به گزارش خبرنگار مهر، سمینار علمی با عنوان «تأملی بر وضع فلسفه در ایران» به همت پژوهشکده غربشناسی و علم‌پژوهی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی روز گذشته، دوشنبه ۲۸ دی ماه در سالن حکمت این پژوهشگاه برگزار شد. فایل صوتی این سخنرانی از بالا قابل دریافت است.
غلامحسین مقدم حیدری، رئيس پژوهشكده غربشناسي و علم پژوهي پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي که دبیر این سمینار هم بود به عنوان آخرین سخنران سمینار «تأملی بر وضع فلسفه در ایران» درباره «فلسفه علم در ایران» سخنرانی کرد. وی گفت: ما در کشورمان فلسفه علم را به وجود نیاوردیم بلکه روابط قدرت (به معنی فوکویی) باعث شد که این رشته از فلسفه تاسیس شود. دپارتمان فلسفه علم در سال ۷۴ تأسیس شد، آن هم در دانشگاه فنی (دانشگاه صنعتی شریف) نه دانشکده فلسفه. با گذشت ۲۰ سال از تأسیس این دپارتمان هنوز دانشکده فلسفه علم با مجموعه دانشگاه صنعتی شریف هماهنگ نشده است و این دوگروه همچنان با یکدیگر درگیر هستند.
وی افزود: بنده در سال ۱۳۷۶ زمانی که دانشجوی فوق لیسانس فلسفه علم بودم کسانی وارد رشته فلسفه علم شدند که دغدغه علم دینی، علم بومی و امثال اینها را داشتند آنها علاقمند بودند فلسفه علم بخوانند تا بتوانند علم دینی تولید کنند به گمان آنها گویی فلسفه علم فرمولی داشت که به وسیله آن می توانستند علم دینی و علم بومی تولید کنند. منابع مالی تأسیس این دپارتمان هم دولتی بود که همه این ها جای بحث دارد.
ریيس پژوهشكده غربشناسی و علم پژوهی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ادامه داد: یادم است سر کلاس دانشجویانی که به هدف دستیابی به علم دینی و بومی به این رشته آمده بودند وقتی به مباحث فایرابند می رسیدند خیلی خوشحال می شدند و فکر می کردند که غرب فرو ریخت و ما می توانیم جای آن علم بومی و چیز دیگری بیاوریم. متاسفانه تحصیلکرده های رشته فلسفه علم در دانشگاه های ما از این رشته به عنوان یک ابزار استفاده می کنند تا به وسیله آن غرب را تخریب کنند و به جای آن علم بومی بیاورند در حالیکه معنی علم دینی چنین چیزی نیست و اینگونه استفاده از رشته فلسفه علم عواقب نسبی گرایی دارد.
مقدم حیدری اضافه کرد: متاسفانه فلسفه علم در کشور ما به عنوان رشته ای قابل تأمل مورد توجه قرار نگرفته است و پشتِ چرایی تأسیس آن انگیزه سیاسی – اجتماعی وجود دارد. غیر از آنهایی که با دغدغه علم دینی و بومی وارد این رشته شده بودند دسته دیگری هم با دغدغه علمی و آکادمیک وارد این رشته شدند ولی دغدغه هایشان عمیق نیست. این دسته هم می خوانند هم می نویسند ولی دغدغه عمیق فلسفی و به بیان دیگر تامل فلسفی ندارند.
وی افزود: ما دربسیاری از مواقع فقط در حال انتقال علم هستیم به همین دلیل فلسفه علم در کشور ما حالت کادویی و ویترینی دارد؛ فلسفه علم در کشور ما با روابط قدرت (قدرت از منظر فوکو) به شدت مرتبط است. ما در یک دوره ای معرفت را وارد و آن را بسیار برجسته می کنیم ولی نمی دانیم چرا؟ در حالی که این موضوع بسیار قابل تأمل است و باید ببینیم چه شد که ما به صورت آنی و بدون برنامه ریزی قبلی دپارتمان فلسفه علم تاسیس کردیم. چندی پیش به چند نفر از دوستان ما پیشنهاد شده بود که در یکی از دانشگاه های قم رشته فلسفه پزشکی راه بیندازند بدون توجه به اینکه مسئولان پیشنهاد دهنده توجه کنند که آیا ما اصلا فیلسوف پزشک یا متن در این حوزه داریم یا نه.
این پژوهشگر فلسفه در پایان گفت: اغلب کسانی که وارد این رشته شده اند افرادی هستند که رشته علوم محض، ریاضی، فیزیک و ... خوانده اند و فکر می کنند با آوردن تعدادی فرمول و عدد و اصطلاحات قلمبه سلمبه، فلسفه علم پدید می آید در حالی که اینطور نیست و اگر قرار باشد اینگونه باشیم خب آن افراد چرا آمدند فلسفه بخوانند همان رشته ریاضی را ادامه می دادند. به نظر من باید به موضوعِ توجه یکدفعه ای به این رشته و برجسته شدن آن قدری تامل کنیم و ببینیم چه شد که اینطور شد.
نظر شما