صنایع دستی طرقبه در تصرف چینی ها/ بازار کساد هنرمندان بومی

به گزارش خبرنگار مهر، بیش از 70 درصد تولید کنندگان صنایع دستی منطقه را زنان تشکیل می دهند و لذا می توان گفت که زنان باذوق و هنرمند این منطقه بیشترین سهم را در تولید آثار صنایع دستی دارند.

دهه های متمادی است که صنایع دستی طرقبه وشاندیز، بخش مهمی از درآمد ارزی مورد نیاز کشور را تأمین می کند و همواره در جمع کالاهای صادراتی غیرنفتی ایران قرار داشته است.

صنایع دستی به مجموعه ای از هنرها و صنایع اطلاق می شود که به طور عمده با استفاده از مواد اولیه بومی و انجام قسمتی از مراحل اساسی تولید به کمک دست و ابزار دستی محصولاتی ساخته می شود که در هر واحد آن ذوق هنری و خلاقیت فکری صنعتگر سازنده به نحوی تجلی یافته و همین عامل، وجه تمایز اصلی این گونه محصولات از مصنوعات مشابه ماشینی و کارخانه ای است که این روزها توجه چندانی به آن نمی شود.

در عرصه صنایع دستی طرقبه شاندیز پوستین دوزی و نقش اندازی روی آن از اهمیت و جایگاه ویژه ای برخوردار است.

بنابر شواهد فن پرورش و نمک زدن، تراش و خورش دادن و آماده کردن پوست برای جلیقه، پوستین و زیر انداز، دارای سابقه هزار ساله و یا بیشتر است.برای تزیین این  پوستین ها نیز از هنر سوزن دوزی و رنگ آمیزی استفاده می کردند.

امروزه پوستین دوزی از هنر های مردم شاندیز محسوب می شود که در کنار کار کشاورزی و دامپروری به این حرفه نیز روی آورده اند و به تولید انواع سجاده، پادری، دایره های کفشی، دستکش اشتغال دارند.

از به هم تنیده شدن تار و پود ترکه های نازک حاصل از درختچه های ارغوان، هنری سنتی و بومی ایجاد می شود که به " ارغوان بافی" معروف است.این هنر دستی با ترکه های ارغوان، گیاهی طبیعی و خودرو از دره های منطقه مایان بخش طرقبه انجام می شود.

برداشت ترکه های ارغوان معمولاً در اواسط فصل بهار آغاز و تا اواخر پائیز ادامه دارد، پس از جمع آوری ترکه ها آن ها را در محیطی خیس و نم دار خوابانیده و آماده کار می کنند و با بافتن ترکه های ارغوان به یکدیگر سبدها و اقلام تزیینی تولید و به بازار فروش عرضه می شود.

بازار صنایع دستی طرقبه شاندیز در دست چینی ها

در حال حاضر طرقبه یکی از پایگاه‌های خرید اجناس صنایع دستی است که بخش عظیمی از محصولات آن متعلق به کشورهای خارجی و به ویژه چین است و بخش اندکی از این بازار به محصولات ایرانی تعلق دارد.

علی حسینی یکی از تولیدکنندگان و عرضه کنندگان پوستین در گفتگو با خبرنگار مهر بیان داشت: اگر در شهر پایگاه‌های ثابت فروش صنایع دستی وجود داشته باشد، فروش و تولید آن نیز افزایش می‌یابد.

وی افزود: صنایع دستی در کشور مهجور و محروم نیست و استان خراسان رضوی نیز دارای امکانات و ظرفیت‌های بسیار بالایی برای ایجاد کارگاه‌های صنایع دستی و همچنین بازارچه‌های صنایع دستی است.

حسینی تاکید کرد: برای رونق بازار صنایع دستی وجود توریسم و صادارت صنایع دستی به خارج از کشور امری حیاتی است.

وی افزود: این امر نیاز به سرمایه گذاری دارد و اگر بازارها نیاز سنجی شده و سرمایه‌گذاری لازم نیز در این راستا انجام شود می‌توان به رونق بازار صنایع دستی امیدوار شد.

حسینی گفت: باید بنیادهای زیر ساختی صنایع دستی درست شود و همه ساله هنرمند صنایع دستی با بازار روز دنیا آشنا شود و با تشکیلات و مدیریت بازرگانی قوی ضعف‌های صنایع دستی برطرف شود.

وی به ضعف‌های صنایع دستی اشاره کرد و تصریح کرد: همه ساله به دلیل نبود حمایت، بسیاری از هنرمندان ورشکسته می‌شوند و اگر می‌خواهیم این صنعت به سرانجام برسد باید زمینه‌ای برای حمایت و ابداع‌ گری صنعت‌گران و هنرمندان صنایع دستی فراهم شود.

حمایت از کارگاه های کوچک خانگی

عباس خبوشانی با بیان اینکه صنایع دستی جدید طرقبه شاندیز بلورجات رنگی است به خبرنگار مهر اظهار داشت: از صنایع دستی موجود می توان از پوست سنتی، سبدبافی به صورت انواع مختلف ارغوان، ساقه گندم، ساقه های گیاه بامبو اشاره کرد.

عضو انجمن حمایت از حقوق مصرف کنندگان صنایع دستی کشور گفت: اقلام صادراتی از سراسر کشور در طرقبه شاندیز جمع می شود و به صورت نمایشگاه ثابت یا دوره ای همچون قلم زنی، پوست وچرم، میناکاری و خاتم کاری، انواع گلیم، فرش و تابلو فرش عرضه می شود.

خبوشانی معتقد است با توسعه تعاونی ها، کارگاه های خانگی کوچک و در اختیار گذاشتن تسهیلات بصورت وام قرض الحسنه اشتغال زایی فراوان ایجاد می شود.

نماینده توسعه صادرات صنایع دستی کشور در نمایشگاه های خارجی اظهار داشت: معافیت و بخشودگی مالیات بعنوان بهترین خدمت دولت و رونق این صنعت اعم از فروشگاهی و نمایشگاهی می تواند باشد.

خبوشانی با بیش از 35 سال سابقه واردات بی رویه کالاهای چینی را به بازار از مهم ترین مشکلات دانست و گفت: با این روندی که در پیش گرفته شده در واردات و عرضه صنایع دستی چینی امکان آن وجود دارد که در آینده نزدیک شاهد از بین رفتن این هنر کهن باشیم.

ایجاد بازارچه های صنایع دستی لازم است

عباس محمدی یکی از مغازه داران عرضه محصولات صنایع دستی به خبرنگار مهر اظهارکرد: در حال حاضر یکی از عمده ترین مشکلات بخش صنایع دستی در کشور دلال بازی ها در این حوزه است که با کم کردن فاصله حوزه تولید با عرضه می توان دست دلال ها راقطع کرده و در نتیجه قیمت ها کاهش پیدا کند.

وی با اشاره به عمده ترین مشکلات صنایع دستی کشور بیان کرد: یکی دیگر از عمده ترین مشکلات این صنعت آشنا نبودن مردم با فرهنگ استفاده از صنایع دستی است و باید در این راستا با ترویج فرهنگ استفاده از صنایع دستی، کشور را به جایی برسانیم که کسی به دنبال مشابه چینی نباشد و صنایع دستی به بخشی از زندگی مردم تبدیل شود.

وی ایجاد بازارچه های صنایع دستی در 31 نقطه کشور را از اقدامات حمایتی از هنرمندان این صنعت دانست و ادامه داد: در حال حاضر  بازارچه ها به صورت ثابت برای فروش جدیدترین دستاوردهای صنایع دستی هنرمندان در سراسر کشور فعال است و با این اقدام هنرمندان آثار کاربردی و با کیفیت خود را در معرض دید بازدیدکنندگان قرار می‌دهند.

عدم همکاری بانک ها

علی احمدی یکی از تولیدکنندگان صنایع دستی، از موانع بزرگ بر سر راه سرمایه گذاری در صنعت گردشگری و صنایع دستی را عدم همکاری بانک ها با سرمایه گذاران در این بخش دانست.

وی افزود: برای حل این مشکلات و تعامل بهتر بین سرمایه گذاران صنعت گردشگری و صنایع دستی با بانک های عامل، لازم است کارگروهی با این عنوان در استانداری تشکیل شود تا هرچه زودتر مسائل و مشکلات بین دو طرف حل شود.

خانم رضایی از پیشکسوتان حصیر بافی اظهارکرد: استان خراسان رضوی با توجه به حضور اقوام مختلف ایرانی، بستر های مناسبی برای رشد و توسعه هنرهای سنتی و صنایع دستی وجود دارد و برگزاری نمایشگاه در فصول مختلف، جهت ارائه و شناساندن این توانایی ها به مردم تاثیر گذار خواهد بود.

وی گفت: همچنین برای هم سطح شدن با سایر استانها، ایجاد فضاهای رقابتی برای هنرمندان صنایع دستی ضروری است.

سیما حسینی دانشجوی رشته جهانگردی با بیان اینکه توسعه صنایع‌ دستی می‌تواند به رفع مشکل بیکاری کمک کند اظهارکرد: حمایت از صنایع دستی برای اشتغال زایی در شهرستان ها حائز اهمیت است.

مسئول نمایندگی میراث فرهنگی، صنایع دستی وگردشگری طرقبه شاندیز هم در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه صنایع دستی در این شهرستان دارای تاریخ هزار ساله است گفت: براساس وظایف سازمانی مسئولیت آموزش، ترویج و بازاریابی صنایع دستی به عهده این سازمان  است، لذا در راستای تحقق اهداف مذکور با برنامه ریزی اقدام به برگزاری و اجرای دوره های آموزشی در شهر ها و روستاهای مختلف می کند.

علی اکبر احمدزاده ادامه داد: همچنین از طریق برگزاری و شرکت در نمایشگاه های میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری داخل و خارج کشور از اقدام به معرفی، تبلیغات و بازاریابی می کند.

وی تصریح کرد: در سال 1390 با همکاری شورای اسلامی شهرستان طرقبه شاندیز مبلغ چهار هزار میلیون ریال وام قرض الحسنه به 200 نفر از بانوان شهرستان برای حمایت از کارگاه های خانگی تابلو فرش داده شد که سبب احیاء این هنر دستی شد.

احمدزاده از حمایت های سازمان بیمه شدن فعالان این عرصه را دانست و گفت: در حال حاضر از دیگر حمایت های این سازمان با هماهنگی سازمان فنی و حرفه ای  فراهم کردن پوشش تامین اجتماعی برای فعالان عرصه تولید صنایع دستی است که زمینه ان برای این تلاشگران فراهم شده است.

نیاز به سرمایه گذاری اندک برای ایجاد اشتغالو پیشگیری از مهاجرت وایجاد مشاغل کاذب در شهرهای بزرک و حفظ سنت های محلی توسط بومیان این منطقه از مزیت های سرمایه گذاری در حوزه صنایع دستی در این شهرستان است که باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد.

شایسته است مسئولان و دست اندر کاران با حمایت های خود ضمن تقویت و گسترش صنایع دستی فعال و نیمه فعال، برنامه ریزی های کوتاه مدت و دراز مدت خود برای احیای صنایع منسوخ شده در این شهرستان که مهد هنر و فرهنگ است را بطور جدی دنبال کنند.

..................................

گزارش:  نصیر مُکاری طرقبه