به گزارش خبرنگار مهر در رشت، بهره برداری از ظرفیتهای تولید در بخش کشاورزی ایجاب می کند که از حداقلهای موجود حداکثر بهره وری را داشته و در این میان برنامه ریزان باید به گونه ای مدیریت خاک و آب را اعمال کنند که خاک و عرصه های کشاورزی برای تولید بهتر ساماندهی و اراضی شیبدار به عرصه های تولید تبدیل شوند.
تجربه کشورهایی که عرصه های کشاورزی آنها را کوهستان و اراضی سنگلاخ تشکیل می دهد، نشان داده است که این عرصه ها دارای توان بالقوه زیادی در تولید هستند و می توان با اعمال شیوه های علمی، حداکثر بهره وری را از این اراضی موجب شد.
تسهیلات بانکی و فنی برای احداث باغ در اراضی شیبدار در اختیار کشاورزان قرار می گیرد
معاون تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان گیلان در این رابطه گفت: احداث باغ در اراضی شیبدار دارای دو جنبه یکی احداث باغ در اراضی اشخاص حقیقی است، چنانچه اشخاص حقیقی و زارعان و باغداران درصدد احداث باغ در اراضی خویش باشند، سازمان جهاد کشاورزی ضمن معرفی آنان جهت دریافت تسهیلات لازم بانکی، کمکهای فنی و کارشناسی لازم را نیز در اختیار آنان قرار می دهد و دیگری احداث باغ در اراضی دولتی و منابع ملی است که استعدادیابی این اراضی نیز انجام شده است.
ایرج بنیادی به نحوه ایجاد باغ دیم در اراضی شیبدار اشاره کرد و افزود: در کشت دیم بدلیل اینکه درختان عموما" آبیاری نمی شوند و هدف اصلی استفاده حداکثر از نزولات آسمانی است، بر این اساس تمهیداتی برای جمع آوری آب برف و باران مد نظر است که باید در زمان اجرا بکار گرفته شود.
وی ادامه داد: کاشت درختان میوه در اراضی دیم نیازمند رعایت نکاتی همچون ایجاد شرایطی است که به خاک امکان دهد تا آب بیشتری را در خود جذب کند، هدایت جریان هرزآبهای اطراف محل کشت به طرف چاله هایی که درخت در آن غرس شده است (ایجاد سامانه آبگیر)، فراهم کردن شرایط مطلوب ریشه دوانی برای درختان از طریق شکستن و از بین بردن لایه های سخت مسیر ریشه و افزایش حجم خاک در اطراف ریشه ها، استفاده از کود حیوانی، کاه و کلش و مواد جاذب الرطوبه در داخل چاله به منظور جذب و نگهداری رطوبت در محیط اطراف ریشه ها، استفاده از پوشش های پلاستیکی در اطراف سایه انداز درختان به ویژه پس از آخرین بارندگی منطقه به منظور حفظ رطوبت موجود در اطراف و محیط ریشه ها (کنترل تبخیر) است که باید همواره مورد توجه قرار گیرد.
معاون جهاد کشاورزی گیلان همچنین به مزایا و محاسن ایجاد باغ در اراضی شیبدار اشاره کرد و یادآور شد: بهره برداری بهتر و اقتصادی تر از اراضی شیبدار کم بازده، افزایش درآمد ساکنان روستاها و ایجاد اشتغال مولد، جلوگیری از فرسایش خاک و پایداری خاک در زمینه ای شیبدار، افزایش تولید محصولات باغبانی، استفاده از نزولات آسمانی و جمع آوری روان آبها و کاهش خطر سیل و خشکسالی و افزایش سطح سبز در دامنه ها از جمله این مزایاست.
با این وجود با توسعه باغها و درختکاری در اراضی شیب دار می توان آب باران را به خوبی ذخیره و سرسبزی مناطق را دوچندان کرد. آب باران در پای درخت در مدت چهار روز، در مزرعه در ۵۸ دقیقه و در زمین بدون زرع و دشت در عرض چهار ساعت جذب می شود و بهترین روش حفظ آب باران کاشت درخت در مناطق مختلف و اراضی شیب دار کشور است.
درختکاری از متلاشی شدن خاک جلوگیری می کند
درختکاری نوعی شمع گذاری در خاک است که از متلاشی شدن خاک جلوگیری می کند زیرا خاک حاوی مواد غنی و مغذی است که با بارش باران و شسته شدن خاک این مواد معدنی از بین می رود اما با ایجاد باغ می توان به پایداری منابع آبی و خاک کمک کرد و ایران که در ردیف هشت کشور برتر جهان از لحاظ تنوع میوه های باغی است در صورت اجرای طرح های توسعه (باغها) می تواند تا ردیف سوم جهان موقعیت خود را ارتقا دهد.
با این وجود سال گذشته مصوبه هیئت وزیران درباره واگذاری اراضی شیبدار برای توسعه فعالیتهای آبخیزداری و توسعه باغها اعلام شد براساس این مصوبه وزارت جهاد کشاورزی موظف است پس از استعدادیابی اراضی شیبدار، اراضی مورد نظر را به تفکیک در دو بخش طرحهای توسعه منابع طبیعی و آبخیزداری و ایجاد باغ با حفظ کاربری آن، برای بهره برداری یا واگذاری تخصیص دهد و میزان اراضی قابل تخصیص، نحوه انعقاد و مدت قرارداد اجاره، تعیین مال الاجاره، اولویت بهره برداران و سایر موارد مرتبط براساس دستورالعمل پیشنهادی سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری و تایید وزیر جهاد کشاورزی خواهد بود.
این قانون وزارت جهاد کشاورزی را موظف کرده است که در قالب استعدادیابی اراضی و طرح توسعه باغ، مناسب ترین و اقتصادی ترین گونه های باغی را تعیین و معرفی و برای ارتقای دانش بهره برداران موضوع این آیین نامه، نسبت به تشکیل کلاسهای آموزشی و ترویجی اقدام کند.
استاندار گیلان نیز در همین زمینه در گفتگو با خبرنگار مهر از اجرای طرح احداث باغات میوه در زمینهای شیبدار استان گیلان خبر داد و گفت: احداث باغات در اراضی شیبدار در استان گیلان از اهمیت فراوانی برخوردار است.
روح الله قهرمانی اظهار داشت: این طرح می تواند برای محصولات باغی از جمله فندوق، زیتون، گردو و انار در زمینهای شیبدار استان اجرا و از طرفی موجبات احیای باغات استان نیز فراهم شود.
وی هدف از اجرای این طرح را استفاده بهینه و پایدار از عرصه های مستعد و شیبدار عنوان کرد و افزود: جلوگیری از فرسایش بی رویه منابع آب و خاک، استفاده بهینه از ظرفیتهای بالقوه اراضی شیبدار کم بازده، تقویت بنیادهای اقتصادی و زندگی روستاییان و بهره بردارن اعم از کشاورزان و دامداران را از دیگر مزیتهای این طرح است.
| برای طرح احداث باغات در 18 هزار و 507 هکتار اراضی شیبدار گیلان 40 میلیارد ریال اعتبار پیش بینی شده که از سوی منابع استانی و کشوری تامین و هزینه می شود. |
| استاندار گیلان |
قهرمانی بیان داشت: برای طرح احداث باغات در 18 هزار و 507 هکتار اراضی شیبدار گیلان 40 میلیارد ریال اعتبار پیش بینی شده که از سوی منابع استانی و کشوری تامین و هزینه می شود.
وی اظهار داشت: این طرح به صورت پایلوت در اراضی شیبدار مناطق علی آباد رودبار با احداث نهال فندوق و زیتون به جهت استفاده از اراضی شیبدار و تبدیل آن به باغات دامنه ای در این شهرستان آغاز می شود.
استاندار گیلان با اشاره به ضرورت جلب مشارکت بیشتر کشاورزان و روستاییان در طرح احداث باغات در اراضی شیبدار، یادآور شد: عملیات احداث این باغات هرچه سریعتر با محوریت جهاد کشاورزی استان آغاز شود و ایجاد تحول و توسعه در سایر بخشها مانند دامداری، صنایع تبدیلی وابسته، زنبور عسل و ارائه الگوی عملی در استفاده بهینه از منابع سطوح آبگیر در اراضی شیبدار می تواند نقش اساسی در توسعه بخش کشاورزی استان بوجود آورد.
به هرحال توسعه باغها در اراضی شیبدار یکی از روشهای جلوگیری از پدیده فرسایش خاک است، خاک یکی از مهمترین منابع طبیعی هر کشور است. امروزه فرسایش خاک به عنوان خطری برای رفاه و حتی برای حیات بشر به شمار می رود. در مناطقی که فرسایش کنترل نمی شود، خاکها به تدریج فرسایش یافته، حاصلخیزی خود را از دست می دهند.
فرسایش به تنهایی سبب فقیر شدن خاک و متروک شدن مزارع می شود و از این راه خسارات زیاد و جبران ناپذیری را به جا می گذارد و با رسوب مواد در آبراهه ها، مخازن سد ها، بنادر و کاهش ظرفیت آبگیری آنها نیز زیانهای فراوانی را سبب می شود، بنابراین نباید مسئله حفاظت و حراست خاک را کوچک و کم اهمیت شمرد.
اگر استفاده خاک بر اساس شناسایی استعداد و قدرت تولیدی آن و مبتنی بر رعایت اصول صحیح و علمی باشد، خاک از بین نمی رود. فقط در سایه حمایت پوشش نباتی (درختان یا سایر گیاهان) بوده که فرسایش خاک بسیار کند شده و تعادلی در تشکیل و فرسایش خاک ایجاد شده است.
به هر حال به نظر می رسد هم اکنون که توسعه باغ ها در اراضی شیب دار از پشتوانه قانونی و مصوبه هیئت وزیران برخوردار است و در برنامه پنج ساله توسعه چهارم و پنجم نیز بر آن تاکید شده، وزارت جهاد کشاورزی زیرمجموعه های خود نظیر منابع طبیعی را برای ترویج و توسعه آن به کمک طلبیده و زمینه بسیار مناسبی فراهم شده تا عرصه های شیب دار که کاربری تولید محصولات زراعی را ندارند، زیر کشت باغ های دیم بروند و علاوه بر استفاده از حداقل امکانات، حداکثر بهره برداری از این عرصه ها حاصل شود.