شیوه قدیمی حلال فروشی در کبابی‌ها

مجله مهر: «لقمه حلال» از قدیم بزرگ‌ترین دغدغه نان‌آوران خانه بوده و مدام حواسشان به این است که مبادا در این نان درآوردن حقی از مردم ضایع شود. دغدغه و حساسیتی که شاید امروز به نسبت به گذشته کمرنگ‌تر شده باشد؛ اما هنوز هستند کسانی که روی تک‌تک درآمد دخلشان حساس باشند که مبادا ریالی به‌ناحق وارد این دخل شود. «اصغر خوئینی» یکی از همین افراد است که سال‌ها در یک جگرکی در بازار سنتی زنجان عرق می‌ریزد و تمام تلاشش را می‌کند که کم‌وزیاد به مردم نفروشد و به همین خاطر در این جگرکی، مشتریان گرمی جگر می‌خرند نه سیخی. مصاحبه کوتاه ما با این مغازه‌دار باغیرت زنجانی را در مجله مهر بخوانید.

«اصغر خوئینی» متولد سال ۱۳۵۱ در زنجان است و از حول‌وحوش ۷-۶ سالگی در جگرکی پدر  کار کردن را شروع می‌کند. «من از سال ۱۳۵۷ به‌صورت شیفتی و مقطعی کار می‌کردم. بستگی به زمان مدرسه‌ام داشت. زمانی که شیفت صبح بودم، بعدازظهرها و زمانی که شیفت عصر بودم صبح‌ها به جگرکی پدر می‌آمدم و کمک می‌کردم. از سال ۱۳۶۴ هم به‌صورت رسمی این جگرکی را تحویل گرفتم. تقریبا ۱۸۰ سال است که این مغازه در بازار سنتی زنجان دایر است. از قدیم دو جگرکی بالا و پایین بازار بود که یکی از آن‌ها ما بودیم.»

این مغازه مثل تمام مغازه‌های جگرکی شهر است؛ با این تفاوت که در اینجا جگر را گرمی به شما می‌فروشند. «رسم زنجان از گذشته این‌گونه بود که جگر را اول وزن می‌کردند و بعد به سیخ می‌کشیدند. یعنی قانون شریعت را اجرا می‌کردند. الان هم همین‌طور است. بعدا یک عده‌ای خارج از بازار و در خیابان مغازه باز کردند و برخلاف سنت بازار، جگر را سیخی به مردم فروختند. در بازار فرد اول می‌بایست شریعت را بفهمد بعد وارد کار شود و این مهم‌ترین قانون بازار بود. اما الان فقط پول درآوردن مهم است. رسم بر این بود که مشتری مثلا بگوید به من ۲۰۰ گرم جگر بده. ما هم وزن کنیم. حالا این ۲۰۰ گرم هرچند تا سیخ شد به او می‌دهیم. اما اگر بخواهیم سیخی حساب کنیم، ممکن است یک سیخ بیشتر از این مقدار باشد که من ضرر می‌کنم یا ممکن است از این مقدار کمتر باشد که این شکلی این پول به قول قدیمی‌ها «سردخیل» است. یعنی پول اضافه‌ای که از مردم گرفته می‌شود؛ خودمانی بگوییم این پول دزدی است.»

کاسب‌های قدیم دل‌نازک بودند و برای افراد بی‌بضاعت یک حساب جداگانه داشتند. «الان وضع نسبت به گذشته فرق کرده و درآمد ما چندان نیست و گاهی در برابر خانواده و فرزندان شرمنده می‌شویم. قدیم یک رسمی بود که وقتی بوی جگر پخش می‌شد، بعضی که ناتوان بودند رایگان جگر می‌گرفتند. مثلا زن جوانی می‌آمد و می‌گفت پول ندارم ما دو سیخ جگر مجانی به او می‌دادیم. خیلی‌ها می‌گفتند خب این شکلی که ضرر می‌کنید اما به آن‌ها می‌گفتیم پس برکت چیست؟ اما الان دیگر نمی‌شود از این کارها کرد. الان پول‌ها دیگر برکت ندارد و آن‌هم به دلیل است که حساسیت مردم نسبت به پول حلال و حرام کم شده است.»