به گزارش خبرنگار مهر، پیشینه نوروزی که اکنون آن را برپا میداریم روزگاری به نوروز سلطانی معروف بوده است. بدین سان که گاهشماری به دستور جلال الدین ملکشاه سلجوقی (سلطنت 465-485هـ) مقرر شد که از نهم رمضان سال 471هـ (15 مارچ 1079م) بود و از اول فروردین سال 485هـجری شماره کردن آغاز شد.
چهار منجم بزرگ ایرانی از جمله حکیم عمرخیام، حکیم لوکری، میمون بن نجیب واسطی و ابوالمظفر اسفزاری آ ن را فراهم آوردند.
در تاریخ جلالی، نوروز سیار ایرانیان مبدل به نوروز ثابت شد. نوروز سلطانی نام همین نوروز ثابت است.
با ظهور اسلام، بعضی از مورخان، نوروز را از جمله امور مورد تایید اسلام شمردهاند؛ چنانکه در کتب ادعیه، همانند "منهاج العارفین" "زادالعارفین"، "زاد المعاد"، "روضة الاذکار" و "مفاتیحالجنان" محدث قمی، (رحمةالله علیه) قسمتهایی را به نوروز تخصیص دادهاند.
به ویژه در "مفاتیحالجنان" که پس ازذکر اعمال عبادی روزانه در هر هفته به دعاهای ماههای قمری پرداخته است.
این ماهها در رجب آغاز می شود و در جمادیالاخر به پایان میرسد و پس از آن بلافاصله به اعمال عید نوروز توجه کرده و به استناد به حدیثی از امام جعفر صادق(ع) چنین آورده است: "چون عید نوروز شود، غسل کن و پاکیزهترین جامههای خود را بپوش و به بهترین بوهای خوش، خود را معطر کن."
علمای شیعه، نوروز را بسیار بزرگ دانسته و وقایع مهمی را بدان نسبت دادهاند. از جمله محقق و علامه بزرگ، مجلسی بر این عقیده است که هیجدهم ماه ذیالحجه یعنی عید غدیر خم، مطابق با نوروز بوده است.
شیعیان بر این اعتقادند که نوروز هنگامی است که حضرت علیبن ابی طالب(ع)، امام اول و بزرگمرد اسلام، به جانشینی حضرت محمد(ص) برگزیده شد و بر مسند خلافت نشست، چه روز غدیرخم سال دهم هجری که حضرت محمد(ص) شاه مردان را به جانشینی خود به مسلمانان معرفی کرد مطابق بود با 29 حوت و روز چهارم از خمسه مسترقه. بنابراین اولین روز امامت آن حضرت برابر میافتد با روز اول فروردین.
رسم است که در این روز به زیارت سادات می روند و این عید را به آنان تبریک میگویند. در قدیم رسم بود که سادات به هر نفر یک عدد سکه نقره عیدی میدادند اما امروزه این رسم پسندیده متروک شده است.
گذشته از این مورد، آیتالله محمد بن شاه مرتضی، معروف به ملامحسن فیض کاشانی (10911-1007) در رسالههای به فارسی در وصف نوروز و سی روز ماه چنین آورده است: "چنین روایت کرده معلی بن خنیس که در روز نوروز نزد منبع حقایق و دقایق، امام جعفر صادق(ع)رفتم، فرمود آیا میدانی امروز چه روزی است؟ گفتم فدای تو شوم، روزی است که عجمان تعظیم آن مینمایند و هدیه به یکدیگر میفرستند. فرمود به خاک کعبه سوگند باعث آن تعظیم امیری عظیم است، آن را برای تو بیان میکنم تا بفهمی.
گفتم این سید من، دانش این را دوستتر دارم از آن که دوستان مرده من زنده شوند و دشمنان من بمیرند؛ فرمود ای معلی، نوروز روزی است که خدای تعالی عهدنامهای از ارواح بندگان خود گرفته است که او را بندگی نمایند و دیگری را با او شریک نسازند و ایمان بیاورند و به فرستادهها و محبتهای او و ائمه معصومین صلواتالله علیهم اجمعین.
نوروز اول روزی است که آفتاب طلوع کرده و بادی که درختان را بارور میکند وزیده و خرمی زمین آفریده شده است و روزی است که کشتی نوح بر زمین قرار گرفته و روزی است که خدای تعالی زنده گردانید جماعتی را که از بیم مرگ از شهر و دیار خود بیرون رفته بودند و چندین هزار کس بودند.
پس اولاً حق تعالی حکم کرد ایشان را که بمیرند، بعد از آن زنده گردانیدشان و روزی است که جبرئیل به حضرت محمد(ص) نازل شد به وحی و روزی است که آن حضرت بتهای کفار را شکست و همچنین حضرت ابراهیم(ع) در این روز بتهای کفار را شکست و روزی است که حضرت محمد(ص) امر فرمود به یاران خود که با حضرت علی(ع) بیعت امامت نمایند و روزی است که آن حضرت، امیرالمومنین را به میان جنیان فرستاد که بیعت از ایشان بگیرد و روزی است که اهل اسلام با امیرالمومنین بیعت کردند، روزی است که آن حضرت در جنگ نهروان فتح کرد و به قتل رسانید ذوالسریه را که سرکرده آن خوارج بود و روزی است که قائم آل محمد، حضرت صاحب الامر ظاهرا میشود، آن حضرت بر دجال ظفر مییابد و آن ملعوم را در "کناسه" که محلهای در کوفه است از گلو میکشد، هیچ نوروزی نیست که ما توقع خلاصی از غم نداشته باشیم؛ زیرا که این به ما و شیعیان نسبت دارد؛ عجمان آن را حفظ کردهاند و شما آن را ضایع کردهاید. دیگر فرمود یکی از انبیاء سوال از پروردگار کرد که چگونه زنده گرداند آن جماعت را که از دیار خود بیرون رفته و مرده بودند؟ پس وحی به آن نبی آمد که آب بر سر ایشان بریزد در روز نوروز که اول سال فارسیان است، پس ایشان زنده شدند و سی هزار کس بودند و از این جهت آب ریختن در این روز سنت شد.
بیرونی در خصوص رسم آبپاشی می نویسد: "چون در عهد پادشاهی جم هیچ جانوری نمرد و به طوری رو به فزونی گذاشتند که فراخنای زمین به همه پهنایی که داشت بدل به تنگنا شد، خداوند آن وقت زمین را سه برابر افزایش داد و ایشان را امر نمود که با آب غسل نمایند تا از هر گناهی پاک شوند و در هر سال برای این که آفات را از ایشان دور کند این کار را تکرار نمایند."
امروزه نماد جشن آب پایان با جلوهای نو و با نام رسم گلابپاشی در کنار سفره هفت سین به چشم میخورد، به گونهای که بزرگ خانواده پس از تحویل سال برای تیمن و تبرک گلاب را به حاضران تعارف میکند تا آنان دست و روی و موی خود را با آن بشوند و از هر گناهی پاک شوند.
...................
برگرفته از کتاب نوروز و فسلفه هفت سین
نظر شما