یوسف انصاری در گفتگو با خبرنگار مهر، درباره روند تدوین این کتاب گفت: من 5/2 سال قبل تحقیقی را درباره روستای واقعی "بَیَل" - دهی حوالی ایلخچی که ساعدی رمان "عزاداران بیل" را درباره آن نوشت - انجام دادم و بعد به زندهیاد سید حسینی ارائه کردم و او پیشنهاد کرد که آن را گسترده تر کرده و در واقع به کاری تحقیقی درباره ساعدی تبدیل کنم.
وی افزود: من در همان ابتدای کار و با تحقیقاتی که از این روستا انجام دادم و با توجه به شناختی که از ساعدی داشتم، متوجه شدم که قسمت اعظمی از کارهای او اعم از داستان و نمایشنامه و رمانهایش هنوز منتشر نشده است.
این پژوهشگر اضافه کرد: یکی از این کتابها و در واقع مهمترین آنها که ظاهراً هم نزد همسر ساعدی در فرانسه است، رمانی 200، 300 صفحهای است به نام "مقتل" که او درباره شهادت امام حسین (ع) نوشته بود. ساعدی یک تکنگاری دارد به نام "شاملوها" که آن هم چاپ نشده است. علاوه بر این تعدادی داستان کوتاه هست که ساعدی آنها را اواخر عمر در پاریس نوشت.
انصاری با اشاره به رمانی حدوداً 400 صفحهای از ساعدی که سالها قبل خارج از ایران چاپ شد و بسیاری از آن بیاطلاعند، درباره کل تعداد آثاری که تاکنون از این نویسنده چاپ نشده است، گفت: به جرات میتوانم بگویم که یک پنجم آثار او هنوز چاپ نشده است و مطالبی که در کتاب "گوهرمراد، یک عمر نوشتن" گردآوری شده، حدود یک دهم از پراکندههایی است که میشود از ساعدی چاپ کرد.
وی اضافه کرد: قسمت اعظم این کتاب شامل همین پراکندههاست که در مجموع 13 داستان کوتاه، 8 نمایشنامه تکپردهای، تعدادی نامه و شعر و یادداشت سینمایی و ادبی ساعدی را شامل میشود. علاوه بر آن مصاحبههایی با جواد مجابی، محمود دولتآبادی، جعفر والی، علیاکبر ساعدی (برادر زندهیاد ساعدی) و شعبانعلی صابری (پسرخوانده ساعدی) انجام دادهام که در بخش دیگری از کتاب "گوهرمراد، یک عمر نوشتن" آمده است. علاوه بر اینها مقالاتی از امیرحسن چهلتن، بهرام بیضایی، مفتون امینی، رضا براهنی، اسد بهرنگی (برادر صمد بهرنگی) و احد ملازاده چاپ شده است.
به گفته انصاری انتشارات افراز این کتاب را در حجم 700 صفحه و با قطع وزیری برای اخذ مجوز چاپ تحویل وزارت ارشاد داده است.
این پژوهشگر درباه نحوه دستیابی به این آثار هم گفت: قسمت زیادی از این کتابها، نمایشنامهها، مقالات و یادداشتها را من در مجلات قدیمی تبریز و تهران و گاهنامههای که سالها قبل منتشر میشد، پیدا کردم که شاید خود ساعدی هم فراموش کرده بوده که آنها را به دست چاپ سپرده است.
انصاری در ادامه از کمکاری درباره ساعدی انتقاد کرد و با اشاره به جایگاه او در ادبیات ایران گفت: شناختنامهای که جواد مجابی درباره ساعدی نوشته بسیار غنی است، کاری هم که علیرضا سیفالدینی در این زمینه انجام داده، در خور توجه است، همچنین کارهای خوبی توسط عبدالعلی دستغیب و کوروش اسدی انجام شده است و بر همین اساس برخی فکر میکنند کار درباره ساعدی کافی است و حتی به من هم در ابتدای راه میگفتند که کار تو هم دوباره کاری خواهد بود اما من معتقدم اتفاقاً درباره ساعدی بسیار کم کار شده است.
وی با ابراز امیدواری نسبت به چاپ کتاب "گوهرمراد، یک عمر نوشتن" ادامه داد: کتاب من نباید آخرین کتاب درباره ساعدی باشد و امیدوارم که کار مهمتر را برادر او با چاپ همه پراکندههای ساعدی انجام دهد.