به گزارش خبرگزاري "مهر"، متن كامل اين مصاحبه به شرح ذيل است:
كريستين امانپور: آقاي ده نمكي من ترجيح مي دهم ابتدا درمورد فيلم "فقر و فحشا"گفتگو كنيم.
ده نمكي: البته براي اين گفتگو من شروطي دارم .
امانپور: چه شروطي ؟!
ده نمكي: بايد چارچوب بحث مشخص باشد، ميزان محدوديت زماني شما براي مصاحبه مشخص شود تا شما اصل و روح مطلب را با گزينش و سليقه خود دچار وارونگي و نارسايي نكنيد.
امانپور: البته مسلماً ازهمه آنچه كه بحث مي شود نمي توان در فيلم استفاده كرد.
ده نمكي: ولي روح مطلب بايد حفظ شود و جملات كليدي بايد لحاظ شود.
امانپور: قبول دارم و قول مي دهم رعايت امانت شود.
ده نمكي: نه تنهاCNN بلكه ساير رسانه هاي غربي هم در اين زمينه سابقه خوبي ندارند. به خاطر اين حسن ظن وجود ندارد.
امانپور: من تمام تلاش خودم را مي كنم كه اين طور نباشد.
ده نمكي: پس مصاحبه هرچه كوتاهتر باشد، بهتر است.
امانپور:من فكر مي كنم 9 سال پيش نيز ملاقاتي با شما داشتم. در اوايل پيروزي آقاي خاتمي در انتخابات بود. البته اينجا نبود!
ده نمكي: بله در دفتر هفته نامه شلمچه بود.
امانپور: با همين داغي و صراحت! OK بگذريم. شما چرا اين فيلم "فقر و فحشا" را درست كرديد.
ده نمكي: دغدغه اصلي من در ساخت فيلم و همچنان كه از مضمون آن برمي آيد، طرح موضوع "عدالت اجتماعي" است و مي خواستم "عدالت" را به عنوان يك مطالبه عمومي از زاويه هنر و سينما طرح كنم.
امانپور: آيا منظورتان فقر هم هست؟
ده نمكي: بله! يك بعد عدالت به فقر و توزيع نا عادلانه ثروت برمي گردد. گرچه خيلي ها فحشا را صرفًا يك پديده فرهنگي و اخلاقي مي دانند! فيلم مي خواست اين باور را در جامعه مسئولين كشور و مخاطب ايجاد كند كه بر اساس تعاليم ديني ما وجود و گسترش فقر باعث تباهي اخلاق و ايمان مي شود. يعني مضمون فيلم برگرفته از تعاليم و باورهاي ديني ما بود.
امانپور: شما در فيلم چندين دختر و زن را نشان داديد كه به فحشا روي آورده بودند آيا خود اين سوژه ها به شما گفته اند كه چرا به فحشا روي آوردند و آيا فقر دليل آن بود؟
ده نمكي: من در فيلم فاكتور اقتصادي و تأثير آن را بر اين مقوله مورد مطالعه قرار دادم. كما اينكه مسلم است فحشا مي تواند علت هاي ديگري مانند عوامل اجتماعي و فرهنگي و خانوادگي و حتي رواني داشته باشد، اما در اين فيلم فقر و تأييد آن مورد بحث است. فقر مطلق و فقر نسبي. فقر مطلق كه ناشي از فاصله طبقاتي وبي عدالتي و توزيع نابرابر ثروت است و فقر نسبي كه به تغيير الگوي مصرف در جامعه برمي گردد. در اينجا عامل فرهنگي و فقر فرهنگي هم دخيل مي شود.
|
فيلم ثابت كرد كه فحشا صرفاً يك پديده فرهنگي و اخلاقي نيست. فيلم تأثيرعامل فقر را ثابت كرد |
| مسعود ده نمكي |
در اين تغيبر الگوي مصرف براساس يك الگوي توسعه غلط وارداتي ازغرب به جوامع در حال توسعه يا توسعه نيافته، جامعه انقلابي قناعت محور به يك جامعه مصرف محور تبديل مي شود و مردم بر اثر همين الگو با تبليغات و هجوم رسانه اي دعوت به مصرف بيشتر مي شوند و اين در حالي است كه منابع درآمد براي طبقه پايين جامعه محدود است وعده اي ديگر با رانت خواري در اين شرايط با استفاده از فرصت هاي ويژه از طبقه متوسط به طبقه بالا مي پيوندند واين يعني تعميق شكاف طبقاتي .با محدوديت درآمد براي طبقات پايين ومحدوديت، منابع درآمد روش هاي نامشروع شيوع مي يابد كه يكي از آن فحشا است و اين فحشا منحصر به ايران نيست. شما در آسياي جنوب شرقي و آسياي ميانه و حتي اروپاي شرقي و حتي نوع ديگري از اين شكاف طبقاتي را در اروپاي غربي و خود آمريكا مي بينيد.
امانپور: در مورد يكي از اين سوژه ها مي شود بيشتر توضيح دهيد؟
ده نمكي : بله موردي بود كه به خاطر امرار معاش و نان شب تن به فحشا داده بود ولي موردهاي ديگري هم در فيلم است كه مثلاً براي تأمين هزينه تحصيل در دانشگاه غيردولتي مجبور به اين كار بود.
امانپور: آيا شما وقتي اين سوژه ها را ديديد با توجه به نوع باورهاي خودتان شوكه شديد؟
ده نمكي: من با آسيب هاي اجتماعي و تبعات فقر سالهاست كه آشنا هستم. حرفه من روزنامه نگاري است و اين مضمون فيلم را از سالها قبل در نشريات و مقالات متعدد نوشته بودم. البته ذائقه مخاطب ايراني امروز از روزنامه ها به رسانه هاي تصويري گرايش بيشتري دارد. به همين خاطرمن هم سينما را براي طرح موضوع "عدالت اجتماعي" انتخاب كردم. والحق تصوير در القاي مفاهيم مؤثرتر از نوشتار است.
من سعي كردم براي قابل باور و پذيرش بودن و علمي بودن اين ادعا تحقيق ميداني وسيعي انجام دهم و فيلم يك مستند واقعي باشد. فيلم ثابت كرد كه فحشا صرفاً يك پديده فرهنگي و اخلاقي نيست. فيلم تأثيرعامل فقر را ثابت كرد.
امانپور: شما مشهور به اين هستيد كه از احمدي نژاد حمايت كرديد، و الان هم در نشريات شما اينگونه است. احمدي نژاد به مردم قول داده است كه به فقرا كمك خواهد كرد و وضع آنها بهتر مي شود. به نظر شما آيا مي تواند به اين قول خود عمل مي كند؟!
ده نمكي: اگر شماها بگذاريد مي تواند!
امانپور: ما؟!
ده نمكي: بله! آمريكا و غرب و كساني در ايران كه تفكر و انديشه آمريكايي و ليبراليستي و كاپيتاليستي دارند. آمريكا و غرب نمي خواهند در ايران يك الگوي حكومتي و مديريتي موفق و توانمند شكل بگيرد حالا اين فرد چه احمدي نژاد باشد و چه كسي ديگر و اين به روحيه استكباري آنها برمي گردد.
من فيلم را يكسال قبل از انتخابات رياست جمهوري آماده نمايش كردم و قبل از آن هم سالها مي نوشتيم و درباره عدالت فرياد مي زديم. من اگر از ساخت فيلم قصد سياسي يعني تضعيف مثلاً جناح اصلاح طلب را داشتم، فيلم را خيلي پيشتر مي ساختم. البته آقاي خاتمي هم بعدها نوشت كه فيلم صادقانه بوده است. گرچه سياست زدگي در نخبگان جامعه ما اجازه نمي داد اين مطالب را باور كنند. اما وقتي فيلم با ميليون ها مخاطب مواجه شد من فهميدم كه همه اين مخاطب ها از سليقه هاي مختلف با آن پيام اصلي فيلم يعني "عدالت" همنوايي پيدا كرده اند. وگرنه در مورد موضوع "فحشا" فيلم در ايران زياد ساخته شده است حتماً اين استقبال به تفاوت مضمون برمي گردد نه به موضوع.
البته بايد قبول كرد اينكه يكي از نيروهاي انقلاب و از كساني كه به خاطر آن جنگيده و خون داده چنين فيلمي را مي سازد اين اطمينان را مي دهد كه موضوع فيلم سياسي و جناحي نيست ، فيلم دست روي فطرت مشترك همه مردم و مسئولين با گرايش هاي مخنتلف مي گذارد.
امانپور: آقاي ده نمكي ! شما طرفدار اين دولت هستيد وهمه اين را مي دانند با وجودي كه ميليونها ايراني و غيرايراني فيلم شما را ديده اند اما همين دولت فيلم شما را غيرقانوني اعلام كرده است چرا؟!
ده نمكي: هنوز بيش ازسه دهه از پيروزي انقلاب ما نمي گذرد. ما در اين سه دهه آزادي را با فراز و نشيب هاي آن تجربه مي كنيم و در اين تجربه ياد مي گيريم كه قدرت تحمل نقد داشته باشد و مردم و نخبگان آنها هم ياد مي گيرند كه قدرت را نقد كنند و امر به معروف و نهي ازمنكر را فقط در سطح و بين مردم نخواهند . باورهاي ديني و انقلابي ما مي گويد كه بايد بر رفتار قدرتمندان نظارت كرد. رهبري اين را از همه جوانان خواسته. تعريف امام خميني هم از هنر متعهد، هنري است كه منادي شعار "جنگ فقر وغنا" باشد. وگرنه هنر خنثي و سرگرمي ساز و يا متملق قدرتمندان كه تهديد منظور نمي شود.
البته اين تجربه هم يكسري هزينه ها دارد كه مي توان براي رسيدن به آن پرداخت كرد. من فكر مي كنم نشريات من كه توقيف شده اند و فيلم و حتي كتاب من كه توسط دستگاهها و جناحهاي موجود در دوران قدرتشان توقيف شده هزينه اين ترويج روحيه "عدالت طلبي" شده است. اصلاً نسل جبهه و جنگ ياد گرفته كه هميشه قرباني باشد روي مين برود تا ديگران عبور كنند. من براي ترويج شعار پرسشگري مدنظر مسئولين نظام خودم، نشريات و فيلم و حتي خودم را قرباني مي بينم و اين شيرين است !
امانپور: اما چرا بايد اينگونه باشد؟ و با شما هم مثل ديگران اين طور برخورد شود؟
ده نمكي: البته بايد بپذيريد كه اين هزينه دوران گذار در ايران به مراتب كمتر از غرب است، تاريخ هنوز گيوتين هاي غرب را در تفتيش عقايد فراموش نكرده . البته خيلي ها در ايجاد اين فضا مقصر هستند مثل كساني كه براي خوشايند دشمنان انقلاب فيلم ساخته اند و با ارسال آن براي فستيوال هاي خارجي با سياه نمايي از جامعه ايراني دنبال مطرح كردن خود به عنوان اپوزيسيون بودند و كساني كه در داخل از ابزار نقد صرفاً بهره برداري سياسي و جناحي كرده اند و براي سركوب جناح مقابل خود به ميدان آمدند و از نقد استفاده ابزاري كرده اند. اين دو طيف باعث شده اند كه مقداري جو بدبيني نسبت به اين گونه فيلم ها بوجود بيايد. بله قبول دارم اگر يكي از افراد منصوب به جناح هاي سياسي موجود اين فيلم را ساخته بود شايد اين برخورد نمي شد و حاشيه امن بيشتري داشت ولي من خواستم با ساخت اين فيلم اثبات كنم كه مي شود و بايد نيروهاي معتقد به انقلاب خود به نقد و آسيب شناسي جامعه و نظام خود دست بزنند تا اين گزك از دست بد خواهان گرفته شود.
|
من خواستم با ساخت اين فيلم اثبات كنم كه مي شود و بايد نيروهاي معتقد به انقلاب خود به نقد و آسيب شناسي جامعه و نظام خود دست بزنند تا اين گزك از دست بد خواهان گرفته شود |
| مسعود ده نمكي |
تفكر انقلابي و حزب اللهي بله قربانگوي جناح خاصي نيست و هر دوجريان مي دانند كه اين آغاز يك روند است و با يك فيلم ماجرا تمام نمي شود. امروز همه مردم مطالبه عدالت را دارند و از تبعيض بيزارند.احمدي نژاد با رفتار خود در برخورد با تجمل گرايي كابينه و دولتمردان برخورد با تبعيض را شروع كرده . مردم شايد تحمل فقر را داشته باشند اما تبعيض و بي عدالتي را نمي پذيرند. اوحتي اگر در فاز اول مبارزه با تجمل گرايي مسئولين موفق شود برنده است البته اگر بگذاريد و بگذارند!
امانپور: اما من متوجه شدم كه كتاب شما هم كه در مورد همين فيلم است در دولت احمدي نژاد توقيف شد.
ده نمكي: گرچه من هم توقع نداشتم، ولي من هنوز در موضع نقد هستم. من جزو دولت نيستم، قدرت فسادآور و اين موضع نقد بايد هميشه پابرجا باشد خود اوهم از رسانه ها همين را خواسته است. احمدي نژاد اين فرهنگ را در دولتش نيز بايد نهادينه كند او تازه شروع كرده! اتفاقاً من چون احمدي نژاد را دوست دارم او و دولتش را بيشتر نقد خواهم كرد.
امانپور: به خاطر همين در نيويورك تايمز شما را مايكل مور ايران خوانده بودند.
ده نمكي: من هنوز خودم را فيلم ساز نمي دانم. من در حال يادگيري و آغاز اين راه هستم، اين ادعا را هم قبول ندارم. اصلاً مقايسه من با مايكل مور اشتباه است. مگر فيلم آقاي مايكل مور اكران نشد؟! اين نشان مي دهد كه آقاي مايكل مور هم از رانت دموكرات ها استفاده مي كند. به نظرم اگر مايكل مور وابسته به جريان دموكرات ها نبود نمي توانست اين فيلم را بر عليه بوش و يا جمهوري خواهان بسازد. در ايران هم فيلم هاي زيادي درزمينه فحشا به صورت مستند و حتي سينمايي ساخته شده و برخي در جشنواره فجر نيز نمايش داده شد و جايزه هم گرفته اند من حالا نمي خواهم از آنها نام ببرم، اما اين مضمون و ربط فقر و فحشا و عدالت طلبي آن خوشايند دوستان نبود.
امانپور: البته ساخت و اكران فيلم آقاي مايكل مور در آمريكا هيچ ربطي به انتساب و حمايت دمكرات ها از او ندارد ما در آمريكا اين آزادي بيان را داريم.
ده نمكي: گرچه اين مصاحبه است و مناظره نيست اما به راستي اگر آزادي بيان در آمريكا و درغرب بود اينطور كه شما مي گوييد "فرقه داووديه" در آمريكا آن طور قتل عام مي شد؟ اصلاً تمدن آمريكا با نابودي سرخ پوست ها شكل گرفت. سياهان آمريكا چقدر از اين آزادي بيان بهره مي برند؟ در فرانسه "روژه گارودي" با زير سئوال بردن هولوكاست چقدر مزه اين آزادي بيان را چشيد؟!
امانپور: با اينكه فيلم شما اكران نشد و كتاب شما هم توقيف شد چقدر در ترويج و تأثير پيام فيلم خود ، آن را موفق مي دانيد؟!
ده نمكي: من ساخت فيلم را آغاز يك سرفصل مي دانم. گرچه به فيلم و ساختار آن به عنوان اولين ساخته من اشكالاتي وارد است اما من معتقدم امروز اثبات اينكه "فحشا" معلول "فقر" و"فقر" معلول "بي عدالتي" و فاصله طبقاتي است در بين مسئولين و مردم موفق بوده و اين براي هر فيلمي يك امتياز است كه تأثير اجتماعي بگذارد. امروز آمارهاي ارايه شده توسط مسئولين مدعاي فيلم را تأييد مي كند.شما در انتخابات ديديد كه شعارهاي احمدي نژاد و بازگشت به آرمانهاي اوليه انقلاب مورد استقبال مردم واقع شد. در حقيقت من معتقدم اگر ديگران هم اين مطالبه مردم را مي شناختند و البته اگر به آن عمل مي كردند مردم به آنها رأي مي دادند.
احمدي نژاد در شهرداري اين ساده زيستي و الگوي مديريتي اول انقلاب را از خود نشان داد. خيلي ها سالها براي ترويج اين روحيه عدالت طلبي زحمت كشيده اند مطلب نوشته و فرياد زده اند. مردم هم يك پروسه تكاملي را در بيان اين خواسته طي كردند اين بلوغ سياسي ومصداق يابي در سه دوره انتخابات قبل شكل گرفت. درحقيقت عدالت خواهان بازي را بردند.برخي گفتند اين سونامي فقر بود، اما من معتقدم سونامي عدالت زيبنده تر است چون فقط عدالت اقتصادي مطالبه مردم نيست مردم عدالت سياسي و فرهنگي هم مي خواهند.
امام خميني غلبه مستضعفين بر مستكبرين را در اين قرن سالها قبل پيش بيني كرده بود. امروز دنيا به سمت خيزش فقرا بر عليه جهان استكبار و سرمايه داري مي رود. يعني همان جنگ "فقر و غنا". شما در فرانسه ديديد حاشيه نشين ها و فقرا چگونه پاريس و فرانسه را فلج كردند. هنوز شما تأثيرات سياسي آن را نديده ايد. امروز در بيخ گوش آمريكا در بوليوي و ونزوئلا طبقات فقير الگو و مصداق سياسي مورد پسند آمريكا را رد مي كنند. روحيه استكبار ستيزي عليه سلطه سرمايه داري آمريكا بر منابع نفتي آنها شعله مي كشد اين يعني صدور انقلاب ما به جهان و حتي خود قاره آمريكا. همه مي بينند ادبيات هوگو چاوزاز نهج البلاغه ماست. حتي اگر ايدئولوژي ما را نداشته باشد.
امانپور: با اين همه شما از توقيف فيلم خود چه حسي داريد؟
ده نمكي: فيلم توقيف نشد به من گفتند مي تواني آن را شخصاً براي همه مسئولين كشور ارسال كني. من هم قبول كردم اما اينكه فيلم و آن هم فيلم مستند اينگونه وارد حوزه مخاطب عام شود يك پيام بسيار روشني داشت. البته اين ممانعت هم بي تأثير نبود. حتي سودجويان فقر و فحشاي 2 و3 را هم ساختند وروانه بازار قاچاق كردند. و گرچه از فيلم به صورت غير قانوني در كشور ميليونها نسخه تكثير شد اما من برخورد بدي هنوز از مسئولين نديدم .
امانپور: من اين مسئله را نمي فهمم! چگونه كساني كه شما از آنها به اين شدت طرفداري مي كنيد فيلم و كتاب شما را توقيف مي كنند شما مي گوييد كاري با من ندارند؟
ده نمكي: من از افراد، طرفداري نمي كنم من از انقلاب و نظامي كه متعلق به من و امثال من است دفاع مي كنم و آن را آسيب شناسي مي كنم. مسؤلين و جناح ها امروز هستند و فردا مي روند حتي من هم ماندني نيستم. اما فيلم و تأثيرات اجتماعي آن در تاريخ مي ماند.اين يعني هنر. و رهبر ما جمله اي دارند كه مي گويند" هر انديشه اي كه در غالب هنر نگنجيد ماندني نيست". ما عدالت طلبي را از خيابان به مديوم سينما برديم. البته تأثير آن بيشتر بود. من ديگر چيزي نمي خواهم. البته اگر فيلم اكران مي شد با اين استقبال حتماً چند ميليارد توماني فروش داشت و جيب ما هم پر ميشد!
امانپور: البته من وضع مالي را نمي گويم!
ده نمكي: براي من هم مهم نبود. ما در حال تمرين دموكراسي هستيم. شايد من هم الان اگر جاي مسئولين بوديم تحمل نقد را نداشتم و همين برخورد را مي كردم نمي دانم! اما مهم اين است كه زندگي جريان دارد. ما نقد مي كنيم و آنها هم مقاومت مي كنند و اصلاً طبيعت قدرت مقاومت در برابر نقد است مگر در جامعه شما اين طور نيست؟!
امانپور: اين عكس شما در جبهه است.
ده نمكي: بله
امانپور: آن موقع چند سال داشتيد؟
ده نمكي: 16 سال
امانپور: آخر چطور شماها را با اين سن مي فرستادند جبهه؟!
ده نمكي: ما را نمي فرستادند امثال من داوطلب مي شدند و كوچكتر از من هم درجبهه بودند.
امانپور: پس چرا اين قدر سرفه مي كنيد؟
ده نمكي: اين هم سوغات آن موقع است.
امانپور: اوه شماهم شيميايي شديد؟
ده نمكي: در جنگ كمتركسي بي نصيب از اين سوغات اهدايي شماها به صدام مانده!
امانپور: من متأسفم!
ده نمكي: قابلي ندارد.
|
خوشحال تر بودم به جاي عراقي ها از همان اول آمريكايي ها در خاكريز مقابل ما بودند الان هم آمده اند تا كار نيمه تمام صدام را تمام كنند البته اگر بتوانند |
| مسعود ده نمكي |
ده نمكي : البته خوشحال تر بودم به جاي عراقي ها از همان اول آمريكايي ها در خاكريز مقابل ما بودند الان هم آمده اند تا كار نيمه تمام صدام را تمام كنند البته اگر بتوانند!
امانپور: من شنيده ام ولي باور نمي كنم آيا راست است كه بچه هاي بسيجي داوطلبانه روي مين مي رفتند چرا؟!
ده نمكي: البته ما اين چرا و چگونه را هنوز به خوبي براي نسل بعد از خود هم نتوانستيم به خوبي بيان كنيم چه برسد به شما و كلاً دنيا. راستي شما مي دانيد. مدينه فاضله چيست؟
امانپور: بله. اتوپيا!
ده نمكي: بله همان اتوپيا. ما در جبهه مدينه فاضله خودمان را پيدا كرده بوديم. آنها رفتند تا ديگران بمانند. آمريكايي ها اگر همين يك نكته را بفهمند اينطور با ايران برخورد نمي كنند.
امانپور: قبول دارم! راستي شنيده ام فيلم بعدي شما هم در مورد فقر است.
ده نمكي: فقر نه! عدالت!
امانپور: فوتبال چه ربطي به عدالت دارد؟!
ده نمكي: خوب در مقام استعاره است و اين را در فيلم مي بينيد. غفلت، درحاشيه دعواهاي بي پايان سياسي و جناحي و حتي حاشيه فوتبال و اين قطب بندي هاي مصنوعي قرمز و آبي در ايران و مثلاً منچسترسيتي و منچستر يونايتد و يا نمي دانم...
امانپور: نمي ترسيد كه آن هم توقيف شود؟!
ده نمكي: نه! البته فيلم مجوز وپروانه ساخت دارد. تندي فيلم قبلي را هم ندارد و نگاهش متفاوت است. الان هم مراحل پاياني تدوين را مي گذراند. گرچه نگاه من هم به فوتبال با همه فيلم هاي فوتبالي متفاوت است مثل همان "فقر و فحشا" و فيلم هايي كه درباره فحشا ساخته شده.
امانپور: من اميدوارم شاهد كشوري از عدالت باشيم.
ده نمكي: ما اين عدالت را براي همه جهان مي خواهيم.
امانپور: يعني چه؟ اصلاً آيا اين شدني است؟
ده نمكي: به قول ما صاحب اش مي آيد درست مي شود.
امانپور: احمدي نژاد هم مي گويد امام زمان مي آيد درست مي كند شما هم مثل او فكر مي كنيد؟!
ده نمكي: مگرشما آمريكايي ها منتظر مسيحا نيستيد. مگر اسرائيلي ها انتظار آرماگدون را نمي كشند. هاليود شما سالهاست كه درباره آن فيلم مي سازد. بله من هم به آن معتقدم.
نظر شما