به گزارش خبرگزاری مهر، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی به بررسی فقهی جريان‌های تکفيری می پردازد. در این نشست دکتر عبدالوهاب فراتی سخرانی خواهد کرد. این نشست در ۱۹ بهمن از ساعت ۱۴ تا ۱۹ در سالن حکمت برگزار می شود.
روند حوادث طی چند سال اخیر نشان می دهد که ایدئولوژی جریان سلفیه نسبت به دو جریان مذهبی دیگر در جهان اهل سنت یعنی اخوان المسلمین و جریان سنتی فقهی، قوت و گسترش بیشتری یافته است گرچه اخوانی ها، به لحاظ تشکیلات، قوی تر و قدیمی تر و به لحاظ ایدئولوژی، نوگراتر هستند، اما این جریان سلفی است که هم پیروان، بیشتری دارد و هم توانسته است با بهره مندی از توانمندی های دیگر گروههای سیاسی مثل حزب بعث در عراق به سازمانده های پیچیده ای دست یابد. گذشته از علل و عوامل تاریخی و محیطی، به نظر می رسد عامل اصلی گسترش این جریان را باید در جذابیت های ایدئولوژیک آن جستجو کرد و به تحلیل سرشت آن پرداخت. ایدئولوژی سلفی سه ویژگی مهم دارد که مخاطبین خود را به آسانی جذب می کند؛ این سه ویژگی عبارتند از:
- مذهبی ساده و روانی را بیان می کند که فاقد پیچیده گی هایی در فهم است. ایده ها و آموزه های آنان بدون اینکه پوششی از نظریه پردازی های غامض داشته باشد، برداشتی صریح و ساده از اسلام را ارائه می کند که برای همگان قابل فهم و درک است.
- سلفی ها بدون اینکه خود را در گفتگوهای تئوریک گرفتار کنند بلافاصله سراغ روش های عملی می روند و با تاکید بر مصادیق و مسایل عینی به برون رفت های عملی می اندیشند.
- راه حل آنان برای حل مشکلات مسلمانان، غیر محافظه کارانه و صریح است و آنان تنها برون رفت از مصائب کنونی جهان اسلام یعنی «گسترش مظاهر غرب » و « انحراف جامعه اسلامی از اسلام سلف» را راه حل های رادیکال می دانند، چیزی که برای جوانان ناامید از بهبود اوضاع در جهان اسلامی جذابیت های وافری تولید می کند و آنان را مجذوب مسیرهای کوتاه و منتج می نماید.
اما آنچه در فهم گروههای سلفی از اهمیت بسزایی برخوردار است آن است که بخشی از این گروهها، که امروزه از آنان به «سلفی های تکفیری» یاد می شود تمایل به «خشونت» دارند. دلایل روی آوری آنان به خشونت چیست؟ و آنان بر چه دستگاهی از فقه تکیه می زنند که این گونه تولید خشونت می کند؟ به عبارت دیگر فقه سلفی چیست و چرا خشونت تولید می‌کند؟ اگر دستگاه های فقهی در جهان اهل سنت را به سه دستگاه فقهی؛ فقه سنتی/ فقه المقاصد/ و فقه سلفی، تقسیم کنیم، آنگاه این پرسش نمایان گر می شود که فقه اخیر چه تمایزاتی با دو دستگاه پیشین دارد و منجر به تغییراتی در نظام معرفتی فقهی و کلامی اهل سنت شده است؟ قبل از پاسخ دادن به این پرسش لازم است بر این نکته تاکید کنیم که فقه سلفی به رغم تحجری که در نهان خود دارد از جهاتی روشنفکرانه نیز به شمار می آید. دلیل آن نیز، این است که فقه سلفی چندان به مکاتب سنتی چهارگانه پایبند نیست و نسبت به مکاتب اربعه‌ی حنفیه، حنبلیه، مالکی و شافعی، نگرشی انتقادی دارد و به نوعی فقهِ بدون مفتی یا مرجع را ترویج می نماید. چیزی که برای روشنفکران اهل سنت جذابیت دارد و تا کنون توانسته است بخشی از نیروهای مدرن و تحصیل کرده را به سوی گروههای تکفیری مثل داعش و القاعده جدب نماید؛ چرا که روشنفکری در همه جوامع، علاقه مند است مذهبی باشد اما به مراجع مذهبی استناد نکند و خود را مقلد جلوه ندهد. این نشان می دهد که طرفداران گروههای تکفیری الزاما از گروههای بی سواد و فقیر نیستند و آنان می توانند از تمام طبقات اجتماعی نیرو جذب کنند.
امروزه، «هلال تکفیر» از ازبکستان شروع شده و به عراق و اردن و از آنجا به سوریه می‌رسد و در حال پیشروی به شمال آفریقا است.
این سخنرانی در سالن حکمت واقع در بزرگراه کردستان نبش خیابن ۶۴ غربی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار می شود.
نظر شما