عروسک سازی و تولید اسباب بازی از صنایعی است که در جهان امروز علاوه بر درآمد سازی فراوان به لحاظ فرهنگ و عادت سازی دربین کودکان و نوجوانان از اهمیت فوق‌العاده‌ای دارد. خبرگزاری مهر نظربه اهمیت موضوع 4/11/88 گزارشی با عنوان "بازار ایران بازیچه عروسکهای خارجی" در این باره منتشر کرد . اکنون در ادامه به گفت وگو با مجید قادری، مدیر مرکز سرگرمی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوان و طراح عروسکهای"دارا و سارا " نشسته‌ایم.
* خبرگزاری مهر- گروه فرهنگ و هنر: طراحی عروسکهای دارا و سارا چگونه آغاز شد؟
- مجید قادری: طراحی و ساخت عروسکهای دارا و سارا نتیجه یک آسیب شناسی در حوزه اسباب‌بازی بود که منجر به این دو عروسک شد. از حدود پنج الی شش سال قبل بود که اسباب‌بازی‌های خارجی وارد کشور شدند و تا پیش از آن ورود اسباب‌بازی ممنوع بود و از راه قاچاق وارد کشور می‌شد. در بررسی آسیب‌شناسی که انجام دادیم، متوجه شدیم، پسرها در حوزه بازی‌های الکترونیک بالاترین ریزش فرهنگی را دارند و دخترها از طریق عروسک تحت تاثیر قرار می‌گیرند یعنی عروسکها بیشترین تاثیرگذاری را در تربیت دختران دارند . از آنجاکه عروسکهای موجود در بازار بیشتر عروسکهای وارداتی بودند مانند "باربی" که از حمایت جهانی برخوردار هستند، نقش بسیار عمده‌ای در الگوگیری دخترها داشتند. ما در این آسیب‌شناسی به این نتیجه رسیدیم که تولید صنعتی عروسک فرهنگی و بومی نداریم. اگر تولیدی هم هست، کپی عروسکهای خارجی است. برای همین تصمیم گرفتیم این خلا را با دارا و سارا پر کنیم. تصور ما این بود که با تولید آنها زمینه فرهنگی و بومی عروسک دختران ایرانی تامین می‌شود . بعدها در تحقیقات این نتیجه رسیدیم که دختربچه‌ها از شش ماهگی تا 12 سالگی حداقل به 50 شخصیت عروسک نیاز دارند تا در دوران رشد در اختیارشان قرار بگیرد.
| دختربچه‌ها از شش ماهگی تا 12 سالگی حدالقل به 50 شخصیت عروسک نیاز دارند که باید در دوران رشد در اختیارشان قرار بگیرد |
* آیا عروسک دارا و سارا می‌توانست این نیاز متنوع دخترها را تامین کند؟
- عروسکهای "دارا و سارا" یکی از آن نمونه‌های 50 عروسکی هستند که باید برای دختران ایرانی طراحی شود اما ما برای پاسخگویی به این نیاز، بعد از مدتی عروسکهای دیگری مانند "مبارک" و مجموعه عروسک‌هایی شامل 20 عروسک بندانگشتی را تولید کردیم. درصدد هستیم تولید عروسک "عمو نوروز" را هم به عنوان نوع دیگری از عروسک به زودی روانه بازار کنیم. اما باید به یک موضوع هم توجه کنیم. برای اینکه 50 نوع عروسک تولید شود و ابعاد مختلفی داشته باشند، بخش خصوصی وارد میدان شود و بارمالی آن تنها بر دوش کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان نیفتد. بهرحال عروسکهای دارا و سارا پاسخی به نیاز بدیهی، بومی و فرهنگی دختر بچه‌های ایرانی بود که باید حمایت‌های لازم از آن انجام شود.
* برای به روز کردن این عروسکها چه کردید؟
- در بررسی‌های بعدی که انجام دادیم، فهمیدیم این عروسکها می‌توانند ارزان‌تر و کوچک‌تر ساخته شوند. ابعاد قبلی آنها 30 سانتی‌متر بود که با کاهش 10 سانتی‌متر از قد آنها، تلاش کردیم عروسکهای کوچک‌تر با وزن کمتر ساخته شوند. همچنین در طراحی‌های جدید آنها تصمیم گرفتیم ظرافت بیشتری در عروسکها بکار بگیریم که در نهایت عروسک سارا با دو مدل آرایش مو و رنگ لباس و دارا با یک مدل و رنگ لباس با قیمت ارزان‌تر یعنی 7900 تومان به مناسبت دهه فجر به بازار آمد. برطبق نظر سنجی‌هایی نیز که تاکنون انجام شده، بنظر می‌رسد، قیمت عروسکهای جدید راضی کننده بوده است.
* چه برنامه‌هایی برای عروسکهای آینده دارا و سارا دارید؟
- این عروسکها در آینده‌ای نه چندان دور با دو ویژگی به بازار می‌آیند. اول اینکه الان عروسکهای دارا و سارا دارای محدودیت حرکتی هستند ولی بعدا مفصلی خواهند شد و زمینه حرکتی آنها گسترده می‌شود. دومین ویژگی هم این است که شکل نهایی عروسکهای دارا و سارا مجهز به سیستم سخنگوی هوشمند می‌شود یعنی هر عروسک می‌تواند صاحب خود را بشناسد، او را به اسم صدا کند و هر چند وقت یک بار پیامی مانند جمله‌های بهداشتی یا تربیتی بگوید.
* بهتر نیست دارا و سارا هم مانند عروسکهای خارجی از تنوع قیمت برخورد شود تا خانواده‌ها برای تهیه آنها انتخاب گسترده‌تری داشته باشند؟
- وقتی عروسکهای جدید با دو ویژگی گه گفتم، تولید شوند، قطعا قیمت‌های بالاتری خواهند داشت و این در مقایسه با عروسکهای قبلی یک نوع تنوع ایجاد می‌کند که تاحدی پاسخگوی این نیاز می‌شود.
* تا کنون بغیر از کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان بخش خصوصی و نهادهای دولتی داوطلب حمایت مالی از عروسکهای دارا و سارا نشده‌اند؟
- بخش خصوصی نسبت به سرمایه‌اش حساس‌تر است و هنوز هم به کپی کردن عروسکهای خارجی می‌پردازد تا مبادا سرمایه‌اش شکست بخورد. بخش خصوصی هنوز جسارت دامنه طراحی و پردازش عروسک با شخصیت‌های دیگر را پیدا نکرده است. از سوی دیگر تولید عروسک مبتنی بر دانش فنی است که در ایران به صورت ناقص وجود دارد و به همین دلیل هم بود که مجبور شدیم تولید عروسکهای دارا و سارا را به شرکتی در چین بسپاریم. تولید عروسک به مواد اولیه، دوخت، پخت و.. نیاز دارد اما آنچه در بخش خصوصی به آن پرداخته می‌شود، شکل ساده عروسک‌سازی است که به همین واسطه سریع می‌توان فهمید تولید داخل است. در واقع بخش خصوصی با محافظه‌کاری وارد این کار شده است. برخی از شرکت‌های وابسته به دولت هم مانند شرکت‌هایی که با صدا و سیما همکاری می‌کنند، تاحدی و در مقطعی وارد این حوزه شدند و عروسک‌هایی برای میان‌برنامه‌های ترافیکی ساختند اما این حرکت‌های خوب ادامه پیدا نکرد و مقطعی بود.
| تولید عروسک مبتنی بر دانش فنی است که در ایران به صورت ناقص وجود دارد و به همین دلیل هم بود که مجبور شدیم تولید عروسکهای دارا و سارا را به شرکتی در چین بسپاریم |
* فکر می‌کنید دلیل اینکه این کارها مقطعی بودند، چیست؟
- معرفی و عرضه عروسکهای داخلی ناقص و اشتباه بود. در مورد قیمت‌ها هم نواقصی داشتیم. خود کانون پرورش فکری کودک و نوجوان به دلیل مراکزی که دارد، دارای عرضه سراسری است اما وقتی ما صنعت عروسک‌سازی نداریم، نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم، تولید و توزیع عروسک هم موفق شود.
* صنعت عروسک سازی چه امکاناتی می‌خواهد؟
- صنعت عروسک سازی شامل بخش بازرگانی است. در این چند سال که واردات اسباب بازی آزاد شده است، شاهد هستیم، واردات به صورت کارشناسی انجام نمی‌شود و بیشتر اسباب بازی‌های وارداتی تجملاتی هستند. اسباب بازی‌های خلاق با زمینه‌های علمی خیلی کم به کشور می‌آیند و اگر هم باشند، قیمت‌های خیلی بالایی دارند. ما به لحاظ فرهنگی، ضعفی برای تولید عروسک بومی نداریم. در بخش تولید مشکل ما به صنعت برمی‌گردد.مشکل ما در صنعت هم به وزارت صنایع و سیاست‌های این حوزه مربوط می‌شود. ما از لحاظ امکانات تولید به کارگاههای قالب سازی، تکثیر، آرایش عروسک مانند نصب چشم، تولید لباس و..نیاز داریم. اینها دست نیافتنی نیستند بلکه تا به حال کسی به آنها نپرداخته است.
* تبلیغاتی که برای عروسکهای دارا و سارا می‌شود، در مقایسه با تبلیغ عروسکهای دیگر مانند باربی‌هایی که به صورت جهانی شناخته شده هستند، بسیار کم است. شاید بچه‌های ایرانی خیلی با آنها آشنا نشده باشند. چرا تبلیغ بیشتری نمی‌کنید؟
- بیشتر جامعه ما تحت تاثیر رسانه‌های تصویری است و هزنیه تبلیغات در صدا و سیما خیلی سنگین است. مشکل ما در زمینه تبلیغات به همین بخش برمی‌گردد. با توجه به بودجه کانون پرورش ما توانایی تامین چنین هزنیه‌ای را نداریم. اگر دقت کنید، میان پرده‌های تبلیغاتی که از صدا و سیما پخش می‌شود بیشتر به بانک‌ها، بیمه‌ها و مواد غذایی برمی‌گردد که توانایی پرداخت این هزنیه را دارند. مادامی که بخش خصوصی و فرهنگی نتواند این هزنیه‌ها را تامین کنند، بازار رقابت میان کالای خارجی و ایرانی مشکل می‌شود و ما نمی‌توانیم تبلیغاتی مانند عروسکهای خارجی داشته باشیم.
| ما از لحاظ امکانات تولید به کارگاههای قالب سازی، تکثیر، آرایش عروسک مانند نصب چشم، تولید لباس و ... نیاز داریم |
* جدا از مسائل مالی و صنعتی چه اقدامات دیگری باید صورت بگیرد تا عروسکهای دارا و سارا جایگاه خود را بدست بیاورند؟
- بحث اسباب بازی به عنوان یک کالای فرهنگی در کشور از نگاه خانواده‌ها هنوز در یک غربت بسر می‌برد . هنوز مسئولان فرهنگی و خانواده‌ها نسبت به این موضوع برانگیخته نشده‌اند. هرچند شورای نظارت بر اسباب بازی وجود دارد ولی اینکه به اولیا القا کنید در انتخاب اسباب بازی حساسیت داشته باشند، فراگیر نشده است. هنوز کشف ارتباط عمومی کودک و اسباب بازی مورد ازیابی قرار نمی‌گیرد و برای همین یک بی‌نظمی در خانواده‌ها می‌‌بینیم.
--------------------
گفتگو از : سحر آزاد