يزد؛ حسينيه ايران و ديار مساجد باشكوه تاريخي

به گزارش خبرنگار مهر، مردم يزد وقتی به دين اسلام گرويدند محكم و استوار بر دين خود ايستادند و از عمل کننده ترين مردم به قرآن و احكام دين اسلام به شمار رفته و مي روند.

ساخت مسجد نيز از همان زمان در يزد آغاز شد به نحوي كه اكنون يكي از نخستين مساجد صدر اسلام در يزد بنا شده و تعداد زيادي از مساجد استان يزد نيز قدمتي تاريخي دارند.

برخي از اين مساجد شهرت يافته و حتي جهاني شده اند اما برخي ديگر به رغم بهره مندي از معماري بي نظير، ارزش تاريخي و زيبايي هاي منحصر به فرد، مغفول مانده اند.

مسجد جامع كبير يزد

يكي از مهمترين، زيباترين و بزرگترين مساجد استان يزد، مسجد جامع كبير يزد و از جمله مساجدي است كه شهرت آن جهاني شده است.

مسجدي با كاشي كاريهاي بي نظير، مناره هاي بلند و سر به فلك كشيده، مقرنس هاي گچي، گره كاري هاي منحصر به فرد و ... در دل بافت تاريخي يزد.

اين مسجد در قرن ششم هجري توسط گرشاسب ابن علي ابن فرامرز ساخته شده بود و سيد ركن الدين، بناي فعلي مسجد را بر روي بناي قديمي قرن ششم، بنا نهاد.

مسجد فرط

بناي اصلي مسجد فرط توسط احمد زمجي در اواخر قرن دوم هجري قمري ساخته شد و به مسجد پتك مشهور شد. عمده توجه مورخان به اين مسجد به علت حضور حضرت امام رضا (ع) در آن است و ايشان زماني كه سفر تاريخي خود را از مدينه به مرو آغاز كردند، در اين مسجد نيز بيتوته كردند.

امروزه حجره اي در مجاورت شبستان اين مسجد قرار دارد كه به صومعه امام رضا (ع) نامگذاري شده و آن را قدمگاه نيز مي‌نامند و علاوه بر آن سنگ محراب خوش تراشي نيز در اين مسجد به جا مانده كه متعلق به قرن ششم هجري قمري است.

مسجد حظيره

بناي اوليه مسجد حظيره يا روضه محمديه، در سال 843 هجري قمري توسط حاج شمس الدين محمد بن زين الدين عليشاه ميبدي در محله ابرو مباركه براي عبادت و اسكان  فقرا ساخته شد و در حال حاضر بناي اين مسجد نوساز است و آرامگاه سومين شهيد محراب نيز در آن قرار دارد.

اين مسجد كه به فاصله كمي از مسجد جامع كبير يزد قرار دارد در واقع پايگاه انقلاب اسلامي نيز بوده و اغلب مبارزات و تظاهرات هاي خياباني از اين مسجد به رهبري آيت الله صدوقي آغاز شده است.

مسجد مصلاي عتيق

اين مسجد در سال 725 هجري قمري توسط سيد ركن الدين محمد قاضي احداث شد و بادگير بر فراز مسجد، آبريزگاه و حوض خانه در وسط صحن و يك پاياب در گوشه اي از آن به چشم مي خورد و محراب زير گنبد نيز با كاشي هاي شش ضلعي فيروزه اي تزئين شده است.

مسجد ملا اسماعيل

اين مسجد در سال 1222 هجري قمري توسط يكي از علماي يزد، آخوند ملا اسماعيل عقدايي در عهد سلطنت فتحعلي شاه قاجار ساخته شد كه مشتمل بر مسجد و مدرسه است.

اين مسجد داراي شبستاني با 32 ستون و گنبدي وسيع است كه قطر دهانه آن به حدود 16 متر مي رسد.

حوض خانه وسيع ستون دار با درهاي ارسي و صفه هاي قرينه سازي شده صحن مسجد و سنگ مكتوب در طرف چپ بالاي سر در بزرگ ورودي زيبايي خاصي به اين مسجد بخشيده و مي توان آن را تحولي در معماري ايران در دوره قاجار دانست.

پس از پيروزي انقلاب اسلامي اين مسجد به عنوان ميعادگاه نمازجمعه در نظر گرفته شد و فضاي آن نيز گسترش يافت. شهيد محراب آيت الله صدوقي نيز در سال 60 در اين مسجد به شهادت رسيد.

مسجد چهل محراب

يكي از مساجد تاريخي شهر يزد، مسجد چهل محراب است كه علت انتصاب نام چهل محراب براي اين مسجد، وجود چهل عدد كاشي لعابدار فيروزه اي با طرح محتوايي در بنا بوده است كه اكنون تنها سه عدد از كاشي هاي مذكور باقي مانده است.

مسجد شيخي ها

مسجد شيخي ها با معماري ويژه سده هاي پنج و شش هجري قمري در محله وقت و ساعت قرار دارد و اين بنا از لحاظ فرم معماري قابل مقايسه با مسجد جامع فهرج است.

مسجد جامع فهرج

مسجد جامع فهرج از بناهاي كم نظير فرهنگ و تمدن اسلامي است كه بنابر منابع مكتوب، متعلق به قرن اول هجري است و يكي از نخستين مساجد ايران به شمار مي رود.

اين مسجد كمترين پيرايه را دارد و همچنان نيز دست نخورده باقي مانده و نقشه آن بسيار ساده و بزرگ است و تنها مناره گليني در قرن پنجم هجري به اين مسجد اضافه شده است.

مسجد اميرالمومنين

اين مسجد كه نام قديمي آن مسجد سرده زارچ است، در گوشه شمال غربي ميدان مركزي زارچ قرار دارد و قدمت آن به دوران زنديان و افشاريان باز مي گردد.

بر روي محراب گنبدخانه اين مسجد، بادگيري بنا شده بلندترين بادگير چهارگوش ايران است و شايد در دنيا بي نظير باشد.

مسجد بيرون

اين مسجد در جنوب شهر ابركوه واقع شده و چون در گذشته بيرون از حصار شهر ساخته شده، به مسجد بيرون شهرت يافته است.

اين بنا محل استراحت حضرت علي بن موسي الرضا (ع) در سفر از مدينه تا مرو بوده و امروزه نيز مورد احترام و توجه مردم است و هر سال در سالروز سفر امام رضا به ابركوه و اقامت ايشان در اين مسجد، آيين ويژه اي در آن برگزار مي شود.

مسجد جامع ابركوه

اين بنا از مساجد دوره سلجوقي است و از مهمترين ويژگي هاي اين بنا، دو ايواني بودن آن است. محراب اوليه مسجد همانند بناهاي مغولي ساخته شده و به منظور اصلاحمحراب اوليه، محراب دومي نيز ساخته شده است كه اين محراب تا حدي قبله سابق را اصلاح مي كند.

در اغلب شهرستان هاي استان يزد از بافق و بهاباد و مهريز و خاتم گرفته تا اشكذر و ميبد و تفت و اردكان و ابركوه، حداقل دو يا سه مسجد تاريخي وجود دارد و مساجد جامع اين شهرها، جملگي داراي قدمت تاريخي هستند.

بر اين اساس در استان يزد كه به حسينيه ايران شهرت يافته است، حداقل 30 مسجد با قدمت تاريخي وجود دارد و اين امر جاذبه اي گردشگري در اين استان ايجاد كرده است.