعات شمالی شهر و از دامنه های سفید کوه و کوه کمر سیاه سرچشمه گرفته و ‌خرم آباد را به دو قسمت شرقی و غربی تقسیم می کند.

مشکلات زیست محیطی این رودخانه سالهاست که مردم شهر را آزار می دهد؛ مشکلاتی که با گذشت زمان رنگ و بوی تازه ای به خود گرفته و این در حالی است اقدامات لازم برای کنترل مشکلات این رودخانه کافی به نظر نمی رسد.

رودخانه ای که قرار بود زاینده رود دوم ایران شود!

رودخانه ای که زمانی قرار بود زاینده رود دوم ایران شود، تنها در برهه هایی از زمان میزبان لودرها و کامیون های شهرداری می شود تا به بهانه ای همچون لایروبی، ساماندهی و یا حتی از بین بردن ماهی های رودخانه اقدامات به اصطلاح اساسی شکل گرفته باشد.

رودخانه آلوده خرم آباد

رودخانه خرم آباد در سالهای های گذشته به وسیله آلاینده های کشاورزی و شهری به شدت آلوده می شد و وضیعت نابسامان آن سلامتی مردم شهر را به خطر انداخته بود.

در آن زمان ماهی های فراوانی در رودخانه یافت می شدند که متاسفانه به وسیله برخی افراد ناآگاه صید شده و در بازارهای شهر به فروش می رفتند و به همین علت شهرداری خرم آباد در تابستان سال 87 لودرهای همیشه آماده خود را وارد بستر رودخانه کرد تا بدین وسیله هزاران ماهی به اصطلاح آلوده را از بین ببرد و در نهایت ماهی های آلوده از بین رفتند اما از حجم بسیار گسترده آلودگی رودخانه نه تنها کاسته نشد بلکه تنها صورت مسئله آن هم برای مدت کوتاهی پاک شد.

هر چند در یکی دو سال اخیر و به لطف افتتاح تصفیه خانه فاضلاب شهر خرم آباد کمی از حجم آلودگی های رودخانه کاسته شده است، اما مشکلات زیست محیطی این رودخانه هنوز هم چالشی جدی برای محیط زیست انسانی مرکز استان لرستان به حساب می آید.

پسماندها مهمان ناخوانده رودخانه بی جان خرم آباد

این در حالی است که این روزها مشکلی که متاسفانه با رودخانه شهر خرم آباد گره خورده این است که این رودخانه به محلی برای تخلیه پسماندهای مختلف تبدیل شده است.

مدیریت زباله و نخاله های ساختمانی در استان لرستان به شدت ضعیف بوده و سلامتی مردم را به خطر انداخته است به طوری که خرم آباد با بیش از ۵۰۰ هزار نفر جمعیت هنوز هم با مشکل عدم کنترل صحیح و اصولی مواد زائد جامد شهری و روستایی روبروست و در مجموع مشکلی که در تمامی شهرهای استان لرستان دیده می شود این است که محیط زیست این شهرها در سالهای اخیر از سوء مدیریت در بخش پسماندها آسیب های فراوانی را متحمل شده است.

ساخت و سازهای گسترده و تغییرات در بافت فرسوده شهر خرم آباد باعث به وجود آمدن مشکل بزرگی به نام نخاله های ساختمانی شده است این در حالی است که درباره این موضوع هشدارهای لازم از سوی مسئولین محیط زیست و همچینن فعالین محیط زیست استان داده شده اما باز هم متاسفانه به مدیریت نخاله های ساختمانی در شهر خرم آباد توجهی نشده و خیلی راحت از کنار هشدارهای زیست محیطی در این زمینه عبور می کنند.

امروز نخاله های ساختمانی شهرهای استان لرستان را محاصره کرده اند چرا که بدون نظارت دستگاههای متولی به راحتی این پسماندهای ساختمانی به شکل تعجب آوری به اطراف شهر برده شده و به حال خود رها می شوند.

این در حالی است که می توان با هزینه ای ناچیز از این نخاله های ساختمانی برای مصارف گوناگون استفاده کرد و به راحتی هر تهدیدی را به فرصتی ارزشمند برای پیشبرد اهداف خرد و کلان تبدیل کرد اما دریغ از یک حرکت زیست محیطی کارشناسانه!

طرح ساماندهی که ابتر باقی ماند!

به هر روی همه این مشکلات زیست محیطی و چهره زشت رودخانه خرم آباد موجب شد تا مسئولان وقت به فکر راه چاره ای برای زیباسازی رودخانه خرم آباد بیفتند و در نهایت طرح ساماندهی این رودخانه از سوی مسئولان مطرح شد.

ساماندهی رودخانه خرم آباد نام پروژه ای است که شرکت آب منطقه ای و با نظارت استانداری لرستان از یک گذشته فعالیت های عمرانی خود را در بستر این رود آغاز کرده است.

بازی کودکان در رودخانه آلوده خرم آباد

در راستای اجرای این طرح و به گفته مدیر عامل شرکت آب منطقه ای استان، مطالعات بر روی مسیر شش کیلومتری رودخانه خرم آباد از تنگ شبیخون تا روستای چم مهر توسط مشاور این پروژه انجام شده است و مطالعات 500 متر از این طرح با اعتباری بالغ بر 12 میلیارد ریال قبل از سال 89 به اتمام رسید و عملیات اجرایی آن نیز از ماه ها قبل آغاز شد.

این در حالی است که پروژه مذکور در چند ماه اخیر مسکوت باقی مانده و  زباله هایی که قرار بود با ثمرات این طرح در بستر رودخانه باقی نمانند، همچنان چشم هر رهگذری را به خود جلب می کند.

خرم آباد؛ شهری بدون کمیته محیط زیست

یک کارشناس آلودگی های محیط زیست در این رابطه در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه در سال های اخیر محیط زیست مرکز استان لرستان با چالشهای جدی مواجه شده است، اظهار داشت: متاسفانه شهر خرم آباد از داشتن کمیته محیط زیست و توسعه پایدار بی بهره بوده و به همین دلیل در بسیاری از فعالیت های عمرانی نبود یک کارشناس محیط زیست به یک امر عادی مبدل شده است.

محسن تیزهوش ادامه داد: این در حالیست که مرکز استان لرستان به خاطر شرایط خاص اقلیمی و زیست محیطی دارای حساسیت های بسیار متفاوتی بوده و به همین دلیل نیازمند همیاری و همفکری متخصصین حوزه محیط زیست است.

وی با یادآوری اینکه در حال حاضر حاشیه نشین های خرم آباد با مشکلات زیست محیطی بسیاری دست و پنجه نرم کرده و سالهاست که در بستری از انواع و اقسام آلودگی ها زندگی می کنند، افزود: یکی از نقاط حساس شهر منطقه فلک الدین بوده که متاسفانه در سال های اخیر مشکلات زیست محیطی حاکم بر آن نه تنها به دست فراموشی سپرده شده بلکه هر روز بر میزان حجم آلودگی های حاصل از مواد زائد جامد این منطقه افزوده شده است.

اشتیاق کودکانه در هیاهوی نخاله های ساختمانی

این فعال محیط زیست در این رابطه توضیح داد: رودخانه خرم آباد از کنار این منطقه عبور کرده و از بالا دست خود انواع آلودگی های خانگی و کشاورزی را برای مردم این محله به ارمغان می آورد.

بازی کودکانه در بستر آلوده خرم رود

این سخنان این کارشناس محیط زیست در حالی مطرح می شود که این روزها کودکان محله فلک الدین برای فرار از دست گرما به آب آلوده رودخانه شهر پناه می برند تا بدین ترتیب شاهد به خطر افتادن سلامتی این کودکان بی گناه باشیم.

محسن تیزهوش معتقد است که شنا در چنین رودخانه ای که سلامتش مورد تایید هیچ یک از متخصصین حوزه سلامت نیست می تواند نتایج ناگواری را برای کودکان شهر به همراه داشته باشد.

وی ادامه داد: آب دارای پتانسیل حمل موجودات ریز بیماری زا بوده و به همین دلیل اگر با پساب های خانگی، صنعتی و کشاورزی همراه شود، سلامتی و زندگی زیستمندان اطراف رودخانه را به خطر خواهد انداخت.

این کارشناس آلودگیهای محیط زیست یادآور شد: میکروبهای بیماری زا به صورت کاملا یکنواخت در سراسر آب منتقل شده و می تواند باعث به وجود آمدن عفونت در ناحیه روده شود که در این زمینه می توان به بیماری هایی همچون تیفوئید، اسهال خونی و حتی وبا اشاره کرد.

تیزهوش معتقد است که کودکان منطقه در اثر کمبود امکانات، نبود آگاهی لازم و البته چشمان بسته مسئولان شهرداری و محیط زیست لرستان به راحتی در خطر بیماری های خطرناکی همچون فلج اطفال و یرقان قرار دارند.

بیماریهای انگلی در کمین کودکان / مسئولانی که خواب زاینده رود می بینند!

بنابر این گزارش کارشناسان بهداشت محیط معتقدند که آب هنگامی آلوده محسوب می شود که ترکیب یا حالت آن مستقیم یا غیر مستقیم در اثر فعالیت های انسانی تغییر کرده و این تغییر موجب غیر قابل استفاده شدن آن برای استفاده مستقیم انسان شود؛ این در حالیست که عوامل ایجاد کننده بیماری را نمی توان کنترل کرد به همین دلیل بیماری های بسیاری از این طریق می تواند سلامت جامعه را تهدید کند.

متخصصان در این رابطه می گویند که عامل برخی بیماری های انگلی که به تب لجن یا ویل معروف هستند در گل های آب استخر های آلوده و فاضلاب و لجن موجود بوده و از راه مخاط پوست وارد بدن می شود . این مشکلی است که در آب برخی از رودخانه ها هم موجود بوده و باید در مورد رودخانه خرم آباد هم مورد بررسی قرار بگیرد.

در کنار بیماری هایی که ذکر شد می توان به بیماری های ویروسی نیز اشاره کرد. آب در انتقال دو نوع ویروس پولیویروس و هپاتیت عفونی نقش موثری را ایفا کرده و اپیدمی های حاصله در اکثر موارد هزینه های بسیاری را به مردم تحمیل خواهد کرد.

نخاله های ساختمانی زخمی دیگر بر پیکر رودخانه خرم آباد

این در حالیست که آلودگی آب تنها مشکل زیست محیطی محله فلک الدین نبوده و سالهاست که نخاله های ساختمانی شهر بی هیچ گونه نظارتی در این محله ریخته شده و مشکلات زیست محیطی بسیاری را برای ساکنین آن به وجود آورده است.

این روزها اگر بازدیدی از این محله حاشیه نشین شهر خرم آباد داشته باشید در ابتدا کوهی از نخاله های ساختمانی در نظرتان می آید که گویا سالهاست به دست فراموشی سپرده شده است.

به هر روی مسئولان شهرداری خرم آباد و محیط زیست استان لرستان در برابر وضعیت بحرانی این محله مسئول بوده و باید هر چه سریعتر برای ساماندهی این منطقه اقدامات لازم را انجام دهند.

این در حالی است که همین نخاله های ساختمانی می تواند برای جوانان بیکار این محله سبب اشتغال شده و شهرداری خرم آباد می تواند از کنار جمع آوری و بازیافت این پسماندهای زائد شهری به صرفه های اقتصادی بسیاری نیز دست پیدا کند.

مخاطرات نخاله های ساختمانی در اکوسیستم منطقه

یک استاد دانشگاه و متخصص آلودگی های محیط زیست در این رابطه در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه بازیافت نخاله های ساختمانی از جنبه های زیست محیطی و اقتصادی حائز اهمیت است، گفت: بازیافت نخاله های ساختمانی علاوه بر تولید مواد و انرژی، به حفظ محیط زیست نیز کمک خواهد کرد، چرا که با کاهش استخراج مواد اولیه از منابع طبیعی و نیز کاهش آلودگی های ناشی از تلنبار کردن این مواد در طبیعت، سبب بهبود اکوسیستم های طبیعی می‌شود.

ثمر مرتضوی افزود: از جمله مهمترین مشکلات نخاله های ساختمانی، آلودگی بصری ناشی از حضور آنها در اطراف محل زندگی انسانها و گرد و غبار فراوان ناشی از آنهاست.

وی ادامه داد: وجود مواد معلق در هوا علاوه بر آسیب های سیستم تنفسی انسانها، جانوران و حتی فتوسنتز گیاهان در کنار سایر آلاینده ‌های محیطی دارای یک اثر افزایشی سوء‌ بر همه موجودات در معرض این ذرات است.

ان استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه آمارها مبین آن است که 30 تا 40 درصد گازهای گلخانه ای در زمین ناشی از صنعت ساختمان است، بیان داشت: از سوی دیگر کاهش بینایی به خصوص در زمان کاهش نور خورشید به هنگام طلوع و غروب و تاثیر آن بر تصادفات از دیگر اثرات ذرات معلق در محیط است.

رودخانه خرم آباد میزبانی همیشگی برای فضولات دامی، زباله های کارگاهی و پسماندهای خانگی

مدیرکل محیط زیست استان لرستان نیز با انتقاد از وضعیت دفع پسماندها در این استان و به ویژه شهر خرم آباد گفت: رودخانه مرکز شهر خرم آباد به محلی برای ریختن پسماندهای خانگی و زباله ها تبدیل شده است.

محمد حسین بازگیر در سخنانی با بیان اینکه زباله ها بخشی از سرمایه های جامعه هستند اظهار داشت: پسماندهای سرمایه هایی هستند که اگر به عنوان یک منبع درآمد به آنها نگاه کنیم استفاده های زیادی می توان از آنها کرد.

مدیر کل محیط زیست استان لرستان با اشاره به معضل ورود پسماندها به رودخانه های استان، گفت: با اضافه شدن پسماندهای به رودخانه ها ما شاهد یک اکوسیستم مرده خواهیم بود و یک منظره ناهنجار ایجاد خواهد شد.

بازگیر به معضل نخاله های ساختمانی در لرستان و به ویژه مبادی ورودی و خروجی شهر خرم آباد اشاره و تصریح کرد: ما از جاده هایی وارد شهر می شویم که دیواری از نخاله های ساختمانی منظره های شهر را در پشت خود پنهان کرده اند.

وی همچنین با اشاره به وضعیت اسفناک رودخانه خرم آباد گفت: فضولات دامی، زباله های کارگاهی و پسماندهای خانگی موجب آلودگی این رودخانه شده است.

مدیر کل محیط زیست استان لرستان ادامه داد: انواع آلودگیهای مختلف رودخانه خرم آباد را به عنوان یکی از جاذبه های مهم استان محاصره کرده است.

به هر حال به نظر می رسد که مسئولان تنها در سخنان خود از رودخانه خرم آباد با تاسفی عمیق یاد می کنند بی آنکه بخواهند بدانند و بگویند که در بستر این رودخانه که روزی حیات شهر خرم آباد در کنار آن شکل گرفته است این روزها چه می گذرد و قرار است این رودخانه که روزی حیات بخش بود امروز با ندانم کاری متولیان امر چه بر سر حیات مردم شهر خرم آباد بیاورد و به طور قطع آیندگان حاصل این مدیریت با چشمان بسته را خواهند دید.