D - برنامه راكتور آب سنگين :
46- به دنبال درخواست آژانس درباره تلاش ايران براي وارد كردن سلولهاي داغ براي استفاده در راكتور تحقيقات هسته اي ايران كه طبق برنامه ساخت آن از ژوئن سال 2004 آغاز مي گردد و درخواستهايي براي طراحي اطلاعات مربوط به اين سلولهاي داغ ، ايران دراكتبر سال 2003 اعلام كرد كه دو سلول داغ براي اين طرح پيش بيني شده است اما نه طراحي اين طرح و نه جزئيات مربوط به اين ابعاد يا نقشه اوليه اين سلولهاي داغ در دسترس ما قرار نگرفت .ايران بعدا اظهار داشت كه برنامه هاي آزمايشي براي ساخت در اراك و ساخت اضافي سلولهاي داغ براي توليد راديو ايزوتوپهاي پايدار دارد .
47. كشور ديگري اطلاعاتي در اختيار آژانس قرار داد مبني بر اينكه ايران در تلاش است تا دست مكانيكي براي سلول داغ تهيه كند با اين مشخصات ديواره سلول داغ تقريبا به 1.4 متر مي رسد بعدي كه تا اندازه اي براي توليد ايزوتوپ هاي گفته شده زياد است و بيشترنشان دهنده نياز پرداختن به پس ماند سوختي است .آژانس در اين باره تحقيقات بيشتري خواهد كرد .
48. در آوريل سال 2004 ، اين آژانس خواستار آخرين اطلاعات مربوط به طراحي IR-40r شد . و همچنين دوباره درخواست اطلاعات مربوط به سلولهاي داغ را عنوان كرد .
49. سيزدهم مي سال 2004 ، آژانس اطلاعات مربوط به آخرين طراحي IR-40r را دريافت كرد . ايران در آخرين اطلاعات ارائه شده خود بيان داشت كه به دليل مشكلاتي كه در رابطه با بدست آوردن اطلاعات فني و خريد بعدي دست مكانيكي و پوشش پنجره ها و ساخت سلولهاي داغ براي ايزوتوپهاي پايدار وجود داشت نتوانست گزارش آن را ارائه دهد .در خلال بازديدشان از تاسيسات توليد آب سنگين مربوطه كه از بيست ودو مي سال 2004 در دست احداث است بازرسان آژانس مطلع شدند كه ظرفيت اصلي اين برنامه هفتاد ودو تن آب سنگين درسال است اما فقط يك روند گيردلر - سولفيد با ظرفيت هشت تن آب سنگين ظرف شش ماه براي بكاراندازي آماده مي شود . دو ماه بعد از آن واحد دوم G-S آماده خواهد شد كه ظرفيت شانزده تن آب سنگين در سال را توليد كند .
E - تعليق غني سازي و فعاليتهاي فرآوري مربوطه :
E.1 - دامنه تعليق :
50. در گزارش مدير كل كه در نشست نوامبر سال 2003 به شوراي حكام ارائه گرديد ايران در دهم نوامبر سال 2003 وي را از تصميم خود براي تعليق غني سازي اورانيم و فرآوري فعاليتهاي مربوط به آن آگاه ساخت .
51. در يك ياداشت شفافي كه در بيست و نهم دسامبر سال 2003 ارائه گرديد ايران به آژانس اطلاع داد كه تلاشهاي فوري زير را انجام داده است .
- عمليات و يا آزمايش و يا هر سانتريفوژ با يا بدون مواد اتمي در PFEP در نطنزرا به تعليق در خواهد آورد .
- وارد سازي بيشتر مواد هسته اي به داخل هر سانتريفوژي را به حال تعليق در خواهد آورد .
- نصب سانتريفوژهاي جديد در PFEP و نصب سانتريفوژها در برنامه غني سازي مواد سوختي در نطنز را به حال تعليق در خواهد آورد .
- مواد هسته اي را از تاسيسات غني سازي سانتريفوژ خارج خواهد كرد .
52. در تماسهايي كه در بيست و نهم دسامبر 2003 انجام شد ايران همچنين بيان داشت كه اخيرا هيچ نوع از تسهيلات غني سازي سانتريفوژ گازي در هر نقطه از ايران يا تاسيسات نطنز كه هم اكنون در حال ساخت است ندارد و هيچ برنامه اي هم براي احداث آن ندارد . در خلال مدت تعليق تسهيلات جديد قادر به جداسازي ايزوتوپها هستند . طرحهاي غني سازي ليزري را برچيده است و همه تجهيزات مربوط به آن را جابجا كرده است و هم اكنون هم در حال انجام عمليات جداسازي پلوتونيم نيز نمي باشد .
53. علاوه بر اين ، ايران همچنين در تماسهاي بيست و نهم دسامبر 2003 خود با اين آژانس بيان داشت : در خلال مدت تعليق ايران تمايلي براي بستن قرار داد جديد براي ساخت دستگاههاي سانتريفوژ و تجهيزات مربوط به آنها نداشت .
اين آژانس به طور كامل توانست از انبار دستگاههاي سانتريفوژ كه در مدت برنامه تعليق مونتاز شد نظارت داشته باشد .ايران قصد وارد كردن دستگاههاي سانتريفوژ يا تجهيزات مربوط آن يا تامين مواد براي فرآيند غني سازي را نداشت در مدت برنامه تعليق هيچ برنامه اي براي تامين مواد براي روند غني سازي در ايران وجود نداشت .
54. در روز 24 فوريه 2004 ، ايران به آژانس اطلاع داد كه تا هفته اول ماه مارس دستورالعمل هايي براي اجراي تصميمات بيشتر كه به طور داوطلبانه توسط ايران براي 1. توقف مونتاژ و تست سانتريفوژها و 2. توقف توليد داخلي اجزاي سانتريفوژ اتخاذ شد ، صادر خواهد شد. همچنين قراردادهاي موجود در بيشترين احتمال خود به اجرا در خواهد آمد . ايران همچنين به آژانس اطلاع داد كه همه اجزايي كه طبق قراردادهاي موجود ساخته مي شدند و نمي توان آنها را متوقف كرد تحت نظارت آژانس ذخيره و جايگزين خواهند شد . ايران آژانس را دعوت به بررسي اين اقدامات كرد . ايران همچنين تاييد كرد كه تعليق فعاليتهاي غني سازي در تمام تاسيسات ايران صورت بگيرد .
55 . ايران در يادداشت شفاهي خود به آژانس در روز 25 مارس 2004 ، بيان كرد كه بررسي تعليق توليد اجزاي سانتريفوژ توسط آژانس از روز 10 آوريل مي تواند آغاز شود . به هر حال ، همانگونه كه ايران عنوان كرد، به دليل اختلافات بين AEOI و تعدادي از پيمانكاران خصوصي ، سه شركت خصوصي در ماه آوريل به توليد ادامه دادند . آژانس اطلاعات بيشتري مبني بر اينكه اين سه شركت خصوصي فعاليتهاي توليد اجزاي سانتريفوژ خود را متوقف كرده اند ، دريافت نكرده است .
E.2 - شفاف سازي :
56- روش اين آژانس براي شفاف سازي تصميم ايران براي تعليق خاص نيازمند بررسي است كه محتواي برخي از آنان در زير توضيح داده شده است :
- شفاف سازي به آن سايتهايي محدود مي شود كه توسط ايران معرفي شده است . ممكن است ارزش غير قابل اعتمادي داشته باشد بنابراين اين آژانس زمان و منابع كافي براي شفاف سازي شديد اين سايتها صرف خواهد كرد و به نظر مي رسد كه اين آژانس نمي تواند اطميناني درباره احتمال توليد تجهيزات در جاي ديگري از اين كشور را فراهم كند . بنابراين ، روشي از سوي آژانس براي شفافيت تعليق توليد تجهيزات اتخاذ شده است. از زمان موافقت با مقامات ايراني ، در ابتدا ديدار بر پايه اطلاعيه اي كوتاه براي ديدار از نقاط خاص قرار داده شد .
- برخي از فعاليتهاي مربوط به تعليق مانند توليد تجهيزات اساسا ثابت كردنشان مشكل است . اطمينانهايي كه آژانس مي تواند در اين زمينه فراهم كند يك ماهيت جداي از چيزهايي است كه قابل دسترس هستند با توجه به كشف تبديل مواد هسته اي است .
57. ساختار پله اي PFEP تحت نظارت آژانس ادامه مي يابد و تمامي UF6 اعلام شده براي تامين مواد اوليه تحت مهر و موم اين آژانس قرار دارد و تمامي آلودگي و وسايل نظارتي در خلال بازرسي هاي ماهانه مورد بررسي قرار گرفته است كه اخيرا بيشتر از پانزدهم تا شانزدهم ماه مي 2004 بوده كه تاييد كننده حالت غير عملياتي اين تاسيسات مي باشد .
58. در نتيجه فعاليتهاي شفاف سازي ، اين آژانس قادر است كه تاييد كند كه هيچ عمليات يا آزمايشي در هيچ سانتريفوژ با يا بدون مواد هسته اي در PFEP وجود ندارد هيچ سانتريفوژ جديدي در PFEP نصب نشده است و هيچ سانتريفوژي در FEP راه اندازي نشده است و هيچ مواد هسته اي وارد هيچ سانتريفوژي كه به اين آژانس اعلام شده نگرديده است .
59. اين آژانس همچنين از طريق بازرسيها، طرح ديدار هاي مربوط به شفاف سازي اطلاعات به تكميل دستيابي به روند اثبات خود ادامه داد :
- تسهيلات غني سازي آزمايشي برچيده شده در كارگاه شركت كالاي الكتريك در تهران از خط خارج شدند . از اين كار آخرين بار در تاريخ سيزدهم و بيست و دوم مي سال 2004 بازديد بعمل آمد .
-از خط خارج كردن برنامه آزمايشي AVLIS در لشكر آباد و از خط خارج كردن AVLIS و نصب جدا كننده ليزري ايزوتوپ مولكولي در TNRC و AVLIS برچيده شده و MLIS مربوط به تجهيزات كه اخيرا در كرج انبار شد مي باشد و از اين نقاط اخيرا در دهم و يازدهم ماه مي سال 2004 بازديد بعمل آمد .
- UF6 غير توليدي درUCF و از فلز اورانيم در UCF وTNRC . اين نقاط بين بيست و ششم آوريل و پنج ماه مي سال 2004 بازديد شد .
60. با توجه به نكته آخر ، ايران آزمايشات سختي را از دوواحد UCF آغاز كرده است . همان طور كه در بالا ذكر شد در نامه تاريخ هفتم مي سال 2004 ، آژانس از سوي ايران مطلع شد كه مقدار مواد هسته اي كه در اين برنامه وجود داشته را ارائه داده است . آزمايش داغ واحد سوم UCF، واحد توليد UF6 با گاز UF6 از نظر فني توليد تامين مواد براي روند غني سازي را تامين خواهد كرد .
61 . در نامه اي به تاريخ هيجدهم مي 2004 ، ايران گفته است داوطلبانه تصميم گرفته است تعليق موقت شامل تعليق توليد UF6 نباشد . كه اين با درك قبلي آژانس از تصميم ايران متفاوت است زيرا در گزارش مدير كل به نشست ماه نوامبر سال 2003 شوراي حكام اين امر بيان شد و در نامه آژانس به ايران كه به تاريخ پنج دسامبر 2003 مي باشد آژانس از ايران خواست برپايه يك برنامه ضميمه كه از سوي اين آژانس آماده مي شود ادامه دهد .ضمنا بر روي تعليق توليد مواد اوليه روند غني سازي تعمق كند .
62. ايران تا آوريل 2004 به مونتاژ روتورهاي سانتريفوژ هاي P-1 ادامه داد كه تا آن زمان ايران اعلام كرد كه چنين مونتاژي را كاهش خواهد داد و تعداد كلي روتورهاي P-1 كه توسط آژانس در خلال ديدارش در فوريه سال 2004 از ايران اثبات شد به 855 مي رسد از آن زمان به بعد اين عاملان اعلام كردند كه 285 روتور ديگر را مونتاژ كرده اند در خلال ديدار آوريل اين آژانس در كل 1140 روتور مونتاژ شده P-1 را اثبات كرد .
63. در خلال ديدار آوريل سال 2004 اين آژانس ، قراردادهاي توليد تجهيزات سانتريفوژ P-1 در ايران ملاحظه شد از ايران خواسته شد كه تعداد كل تجهيزات وارد شده و ساخته شده در ايران را به اين آژانس اعلام كند . بنابراين ليستي از اين تجهيزات بوسيله اين آژانس تهيه شد و بيشتر تجهيزات P-1 كه در داخل ايران ساخته شدند به نطنز منتقل شدند .
64.ايران ليستي از تجهيزات سانتريفوژ وارداتي و ساخته شده در داخل ايران را در اختيار آژانس قرار داد . بازرسان اين آژانس در خلال ديدار ماه مي سال 2004 از تجهيزات اصلي ليست برداري كردند و آنها را در داخل كانتينرها مهر و موم كردند .
از 402 روتور مونتاژ شده 392 مورد آنها توسط اين آژانس مهر و موم شد ايران در خواست كرده است كه يك تعداد كمي از تجهيزات اصلي و ده روتور مونتاز شده كه بدون مهر و موم باقي مانده است براي كار سانتريفوژ R&D كه در حال فعاليت است در شركت كالاي الكتريك و نطنز در اختيار داشته باشد .ايران اعلام كرده است كه R&D بوسيله تعهد داوطلبانه تعليق اين كشور مخفي نگه داشته نشده است اما بخشهاي بدون مهر و موم در دسترس اين آژانس خواهند بود اين اطمينان را مي دهد كه در فعاليتهاي متفاوت با تعهد ايران استفاده نمي شود .
65. يك تعدادي از مندريل ( شاه ميله ) و قالب هايي كه براي ساخت تجهيزات كليدي استفاده مي شوند به نطنز انتقال يافتند واين بخشها و فولاد نيكلدار و آلومينيم با مقاومت بالا در سي و يك مي و اول ژوئن از سوي اين آژانس مهر و موم شدند . در نطنز و فرايند تكنيك دستگاههاي توازن افقي و عمودي همراه با گودالهاي تست سانتريفوژ توسط اين آژانس مهر وموم شدند . قالب ها و وسايل اندازه گيري مهندسي كه براي كنترل كيفي استفاده مي شوند توسط اين آژانس در نطنز مهر و موم شدند .
66. از فوريه سال 2004 ، اين آژانس از تعدادي كارگاهها كه توسط ايران به عنوان توليد كننده تجهيزات سانتريفوز P-1 دخالت داشتند اعلام شد بازديد كرد . هر چند در بالا ذكر شد در سه كارگاه خصوصي فعاليتهاي توليد تجهيزات سانتريفوژ به حالت تعليق در نيامد .
67. در بيست و دوم مي سال 2004 ايران و آژانس در مورد پيشنهاد آژانس مبني بر اينكه ديدار بازرسان آژانس در خلال دوازه ماه آينده براي اثبات تعليق توليد تجهيزات سانتريفوژ گازي در نه سايت كه از سوي ايران اعلام شد افزايش يابد به توافق رسيدند . به دنبال اين توافق بازديد از سه سايت DIO در خلال اين هفته از سي و يك مي سال 2004 آغاز گرديد .
68. در رابطه با فرآوري ، اين آژانس به اثبات استفاده و ساخت سلولهاي داغ اعلام شده پرداخت شامل تجهيزاتي كه پيشتر در آزمايش جدا سازي پلوتونيم در TNRC ، ENTC ، كرج و اراك استفاده مي شد مبادرت ورزيد .علاوه بر اين ، آژانس بازرسيهايي را انجام داده است و طراحي اطلاعات مربوط به شفاف سازي در JHL در حمايت از شفاف سازي فرآوري تعليق انجام داده است .
نظر شما