نماهای شیشه ای؛ خمپاره های خفته بر گسلها/رواج غرب‌گرایی در معماری شهری

به گزارش خبرنگار مهر، برج های شیشه ای همچون سرو در تبریز قامت بلند کرده و خیابان های این شهر را در انعکاس هیبت و بزرگی خود قورت می دهند!

این درحالیست که این نوع معماری وارداتی که بدون تلفیق و هماهنگی با معماری ایرانی در شهرها در حال توسعه است، نه تنها خود یک نوع جنگ نرم و تغییر ذائقه مردم محسوب می شود بلکه در شهرهای زلزله خیزی همچون تبریز همچون خمپاره های خفته عمل می کنند.

فراموشی معماری ایرانی و رواج غرب گرایی

این روزها دیگر معماری اسلامی و ایرانی در کهن شهر تبریز تبدیل به خاطره ای دور شده که تنها جزو آرزوهای مردم و مسئولان این شهر است و این درحالیست که خاک شهر تبریز از دیرباز، کانون پرورش علم و هنر بوده و در خاطرات خود شکوفایی مکتب تبریز در عرصه نقاشی و معماری را به واسطه خوش ذوقی هنرمندان و اندیشمندان این خطه دارد.

و این چنین است که با قدم زدن در این شهر دیگر اثری از معماری اصیل ایرانی و اسلامی دیده نمی شود و برج و ساختمان های عظیمش تنها یادآور رد پایی از شهرهای کشورهای غربی است.

از سوی دیگر به عقیده کارشناسان رواج این نوع معماری در تبریز حکایتی بر واردات معماری غربی و به خصوص برج سازی  شهرهایی همچون دبی در تبریز دارد که بی کم و کاست با تقلید کورکورانه وارد این شهر شده اند.

به گفته کارشناسان، این نوع معماری وارداتی که بدون تلفیق و هماهنگی با معماری ایرانی در شهرها در حال توسعه است، نه تنها خود به شکلی، یک نوع جنگ نرم و تغییر ذائقه مردم محسوب می شود بلکه در شهرهای زلزله خیزی چون تبریز همچون خمپاره های ساعتی خفته عمل می کنند.

استفاده از نمای شیشه ای در ساختمانهای تبریز طی سالهای اخیر گسترش فراوانی یافته  که موجبات نگرانی کارشناسان را فراهم کرده است.

برج بلور، هتل پارس، برج عتیق، برج شهران تبریز، برج مترو تبریز و چندین برج دیگر که در دست احداث هستند در جای جای شهر از بالا شهر گرفته تا مرکز و بافت سنتی شهر از خاک سر بلند کرده اند.

به گفته کارشناسان، نماسازی شیشه ای علاوه بر نقطه نظر ایمنی از حیث زیست‌محیطی نیز برای شهر و شهروندان خطرناک بوده و نوعی الگوبرداری کورکورانه از معماری اروپایی است.

در این میان مسئول خدمات مهندسی و نظارت سازمان مهندسی استان آذربایجان شرقی نماهای شیشه ای در شهر تبریز را بمب هایی می داند که در زمان زلزله عمل می کنند.

احد نبینی تاکید می کند: با آگاهی از تاریخ زلزله های مخرب تبریز و واقع شدن این شهر بر روی گسل، ساخت این نوع بناها نه تنها عقل ناقص کودکانه هم آنرا تائید نمی کند بلکه با توجه به شرایط اقلیمی کشورمان کاربرد شیشه در نمای ساختمانها باید با در نظر گرفتن موارد فوق طراحی و اجرا شود.

بنای کج 30 ساله معماران تبریزی و حذف مصلحتی قانون ها

موضوع ممنوعیت نماهای شیشه ای در کاربری های عمومی را گرچه تمامی مسئولان و کارشناسان استانی تایید می کنند اما این درحالیست که به نظر می رسد با وجود انبوه قوانینی که در این راستا وجود دارد انبوه سازان و تاجران همچنان بر اسب تندرو خود می تازند و برجی در هر گوشه شهر بنا می کنند.

معاون شهرسازی و معماری شهردار تبریز هم استفاده از نمای شیشه ای در ساختمانهی با کاربری عمومی را ممنوع دانسته و بانکها، پاساژها، مجتمع های اداری و تجاری و ساختمانهای بهداشتی و درمانی را از جمله ابنیه هایی که در ردیف این قانون هستند، عنوان می کند.

محمد عزتی در خصوص ساختمانهایی که در برخی مناطق کلانشهر تبریز بدون رعایت تائیدیه این کمیته و با نمای تمام شیشه‌ای ساخته می‌شوند، می گوید: قطعا این ساختمانها تا پیش از سال 87 ساخته شده اند وگرنه براساس مصوبه شورای عالی شهرسازی استفاده بیش از 30 درصد شیشه در نمای ساختمان تخلف محسوب می‌شود.

گرچه شهردار تبریز هم بر لزوم توجه جدی به حفظ و احیای معماری ایرانی اسلامی در ساخت و سازهای شهری و  ممنوعیت اجرای نماهای شیشه ای در محدوده مرکزی شهر به ویژه حریم و حاشیه بازار تاریخی تبریز تاکید می کند اما این درحالیست که همچنان پروژه برج های شیشه ای در این کلانشهر زلزله خیز کلید می خورد و انبوه سازان در نقاط مختلف این شهر نوید احداث برج های مدرن را می دهند.

قانون 30 درصدی استفاده از نماهای شیشه ای در شهرهای زلزله خیز

عضو ستاد مدریت بحران و مسئول خدمات مهندسی و نظارت سازمان نظام مهندسی استان با اشاره به محدودیت نماسازی شیشه ای ساختمان های دولتی و غیر دولتی و مشارکتی می گوید: طبق قانون نظام مهندسی در هر ساختمان حداکثر 30 درصد از نماها را در مناطق زلزله خیز می توان به صورت شیشه ای کار کرد و این درحالیست که در اغلب بناهای شیشه ای تبریز بالای 80  درصد از این نوع نما استفاده شده است.

وی همچنین یادآور می شود: استفاده بیش از اندازه از شیشه در ساختمان خطر ریزش در زمان وقوع این‌گونه حوادث را بالا برده و اصولاً منطقی نیست.

نبینی افزایش استفاده از نمای شیشه‌ای در ساختمان‌ها را به علت استقرار تبریز روی گسل نگران‌کننده خوانده و اضافه می کند: افزایش ضریب ایمنی و رعایت مبحث 19 مقررات ملی ساختمان از جمله اهداف مورد نظر برای جلوگیری از ساخت نماهای شیشه‌ای است.

افزایش خسارات غیر مستقیم زلزله در تبریز

نبینی این کارشناس تبریزی به زلزله های مخرب در کشورهای مختلف اشاره می کند و یادآور می شود: خسارات غیر مستقیم زلزله گاه بیشتر از خسارات مستقیم آن می شود که نمونه های آن را می توان در زلزله کویر ژاپن و یا بم مشاهده کرد.

وی ادامه می دهد: در زلزله کویر ژاپن زمین لرزه خسارت مستقیمی در پی نداشت اما این آتش سوزی پس از زلزله بود که خسارات بالایی را از خود برجای گذاشت.

نبینی همچنین زلزله بم را از دیگر زلزله هایی عنوان می کند که باید برای کارشناسان و مسئولان و حتی مردم درس عبرت شود.

وی یادآور می شود: در زلزله بم آنچه بیشترین خسارت را به بار آورد و باعث غم از دست دادن بسیاری از شهروندان این مرز و بوم شد استفاده از مصالح سنگین در بنای خانه ها و ساختمان های اداری و دولتی بود.

عضو ستاد مدیریت بحران تاکید می کند: در شهرهای زلزله خیز استفاده از نماهای شیشه ای، مصالح سنگین و نماهای سنگ گرانیتی خطر ساز هستند.

وی می گوید: سنگ های گرانیتی هم به دلیل جذب پایین آنها، آب و سیمان را به خود جذب نکرده و با کمترین ریشتر می ریزند.

با تمامی این اوصاف مسئولان اجرایی در حوزه معماری و شهرسازی همانند کارشناسان، ایجاد محدودیت در استفاده از نمای شیشه‌ای در بناها را به دلایل مختلفی ضروری دانسته و تاکید می‌کنند، هدف از ساماندهی نماها، یکدست کردن آنها نیست بلکه نماهای شهری باید به گونه‌ای باشد که موجب اغتشاش بصری نشده و همچنین منطبق بر فرهنگ و اقلیم بومی باشد که البته نماهای شیشه‌ای این ویژگی‌ها را ندارد.
----------
گزارش: یاسمین مولانا