ادعایی برای ارائه همه هنر ایران نداشتیم/ ماجرای حمایت صادق خرازی

به گزارش خبرنگار مهر،  نشست خبری دستاورد حضور ایران در پنجاه و ششمین دوسالانه هنر ونیز ۲۰۱۵ صبح امروز ۲۰ مهر ماه با حضور مارکو منگوتزو و مزدک فیض نیا کیوریتورهای پاویون ایران در دوسالانه ونیز در موزه هنرهای معاصر تهران برگزار شد.

مزدک فیض‌‌نیا در آغاز سخنانش اشاره ای به سابقه حضور ایران در این دوسالانه جهانی داشت و گفت: پیش از انقلاب، ایران ۵ دوره در این بی ینال حضور یافت که آخرین بار ۱۳ سال قبل از انقلاب اسلامی ایران بود و بعد از انقلاب نیز در سال های ۲۰۰۳، ۲۰۰۵، ۲۰۰۹، ۲۰۱۱ و ۲۰۱۵ در این دوسالانه شرکت کرده ایم که امسال برای اولین بار با حضور بخش خصوصی این رویداد برگزار شد.

وی با اشاره به میزان بازدیدکنندگان از پاویون ایران بیان کرد: ما روزانه به طور میانگین حدود ۲۰۰ نفر مخاطب داشتیم و با توجه به این که یک ماه تا پایان این رویداد باقی مانده است، تخمین می زنیم که تعداد بازدیدکنندگان پاویون ایران به بالای ۵۰ هزار نفر برسد و این یک موفقیت است.

فیض نیا درباره مکان پاویون ایران هم توضیح داد: این مکان به گونه ای انتخاب شده بود که شاهد بیشترین تعداد مخاطبان از جمله روسای موزه ها و مدیران گالری ها باشد که این تعداد مخاطب به دلیل مدیریت این پروژه مهم بود.

او درباره هنرمندان غیر ایرانی در پاویون ایران چنین گفت: هنرمندان غیر ایرانی از جمله سوپراستارهای کشور خود هستند که با خود مخاطبان بین المللی را به همراه داشتند.

مدیر هنزی بنیاد فیض نیا درباره انتشار کاتالوگ آثار هنرمندان ایرانی در این دوره از دوسالانه ونیز اظهار کرد: ما دو کاتالوگ منتشر کردیم که یکی مربوط به بخش نمایشگاه «بازی بزرگ» و دیگری مربوط به بخش «برگزیده ایران» است و ناشر این کاتالوگ نیز از ناشران معروف ایتالیاست.

فیض نیا واگذاری انتشار کاتالوگ غرفه ایران را به یک ناشر ایتالیایی از جمله استراتژی های برگزاری این رویداد ذکر کرد و افزود: در کتابفروشی های ایتالیا کاتالوگ هنر ایران تنها کاتالوگی بود که در کنار کاتالوگ اصلی بی ینال ونیز عرضه شده بود. این کاتالوگ در ۲ هزار نسخه منتشر شده است و تنها ۵۰۰ نسخه آن باقی مانده است.

فیض نیا با تأکید بر این که این رویداد بر طبق آمار ارائه شده بسیار بزرگ وحضور ایران بسیار موفق بوده است، بیان کرد: ما تنها غرفه ای بودیم که پروژه خود را مستقل از بی ینال ونیز تعریف کردیم و از جمله پرمخاطب ترین غرفه های این بی ینال بودیم.

کیوریتور غرفه ایران در بی ینال ونیز همچنین یادآور شد: ما در این دوره بخشی را به بچه های ونیز اختصاص دادیم و هدفمان این بود که در مدت چندین ماه حضور در این شهر تنها مهمان ایتالیایی نباشیم بلکه برای نسل جدید ایتالیایی ها فرهنگ ایرانی را به نمایش بگذاریم و توضیح دهیم که اتفاقاً این بخش نیز از جمله پرمخاطب ترین بخش های غرفه ایران بود.

در بخش بعدی این نشست مارکو مینگوتزو کیوریتور خارجی غرفه ایران در بی ینال ونیز درباره برگزاری این رویداد توضیح داد: ما باور داریم که این رویداد را درست و صحیح برگزار کردیم. بی ینال ونیز حکم ویترین بزرگ بین المللی را دارد و ما بسیار فکر کردیم که برای ارائه هنر ایران به بهترین شکل در این رویداد بین المللی چه کاری انجام دهیم. ما تصمیم گرفتیم که به ارائه آثار چند هنرمند ایرانی بسنده نکنیم اگر چه بخش برگزیده ایران این کار را به بهترین شکل ارائه کرد اما با توجه به این که هنرمندان بزرگ به صورت منفک و جدا از محیط زندگی خود بوجود می آیند همچون فرانسیس گویا، بنابراین ما در پی ارائه آثاری بودیم که فرهنگ و هنر ایران را به نمایش بگذارد.

وی افزود: هنر هر کشور به مثابه سفیر یک کشور در جهان عمل می کند و ما در بی ینال ونیز خودمان را به مثابه سفیران ایران احساس می کردیم که سعی در شناساندن فرهنگ وهنر ایران داشتیم.

کیوریتور خارجی غرفه ایران با اشاره به ایجاد سوالاتی درباره حضور یک خارجی به عنوان کیوریتور در غرفه ایران توضیح داد: من به همراه مزدک فیض نیا هر دو این نمایشگاه را کیوریتوری کردیم یعنی من به عنوان یک نگاه خارجی وفیض نیا به عنوان یک نگاه داخلی به فرهنگ و هنر ایران توجه کردیم.

او با بیان این که چندین بار به ایران سفر کرده است، یادآور شد: من در آمد و رفت هایم سعی کرده ام که فرهنگ و هنر ایران را بشناسم و هدف من و مزدک فیض نیا این بود که با تلفیق دو نگاه خارجی و داخلی به یک دید متوازن از نمود فرهنگ و هنر ایران برسیم. بنابراین تعداد بسیاری از هنرمندان را انتخاب کردیم و هدفمان این بود وقتی بازدیدکننده ای وارد غرفه ایران می شود شاهد تنوع عظیم آثار ارائه شده هنر ایران و همچنین ارائه این آثار در یک سیستم منظم و درست باشد تا در مجموع نمودی از فرهنگ ایرانی را مشاهده کند. بنابراین انبوه آثار قابل نقدی در این غرفه به نمایش درآمده است که نشان دهنده شرایط شکوفایی این آثار است.

منگوتزو با اشاره به حضور هنرمندان غیر ایرانی در غرفه ایران نیز بیان کرد: هنرمندان غیر ایرانی به باور من ایرانی هستند همان طور که مودیلیانی را یک هنرمند ایتالیایی می شناسیم در حالی که همه عمرش را در پاریس گذراند اما اگر این ریشه ها نبود او چنین هنرمند بزرگی نمی شد. بنابراین حضور هنرمندان غیر ایرانی در غرفه ایران به باور ما برمی گردد که معتقدیم فرهنگ ایران در کل منطقه گسترش یافته و محدود به مرزهای جغرافیایی امروز نیست به همین دلیل اسم این پروژه را «بازی بزرگ» برگزیدیم که این عنوان به زمانی بازمی گردد که مرزهای ایران گسترده تر بود.

وی با بیان این که این تعریف فقط جنبه تاریخی ندارد، ادامه داد: رشد و تثبیت یک فرهنگ در محیط جهانی منوط به این است که چه اندازه در جهان قد علم کند. اگر چه می توان ساعتها درباره سود و زیان جهانی شدن حرف زد اما به هر حال این اتفاق دیر یا زود می افتد و هر کشوری باید توانایی این را داشته باشد که به عنوان یک کشور جذاب خود را نشان دهد و این در واقع یک رویکرد سیاسی هم می تواند باشد که نشان می دهد فرهنگ ایران در منطقه گسترش یافته است و این یک قدرت و همچنین وجه مثبت است.

مینگوتزو در بخش دیگری از سخنانش به بازخورد برگزاری غرفه ایران در ایران دوره از بی ینال ونیز اشاره کرد و گفت: نظرات مخاطبان درباره غرفه ایران باعث تعجب و خرسندی من شده بود چرا که همه نظرات مثبت بود و تشکر کرده بودند که هنر ایران در این بی ینال حضور دارد. بنابراین این پروژه ای که برای آن خون دل خوردیم و عرق ریختیم بازخورد خوبی داشته و خوب جواب داده است.

ادامه این نشست خبری به پرسش و پاسخ با خبرنگاران اختصاص داشت که مزدک فیض نیا در پاسخ به سوال مهر درباره این که آثار هنرمندان چگونه انتخاب شده است و آیا این آثار هنر معاصر ایران را به نمایش گذاشته اند و یا آن که تلفیقی از هنر سنتی، مدرن و معاصر است که در مجموع فرهنگ ایران را به نمایش بگذارد، چنین پاسخ داد: امروز دیگر بحث هنر مدرن و معاصر در ونیز مطرح نیست، در این بی ینال آثار هنرمندان مرده هم وجود دارد، درپایون ایران هم هنرمندان هشتاد ساله و ۲۸ ساله آثارشان ارائه شده بود یعنی آثار هنرمندان جوان که به روز است در کنار آثار هنرمندان نسل وسط با آثار تثبیت شده وهنرمندان پیشکسوت ارائه شده بود که درمجموع گستره ای از هنر ایران را به نمایش می گذارد.

منگوتزو نیز دراین باره توضیح داد: هدف ما ارائه آثار متنوعی بود که دارای صبغه افقی و عمودی باشد یعنی هم گرایش های هنری مشابه هم را دربرگیرد و هم شاهد تنوع نسل ها باشیم.

وی افزود: این یک پروژه کیوریت شده است و هدف ما هم این بود که نشان دهیم هنر ایران در این برهه تاریخی چگونه است و چه چیزی را بازتاب می دهد. البته ما ادعا نمی کنیم که همه چیز هنر ایران را در این غرفه به نمایش گذاشته ایم اما سعی کردیم دروازه بزرگی را بگشاییم و ممکن است در دوره آینده بی ینال ونیز آثار تنها یک هنرمند ارائه شود اما با توجه به آن چه که در غرفه ایران در سال ۲۰۱۵ ارائه شد، بازدیدکنندگان خواهند دانست که آثار این یک هنرمند دارای پشتوانه ای از هنرمندان متعدد ایرانی است.

او همچنین درباره صحیح و درست خواندن برگزاری این پروژه بیان کرد: منظور از درست و صحیح یعنی هم مفید وکاربردی است و هم صادقانه و منصفانه است و ما ممکن است در انتخاب‌هایمان اشتباه کرده باشیم اما این اشتباه زیرکانه و بر اساس مصالح سیاسی، اقتصادی و ... نبوده است بلکه ما در پی ارائه فرهنگ ایران بودیم.

مزدک فیض نیا درباره حضور هنرمندان خارجی در غرفه کشورهای دیگر نیز گفت: در این دوره ۲۶ کشور کیوریتور خارجی داشتند و ما هم در راستای اهداف خودمان تصمیم گرفتیم که آثاری از هنرمندان کشورهای دیگر را نیز دعوت کنیم.

او همچنین حمایت صادق خرازی را در این دوره از دوسالانه ونیز حمایت فرهنگی ذکر کرد.

منگوتزو نیز درباره نبود آثار هنر ایران در سایر غرفه ها برای تبادل فرهنگی یادآور شد: در بی ینال ها مرسوم است که این تبادل فرهنگی صورت گیرد اما ایران هنوز به عنوان یک واقعیت اسرارآمیز درنظر سایر کشورها باقی مانده است و ما معتقدیم وقتی قرار است خودت را به کسانی که تو را نمی شناسند، بشناسانی باید آنها را به خانه ات دعوت کنی و ما همین کار را کردیم.

او درباره صادق خرازی هم گفت: من ایشان را فردی بافرهنگ، مجموعه داری بزرگ و عمیقاً ایرانی شناختم که اطلاعات عمیقی درباره آن چه در دنیا می گذرد، دارد.

مزدک فیض نیا در پاسخ به سوال دیگری درباره حامیان مالی این رویداد توضیح داد: ما تنها غرفه ای بودیم که برای ارسال پول و آثار مشکل داشتیم و من به آقای جنتی وزیر ارشاد هم گفتم که با بال شکسته پرواز کردن هنر است.

وی در پایان درباره انتقاد برخی هنرمندان درباره انتخاب آثار گفت: هنرمند عراقی غرفه ایران اثری را با موضوع سقوط صدام ارائه کرده است، از این دستاورد بالاتری هست که اهداف خودمان را بدون شعارزدگی در ارائه آثار هنرمندان خارجی مشاهده کنیم.

منگوتزو هم تأکید کرد: میکل آنژ وقتی آثارش را می آفرید، آثار او معرف حاکمیت کلیسا در آن دوران نبود بلکه فرهنگ و هنر کشورش را نشان می داد. کار ما هم ارائه فرهنگ و هنر ایران بود که بسیار وسیع تر از ارائه آثاری با نگاه خاص است. از سوی دیگر همیشه هنرمندانی که آثارشان در این رویداد وجود ندارد ممکن است معترض باشند و احساس کنند که آثار انتخاب شده خوب نبوده است.