13نکته مثبت، مبهم و منفی پیش‌نویس از نظر کواکبیان/ نوری: روحانی آب پاکی را روی دست اهالی رسانه ریخت

به گزارش خبرنگار مهر، ششمین نشست از سلسله نشست‌های تخصصی دفتر مطالعات و برنامه ریزی رسانه‌ها صبح امروز دوشنبه ۱۴ مهر با موضوع نقد و بررسی پیش نویس لایحه سازمان نظام رسانه‌ای جمهوری اسلامی ایران و با حضور جمعی از صاحبنظران عرصه رسانه، مدیران مسئول و دست اندرکاران این حوزه شامل مهدی فضائلی مدیر عامل اسبق خبرگزاری فارس، ژاله فرامرزیان دبیر کل انجمن روزنامه نگاران زن ایران، کسری نوری سردبیر روزنامه شهروند، مصطفی کواکبیان موسس انجمن مدیران مسئول روزنامه‌های غیردولتی و حسین رضی مدرس دانشگاه و کار‌شناس حوزه رسانه، در دفتر مطالعات و برنامه ریزی رسانه‌ها برگزار شد.

در این نشست تخصصی، کسری نوری سردبیر روزنامه شهروند در ابتدای سخنانش گفت: اجازه بدهید من برای جامعه رسانه‌ای کشور ابراز تاسف کنم چون واقعا نمی‌دانم چه بر سر ما آمده که اینقدر نسبت به سرنوشت خودمان بی‌تفاوت هستیم. پیش نویسی آمده و تدوین شده که با زندگی و آینده کاری ما در ارتباط مستقیم است ولی آنقدر که باید و شاید جامعه رسانه‌ای هنوز با این مسئله درگیر نشده است زمانی خانه سینما را پلمب می‌کردند و ما اهالی مطبوعات خودمان را هلاک می‌کردیم تا این اتفاق برگردد در حالی که در موضوع به این مهمی ما کاملا بی‌تفاوت هستیم.

وی افزود: من از‌‌ همان ابتدای تدوین این پیش نویس، کلمه «قانون» برایم مبهم بود و بعدا هم که از حقوقدانان پرسیدم آیا نباید به جای این کلمه طرح و یا لایحه بیاید، جواب گرفتم که بله اساسا نباید کلمه قانون مورد استفاده قرار گیرد. از طرف دیگر من نمی‌دانم چه اصراری بر این همه پناهنکاری در مورد اسامی کسانی که این متن را تهیه کرده‌اند، وجود دارد؟ و شاید بهتر این باشد که کسانی که این متن را طراحی کرده‌اند، بیایند و در جلساتی با ما بنشینند تا ما حرف‌های خودمان را با آن‌ها در میان بگذاریم.

نوری افزود: این فضای پر از ابهام، نتیجه‌اش این می‌شود که این متن از مسیر اصلی خود منحرف شود. شاید کسانی که زحمت تهیه این متن را کشیده‌اند، نیت خیر داشته‌اند ولی واقعیت این است که این پیش نویس دارد به بیراهه می‌رود و من بعید می‌دانم دولت آقای روحانی با این قصد و نیت وارد کار شده باشد.

این روزنامه نگار افزود: روح کلی حاکم بر این پیش نویس حکومتی است البته این مسئله خیلی طبیعی است چراکه ما در جامعه‌ای زندگی می‌کنیم که سایه سنگین حکومت را در خصوصی‌ترین امور زندگیمان حس می‌کنیم و نمی‌شود انتظار داشت که حکومت بیاید همه چیز را واگذار کند. حال در چنین شرایطی، طرح چنین پیش نویسی که به عقیده من حق ذاتی آزادی بیان را ضایع می‌کند، هیچ کمکی به حل مشکلات اهالی رسانه نمی‌کند.

سردبیر روزنامه شهروند با بیان اینکه من بعید می‌دانم که صرفا از دل جلسات کار‌شناسی تعداد حقوقدان و یا روزنامه نگار در آمده باشد. حس من این است که این متن از درون یک نهاد امنیتی در آمده است تاکید کرد: همه روح کلی آن، محدودیت است. ترکیب حاکم بر این سازمان، دولتی است و همه ما هم می‌دانیم که اساسا نگاه دولت- منظورم این دولت یا هر دولت دیگری نیست- دادن امور به مردم نیست.

نوری گفت: اگر دولت می‌خواهد گامی برای رسانه‌ها بردارد، بهتر است پای همین قانون فعلی مطبوعات بایستد و مثلا آن بندی را که هیات نظرات را تنها نهاد دارای صلاحیت برای برخورد با رسانه‌ها می‌داند، به طور کامل اجرا کند. متاسفانه ما درباره صنفی حرف می‌زنیم که اعضای آن‌ها خودشان با هم هزار و یک مشکل دارند، این یک واقعیت است که هنوز بخشی از این صنف، بخش دیگر را دشمن و بخش دیگر این بخش را انحصارطلب می‌داند. پس حق بدهید در چنین شرایطی مقداری کار کردن دشوار باشد.

وی همچنین با ابراز ناامیدی از اظهارات اخیر رئیس جمهور درخصوص تشکیل یک انجمن برای حل مشکلات صنفی اهالی رسانه گفت: بعد از شنیدن این عبارت از آقای روحانی، این حس به من منتقل شد که ما داریم آب در هاون می‌کوبیم چون تصمیمی است که گرفته شده و ما هم نمی‌توانیم کاری بکنیم. مسئله دیگر این است که پیش نویسی که خودش این همه حرف و حدیث دارد، اگر برود مجلس معلوم نیست که چه چیزی از درون آن در می‌آید.

وی ادامه داد: من در حسن نیت آقای انتظامی و دوستان ایشان کمترین تردید را ندارم و احتمالا دوستان هم می‌خواهند یک باقیات الصالحات از خود به جای بگذارند ولی واقعیت این است که این پیش نویس به محدودیت بیش از حد رسانه‌های کشور، یک وجاهت قانونی و الاظاهر حرفه‌ای و صنفی می‌دهد و به دست خود اهالی این صنف، فضایی بسیار سخت و آزاردهنده برای آن‌ها به وجود خواهد آورد.

در ادامه این نشست مصطفی کواکبیان موسس انجمن مدیران مسوول روزنامه‌های غیردولتی در سخنانی با بیان اینکه پیش نویس لایحه سازمان نظام رسانه‌ای سه نکته مثبت، ۵ نکته مبهم و ۵ نکته منفی دارد گفت: درخصوص چنین متن‌هایی معمولا دو نگاه افراطی و تفریطی وجود دارد؛ یک دیدگاه معتقد است که نباید درخصوص آزادی رسانه‌ها و روزنامه نگاران، هیچگونه محدودیتی قائل شد و هر کاری که آن‌ها کردند حق ذاتیشان است. از آن طرف عده‌ای نظرشان این است که نباید هیچکدام از آزادی‌های صنف روزنامه نگاران را مشروع دانست.

وی افزود: تصور من این است که اولین حسن این پیش نویس این است که می‌خواهد فعالیت‌های رسانه‌ای را نظام‌مند کند. دومین حسن آن این است که بخشی از نظام جامع اطلاع رسانی را که می‌بایست سال‌ها قبل تدوین می‌شد، در بر می‌گیرد. ما نباید مانع همین یک کار خوب بشویم چراکه این یک پایه ریزی اساسی خواهد شد تا آن لایحه نظام جامع اطلاع رسانی تدوین شود. نکته مثبت سوم این متن این است که نوعی حمایت حقوقی از روزنامه نگاران و امنیت شغلی آن‌ها را دربر دارد.

موسس انجمن مدیران مسوول روزنامه‌های غیردولتی با بیان اینکه در بی‌قانونی است که همه حقوق تضییع می‌شود ولی اگر قانون باشد ولو اینکه قانون بدی هم باشد، ممکن است بخشی از حقوق تامین شود، به سوابق فعالیت خود در مجلس پرداخت و گفت: ۱۵ سال است که در مجلس، هیچ قانونی برای مطبوعات مطرح نشده است و پیش نویس اخیر از این جهت که اولین بار است که بعد از این همه سال این موضوع مهم را مطرح می‌کند، جای تامل دارد.

کواکبیان همچنین با اشاره به نکات مبهم متن یاد شده گفت: ابهام اول این است که سازوکار ارتباط سازمان نظام رسانه‌ای با هیات نظارت بر مطبوعات، خیلی شفاف نیست؛ اگر سازمان نظام رسانه‌ای در صدور مجوز یا توقیف نشریات، نقش خواهد داشت، پس نقش هیات نظارت بر مطبوعات چه خواهد شد؟ ابهام دوم در چگونگی ارتباط این سازمان با خانه‌های استانی مطبوعات است چراکه این نظام صنفی در ارتباط با خانه‌های استانی مطبوعات است که تعریف می‌شود.

وی ادامه داد: نکته سوم، مفهوم رسانه است که اینکه آیا این «رسانه» شامل رادیو و تلویزیون هم می‌شود. ابهام بعدی در قلمرو فعالیت رسانه و روزنامه نگاران است. من شخصا معتقدم که ما در عرصه‌های بین المللی خبرنگار بین المللی نداریم حالا در این پیش نویس هم راه به وجود آمدن چنین ظرفیتی هم سد شده است و اعلام شده که دریافت کمک از کشورهای خارجی ممنوع است. چه اشکالی دارد که این حمایت منوط به اجازه وزارتین فرهنگ و ارشاد اسلامی و امور خارجه باشد؟ آخرین ابهام مربوط به منابع مالی سازمان نظام رسانه‌ای است و اینکه آیا اعضا باید ماهیانه به سازمان کمک کنند و یا این کار را دولت انجام خواهد داد و اگر دولت انجام می‌دهد، با چه ردیف بودجه‌ای؟

موسس انجمن مدیران مسوول روزنامه‌های غیردولتی همچنین درخصوص نکات منفی این متن گفت: در حالی که ما در ابتدای پیش نویس این لایحه اعلام کرده‌ایم که این سازمان، یک سازمان غیردولتی است، نقش دولت در بعضی جا‌ها بسیار پررنگ دیده شده است. مثلا در بحث ترکیب هیات مرکزی نظارت بر انتخابات؛ حقیقتا ماده ۴۲ ماده بسیار مسئله سازی است چراکه در آن هیچ نقشی برای روزنامه نگاران در نظر گرفته نشده است. همچنین تاکید شده است که حکم رئیس سازمان نظام رسانه‌ای را باید رئیس جمهور امضا کند. در هیات‌های رسیدگی به تخلفات هم هیچ امکان دفاعی برای روزنامه نگاران توسط خودشان در نظر گرفته نشده است.

کواکبیان گفت: مسئله این است که ما داریم قانونی می‌نویسیم که معلوم نیست حالا حالا‌ها بتوانیم آن را تغییر بدهیم و از آنجا که ۱۵ سال است قانون فعلی بدون تغییر مانده است، باید درخصوص حقوق خبرنگاران در متن جدید تاکیدهای بیشتری صورت گیرد تا منافع دولتی‌ها.