فرش دستباف فارس در حال فراموشی/ دو سوم دارهای قالی جمع شد

به گزارش خبرنگار مهر، استان فارس به دلیل شرایطی اقلیمی و جغرافیایی مناسب طی سالیان گذشته با تکیه بر هنر روستاییان و عشایر منطقه همواره به عنوان یکی از استانهای دارای هنر در فرش دستباف شناخته شده و از آنجایی که این استان از لحاظ تعداد جمعیت عشایری و روستایی درکشور رتبه برتر را دارد در این بحث نیز به راحتی بخش زیادی از تولیدات فرش دستباف را به خود اختصاص داد.

دیر زمانی نمی شود که اگر در هر خانه روستایی حضور پیدا می کردیم نشانی از دار قالی بود و زنان و دختران روستایی هنر خود را در رنگهای تار و پود قالی نمایش می دادند.

اما چنین هنرنمایی در اکثر مواقع به ضرر بافندگان بود زیرا حضور چندین ساعته و یا شبانه روزی آنها در مکانهای نم دار و نزدیک بودن به نخ های رنگ شده و تنفس هوا در چنین مکانهایی باعث بروز ناراحتی های تنفسی و حتی بیماری سل برای بافندگان جوان می شد که بدلیل ناتوانی مالی، اکثر بافندگان با همین مریضیها دست و پنجه نرم کردند.

تمامی این مشکلات و مریضی ها باعث نشد که این هنر موروثی از میان قالیبافان خارج شود و تا همین چند سال پیش هم در این استان شاهد حضور پر رنگ آنها بودیم که هرچند دستمزد اندکی دریافت می کردند اما بازهم هنر خود را برای حضور در دنیای داخل و خارج به عرصه ظهور می رساندند.

اما زندگی ماشینی در فرش خانه های مردم هم تاثیر گذار بود و مردم به جای اینکه از فرش اصیل ایرانی استفاده کنند اندک اندک به سمت استفاده از قالیها ماشینی با طرح ها و رنگهای مختلف و از طرفی قیمت کمتر نسبت به قالی دستباف روی آوردند تا جایی که به دلیل کاهش استقبال مردم از خرید قالی دستباف این هنر اصیل ایرانی و فارسی در حال فراموشی است و تنها گروه اندکی تمایل خود را به تولید قالی دستباف حفظ کرده اند که تولیدات آنها نیز اکثرا برای صادرات به دیگر کشور مورد استفاده قرار می گیرد.

از طرفی دیگر باید توجه داشت که کشورهای رقیب از جمله افغانستان، هند و چین با الگو برداری از قالی دستباف فارس، تولیدات ارزان قیمت خود را روانه بازارهای جهانی و حتی خود ایران کرده اند و اگر مسئولان طرح های حمایتی خود را برای حفظ این هنر اصیل ایرانی و فارسی ارایه نکنند به زودی شاهد از میان رفتن این هنر اصیل خواهیم بود.

افزایش 35 درصدی قیمت فرش دستباف در فارس

اما رئیس اتحادیه تولید کنندگان قالی دستباف استان فارس در گفتگوبا خبرنگار مهر، گفت: طی شش ماه گذشته قیمت فرش دستباف در این استان حدود 35 درصد رشد داشته که گران شدن دستمزد، افزایش قیمت مواد اولیه و کم شدن نیروی متخصص از دلایل این افزایش قیمت است.

غلامرضا پایدار ادامه داد: قالی دستباف استان فارس با مشکلات فراوانی روبه رو شده که از جمله آنها باید به کمبود نیروی متخصص و کاهش تمایل افراد بافنده برای حفظ این ارث خانوادگی اشاره کرد.

وی با بیان اینکه دختران و پسران روستایی تمایل بیشتری برای حضور در شهر و استفاده از امکانات تحصیلی و رفاهی دارند، یادآور شد: این هنر به صورت ارث از مادر به دختر در روستاها منتقل می شد اما طی چند سال گذشته دختران و پسران روستایی تمایلی برای نشستن پای دار قالی نشان نمی دهند و از این رو روند بافت فرش با مشکل مواجه شده است.

رئیس اتحادیه تولید کنندگان قالی دستباف استان فارس تاکید کرد: نداشتن بیمه مناسب و کاهش دست مزد قالی بافان باعث شده تمایلی برای ادامه تولید قالی دستباف در استان وجود نداشته باشد.

دو سوم دارهای قالی فارس جمع شد

پایدار با اشاره به اینکه دو سوم دارهای قالی استان جمع آوری شده، گفت: اکنون تنها یک سوم دارهای قالی در استان فارس پا بر جا مانده و مابقی به دلایل مختلف دارهای خود را جمع کرده اند و به سمت کارهای دیگر رو آورده اند.

وی با بیان اینکه عدم هماهنگی میان عرضه و تقاضا باعث شده تا قالیبافان با مشکلات مالی مواجه باشند، تصریح کرد: زمانیکه مردم توان خرید قالی دستباف را نداشته باشند مزدی هم به تولید کننده نمی رسد و از طرفی فروشندگان و سفارش دهندگان نیز نمی توانند از جیب خود به تولید کنندگان دست مزد های بالا تری بدهند.

رئیس اتحادیه تولید کنندگان فرش دستباف استان فارس ادامه داد: مزد هشت ساعت کار پای دار قالی 300 هزار تومان است در حالیکه این افراد بینایی، وضعیت تنفسی و دستان خود را پای دار قالی می گذارند و هیچکس هم به فکر مریضی و مشکلات آنها نیست.

پایدار در ادامه سخنان خود با اشاره به اینکه فروش قالی دستباف به صورت اقساطی ممکن نیست، گفت: یک بافنده خوب سالی یک و یا دو قالی دستباف را تولید و پول خود را نیز نقد دریافت می کنند و به این ترتیب فروشندگان قالی دستباف نمی توانند مثل قالی ماشینی به صورت اقساطی با مردم کار کنند.

وی با بیان اینکه باید بافندگان قالی دستباف به عنوان هنرمند شناخته شوند، تاکید کرد: بافندگان اگر به عنوان یک هنرمند شناخته شوند راه فراری از این بحران وجود دارد اما اگر این افراد به عنوان کارگر شناخته شوند مشکلات قالی دستباف ادامه خواهد داشت.

رئیس اتحادیه تولید کنندگان فرش دستباف استان فارس ادامه داد: باید به این هنرمندان توجه و مشکلات آنان را برطرف کرد تا اینکه بتوانیم شاهد رونق گرفتن این هنر اصیل ایرانی فارسی باشیم.

17 درصد قالی کشور در فارس تولید می شود

اما معاون تجارت خارجی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان فارس با اشاره به وضعیت 10 ماه گذشته استان در خصوص قالی دستباف به خبرنگار مهر، گفت: طی 10 ماه گذشته 42 میلیون دلار صادرات قالی دستباف از این استان صورت گرفته که نسبت به سطح کشور 12 درصد صادرات کشور بوده است.

علی عوض پور یادآور شد: در بحث صادرات قالی در طی 10 ماه گذشته از لحاظ وزنی صادرات فرش 11 درصد افزایش و از لحاظ ارزش چهار درصد کاهش داشته است.

وی تصریح کرد: بیشترین صادرت قالی استان فارس به کشورهای حاشیه خلیج فارس، آلمان و ژاپن است.

معاون تجارت خارجی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان فارس با اشاره به اینکه وجود کشورهای رقیب باعث شده که برخی از بازارها را از دست بدهیم، گفت: کشورهای افغانستان، هند، پاکستان و چین به عنوان رقبای قالی دستباف فارس مطرح هستند که البته کیفیت قالی استان فارس به مراتب از آنها بالاتر است.

...................................

هادی فتحی