کتاب جان دادن در راه ایده ها؛ زندگی پرمخاطره فیلسوفان

به گزارش خبرنگار مهر، کمتر پیش می‌آید که فلاسفه به خاطر اندیشه‌شان جان بدهند، آخر معمولاً کسی آن‌ها را جدی نمی‌گیرد و بهایی که باید برای صراحتشان بپردازند بیش از چند بخیه نیست. ولی مرگ خودخواسته‌شان، هرقدر هم نادر باشد، شایستۀ توجه است، چون نفوذ مهیبی بر نسل‌های بعد می‌گذارد. این فیلسوف‌شهیدان گویی شنیده‌اند که مرگ گران‌بهاترین چیزی است که به انسان داده‌اند و خوب می‌دانند که «نابجا مُردن» نهایتِ بی‌تقوایی است. شیوۀ مردن آن‌ها هنر زندگی و راه و رسم فلسفه‌ورزی‌شان است.

کاستیکا براداتان، در این کتاب، تاریخ فلسفه را برای یافتن این فیلسوفان جست‌وجو می‌کند عصارۀ هر تفکری را نه در نوشته‌های فلاسفه که در زندگی و مرگشان پیدا کند.

فهرست این کتاب عبارت است از:

تقدیر و تشکر

معرفی

مسئله مرگ و زندگی

در آستانه مرگ

فلسفه در مقام پیشه‌ای خطرناک

اسطوره شناسی فلسفی

مسئله این است؛ آخرین تمرین

[۱] فلسفه به مثابه خودسازی

[۲] لایه اول

[۳] فلسفه متجسم

[۴] لایه دوم

[۵] و فیلسوف شهید این گونه خلق می‌شود

ضمیمه

خندان جان دادن

پی نوشتها

منابع

نمایه

کاستیکا براداتان استادیار دانشگاه تگزاس تک و پژوهشگر افتخاری فلسفه در دانشگاه کویینزلند استرالیا است. او برای نشریات متعددی از جمله نیویورک تایمز، نیو استیتسمن، دیسنت و ضمیمۀ ادبی تایمز می‌نویسد و دبیر بخش دین و مطالعات تطبیقی لس آنجلس ریویو آو بوک زاست. براداتان تا کنون ۸ کتاب در حیطۀ فلسفۀ قاره‌ای و مطالعات فیلم و فلسفه نوشته و کتاب جان دادن در راه ایده‌ها به زبان‌های مختلف ترجمه شده است.

سایمون کریچلی در مورد این اثر می‌نویسد: از ویژگی‌های ارزشمند کتاب براداتان کندوکاو او در «مسائل نا گفته و پنهان و ای بسا بیان ناپذیر فلسفۀ معاصر است: مرگ، مردن، فدا کردن، مرگ خودخواسته. زمانۀ ما عصر پایان خوش است و فیلسوفانش خطیبان همین مضمو ن اند؛ اما براداتان مخالف پایان خوش است. کتاب او به آغوش مرگ می‌شتابد و عجیب آنکه کتابی دربارۀ جان باختن در راه ایده‌ها چنین سرود زندگی می‌سراید. مرگ از نگاه براداتان معنایی تازه به زندگی می‌بخشد و زیستن را عمیق‌تر می‌کند.

شیلا بن حبیب از دانشگاه ییل در مورد این اثر معتقد است: با نثری پرحرارت و شوخ طبع، جان دادن در راه ایده‌ها در عین حال آموزنده و کنایه آمیز است؛ فلسفه از نگاه براداتان نه فقط هنر زیستن که شگرد مردن است؛ کتابی اصیل و جسورانه.

نویسنده در بخشی از این اثر در مورد مرگ می‌نویسد: مرگ گویا همیشه نفی حیات نیست، بلکه گاهی ظرفیتی غریب دارد برای اینکه حیات را ارتقا دهد و تا آنجا تشدید کند که جان تازه ای در کالبدش بدمد. حضور مرگ می‌تواند فهم جدیدی از وجود را، به واقع درک عمیق‌تری از آن را، در زندگان تزریق کند. پس بی‌جا نیست که بگوییم زندگی محتاج مرگ است. اگر مرگ را به طریقی ممنوع می‌کردند، ضربه‌ای مهلک به زندگی وارد می‌شد.

در صدر دلایل نیاز زندگی به مرگ، خودشکوفاسازی نشسته است. ازقضا، غالباً زمانی می‌فهمیم چیزی چقدر گران بهاست که آن را از دست بدهیم یا چیزی نمانده باشد که از کفمان برود؛ دورنمای غیبت ناگهانی آن چیز است که به ما می‌آموزد ارزش و اهمیت حضورش را دریابیم. پس مرگ با قرابت محض خود می‌تواند قوت بیشتری به عمل زیستن
بدهد. مورخان این نکتهٔ عجیب را یافته اند که وقتی فجایع پرتلفات طبیعی یا اجتماعی (مانند بیماری‌های همه گیر یا جنگ‌ها) حادث می‌شوند، گویا مردم بیشتر مایلند خود را غرق زیاده‌روی‌های زمینی کنند. آنها، با اشتیاقی که پیش از این در خود سراغ نداشتند، حریصانه پی لذات جسمانی (نوشیدن، خوردن یا میل جنسی) می‌روند. عقل سلیم در وضع بحرانی می‌گوید که محتاطانه عمل کنیم تا منابع حفظ شوند، اما آن مردم هرچه را برایشان مانده است به سرعت خرج می‌کنند. عجلۀ این جماعت نظیر ندارد؛ در همان لحظه‌ای که مرگ نزدیک می‌شود، آنها به سوی بلع لذات حیات می‌شتابند. دقیقاً همین حضور مرگ است که شهوت زندگی شأن را می‌افزاید. شاید این نگرش غیرمنطقی به نظر بیاید، اما جنبه‌ای حیرت آور هم دارد؛ این افراد، بر لبۀ پرتگاه نیستی و نابودی، معجزۀ وجود را کشف می‌کنند و جشن می‌گیرند.

کتاب جان دادن در راه ایده‌ها؛ زندگی پرمخاطره فیلسوفان نوشته کاستیکا براداتان با ترجمه محمد معماریان به همت انتشارات ترجمان به بهای ۴۲ هزار تومان منتشر شد.