علم و فناوری نباید در گرداب مجادلات جناحی اسیر شود

خبرگزاری مهر، گروه دانش و فناوری- دکتر الهام باقری راد*: سرنوشت بیوتکنولوژی گیاهی و فناوری های مهندسی ژنتیک در کشورمان در جریان مخالفت با فرآورده های آن در دو سه ساله اخیر به طرز پرسش آمیزی راه به مجادلات جناحی و حاشیه های فراوان برده است. حاشیه هایی که گاه حتی در کانون قانونگذاری و مجلس هم از این فرآورده ها همچون مواد مخدر و مشروبات الکلی یاد و حکم به ممنوعیت می کنند.

چنین شیوه هایی برآنند تا مباحثات علمی را دور زده و از بیزاری فرهنگ جامعه نسبت به مواد مخدر و الکل نیز در تشبیهات خود  بهره بگیرند. از جمله موارد شبهه افکنی این مخالفین برجسته کردن نامه مسئولانه دکتر ظریف نماینده دائمی وقت در سازمان ملل متحد در ۱۶ سال پیش بود.

پس از حضور فعال نمایندگی کشورمان در اجلاس و تصویب پروتکل ایمنی زیستی کارتاهینا درسال ۲۰۰۰ گزارشی به رئیس دولت هشتم ارائه دادند. ایشان طی این گزارش و تنها در جایگاه یک  دبیرسیاسی ( و نه یک متخصص) دراین اجلاس مواردی برای اعمال کنترل و قانونمند سازی مبادلات بین المللی محصولات  تراریخته و نیز سوء استفاده های احتمالی از این فناوری را برشمردند.

در آن نامه اشاره شده بود که شکست اجلاس وزرای بازرگانی سازمان تجارت جهانی (WTO) در سیاتل  آمریکا و خصوصا عدم توافق اروپا و آمریکا در مورد محصولات کشاورزی باعث ایجاد شرایط مناسب تر مذاکراتی برای کشورهای در حال توسعه در بحث ایمنی زیستی شد.

دی ماه سال گذشته، نسخه ای از نامه دکتر محمد جواد ظریف درباره محصولات تراریخته و در پیامد تصویب پروتکل کارتاهینا، در برخی سایتها منتشر شد.

پروتکل ایمنی زیستی، ملحق به کنوانسیون تنوع زیستی و ناظر بر تجارت بین المللی محصولات کشاورزی و سایر فرآورده های بیوتکنولوژیک حاصل از تغییرات ژنتیک است که در این پروتکل تمهیدات لازم برای جلوگیری از عوارض احتمالی آتی مصرف این نوع محصولات بر سلامت انسانی و محیط زیست طبیعی پیش بینی شده است.

نامه دکتر ظریف و آنهم پس از قدرشناسی مردم کشورمان از تیم مذاکره کننده هسته ای به ریاست ایشان، دستاویزی برای مخالفین قسم خورده فناوری های مهندسی ژنتیک شد. آنهایی که در تلاش بوده و هستند تا از هر ظرفیت و برداشت دینی گرفته تا کابوس سازی از گسترش بیماری های خطرناک و بیم از خود کشی های دسته جمعی کشاورزان  و ... برای عقیم سازی فناوری های مهندسی ژنتیک بهره بگیرند.

برداشت مسرفانه از محبوبیت دکتر ظریف و استناد مکرر به نامه مورد اشاره، سرانجام دکتر ظریف را اخیرا ناگزیر به نوشتن نامه ای دیگر کرد. در  این نامه به منظور جلوگیری از سوء تفاهم و ادامه جدال و مخالفت ها ی جناحی با محصولات تراریخته از نام و نامه سال ۱۳۸۰ نکات و اشارات صریحی مورد تاکید قرار گرفته است.

در آن نامه از سوی دکتر ظریف صراحتا اعلام شده که ۱۶ سال پیش تنها گزارشی از اجلاس بین الملل ایمنی زیستی تهیه شده و هیچ گونه اظهار نظر علمی در مورد محصولات تراریخته نشده. همچنان به ضرورت دستیابی به دستاوردهای زیست فناورانه در سطح بین الملل تاکید می شود.

در جای دیگر این نامه به لزوم پایبندی ملی به توافقات بین المللی در خصوص محصولات تراریخته از جمله پروتکل ایمنی زیستی از طریق نهادهای ذیربط ملی تصریح می شود.

امید می رود که سرنوشت علم و فناوری در کشورمان در گرداب مجادلات جناحی و سلیقه ای اسیر نشود، سرنوشتی که در آن تنها بازنده اش منافع ملی کشورمان است اما در مسلخ جزمیت های گروهی یا قربانی می شود و یا قربانی می گیرد.

* متخصص بیولوژی و محیط زیست