حمید علیخانی در گفتگو با مهر گفت: امسال موجودی گندم کشور در 30 سال گذشته، استثنایی و فوق العاده است و امروز، موجودی این کالا در کشور به 12 میلیون تن می رسد، در صورتی که مصرف در طول سال، 10 میلیون تن برآورد می شود، ضمن اینکه این موجودی در حال افزایش است و احتمالا 1.5 میلیون تن دیگر خرید گندم تا پایان فصل برداشت صورت خواهد گرفت.
صادرات گندم به امارات، عمان و هند
معاون وزیر بازرگانی افزود: هم اکنون شرایط به گونه ای است که می توان مازاد بر مصرف گندم را صادر کرد؛ چراکه با توجه به اینکه نگهداری گندم در حجم موجود، کار را سخت و هزینه های کشور را افزایش می دهد، نگهداری آن اقتصادی نیست. به همین دلیل وزارت بازرگانی از دولت مصوبه ای را اخذ کرد تا مازاد نیاز گندم را تا سقف 2 میلیون تن صادر کند.
وی تصریح کرد: در 5 ماه گذشته عملیات صادرات بیش از نیم میلیون تن گندم با نرخ گذاری براساس قیمتهای جهانی، در بورس صورت گرفته است. ضمن اینکه صادرات گندم به کشورهای امارات، عمان و هندوستان تا به حال محقق شد است.
علیخانی در پاسخ به این سئوال که آیا تا پایان سال، صادرات تا سقف 2 میلیون تن محقق می شود، گفت: این موضوع بستگی به شرایط پایان فصل خرید گندم، تحقق برآوردها و نیز وضعیت بازارهای جهانی دارد. به هرحال بازار جهانی در هفته های اخیر به دلیل خشکسالی اخیر روسیه و سیل هند و پاکستان از خود واکنش نشان داده است؛ ضمن اینکه پوتین به عنوان نخست وزیر روسیه با توجه به آتش سوزی و خشکسالی اعلام کرد که جلوی صادرات گندم کشور خود را می گیرد و همین امر، فضای بازارهای جهانی را ملتهب ساخت.
وی ادامه داد: قیمت جهانی گندم ظرف ده روز گذشته صعودی حرکت کرد؛ ولی بعد از آن، پوتین صحبتهای خود را اصلاح کرد. بنابراین قیمت روند کاهشی به خود گرفت، اما به نظر من تحقق صادرات 2 میلیون تن گندم به شرایط بازارهای جهانی، کشور و خرید گندم بستگی دارد که تا پایان سال براساس آن عمل می کنیم.
علاقه‌مند به صادرات گندم نیستم
علیخانی در پاسخ به این سئوال که آیا افزایش قیمت جهانی گندم فرصتی برای ایران نیست که مازاد گندم خود را صادر کند، گفت: شخصا علاقه‌مند به صادرات گندم نیستم. گندم نماد خودکفایی کشور است و حتی رویترز در حدود یکماه قبل بعد از صادرات 300 هزار تنی گندم از سوی ایران، خبری را اعلام کرد که کشورهای خاورمیانه می توانند به جای خرید از دوردست، گندم خود را از خلیج فارس خریداری کنند. بنابراین در این شرایط تحریم، اعتراف رویترز به اینکه ایران صادرات گندم دارد، بسیار ارزنده است و برگ برنده ای در دیپلماسی سیاسی و اقتصادی ایران به شمار می رود.
وی اظهار داشت: اما چرا من خیلی موافق نیستم که گندم صادر شود، علت این است که ما نباید گندم را صادر کنیم، بلکه باید به سمت صادرات فرآوردهای آن حرکت شود. امروز توان و پتانسیل خوبی برای این کار وجود دارد. کارخانجات آرد 18 میلیون تن ظرفیت دارند؛ در حالیکه 8.5 میلیون تن آرد در کشور مصرف می شود، بنابراین باید از این شرایط استفاده و اشتغال زایی کرد؛ ضمن اینکه از صادرات آن، ارزش افزوده برای کشور به ارمغان آورد.
مدیرعامل شرکت مادرتخصصی بازرگانی دولتی ایران گفت: گندم یک ماده اولیه است و اگر ما بخواهیم ارزش افزوده ایجاد کنیم، باید در فرآیند تولید محصولات و فرآورده ها وارد شویم. به این دلیل علاقمند نیستم که گندم صادر کنیم. امروز 45 تا 50 درصد ظرفیت کارخانجات آرد در کشور، درگیر است. در این راستا بخش خصوصی باید وارد شود، چراکه دولت کارخانه آرد در اختیار ندارد.
فروش آرد به خبازی ها به قیمت جهانی
علیخانی با تاکید بر اینکه امروز قیمت آرد در بازارهای جهانی ارزانتر از قیمت فعلی عرضه آرد آزاد در کشور است، گفت: شرایط برای کارخانجات آرد امروز رقابتی است و گندم به قیمت جهانی که پایین تر از قیمت داخلی است، به آنها فروخته می شود. این درحالی است که قیمت خرید گندم از کشاورزان 330 تا 350 تومان است، در حالیکه گندم صادراتی ایران به قیمت 168 تا 200 دلار در بورس عرضه می شود.
وی اظهار داشت: هم اکنون می توان به صادرات نان هم فکر کرد. ما به دنبال این هستیم که نان صنعتی تولیدی کشور را با لحاظ کردن شرایط بسته بندی، ماشین آلات، کیفیت، ماندگاری، تاریخ تولید و مصرف رونق بخشیم. همانطور که نان سنتی نیز امروز صادر می شود، بنابراین می توان به کشورهای همسایه نان صادر کرد.
واردات 500 هزار تنی گندم
معاون وزیر بازرگانی با تاکید بر اینکه دولت حتی یک کیلوگرم گندم در سال 89 وارد نکرده است، گفت: آمار گمرک نشانگر واردات 500 هزار تنی گندم است. اما این واردات از سوی دولت صورت نگرفته و بخش خصوصی این کار را انجام داده است.
وی افزود: شرکت بازرگانی دولتی ایران و وزارت بازرگانی، مسئول تامین آرد خبازی های کشور هستند، لذا گندم و آرد برای صنف و صنعت باید از طریق واردات تامین شود، چراکه آرد دولتی، تنها کفاف خبازی را می دهند ولی بخش خصوصی براساس تعرفه هایی که وجود دارد، گندم وارد کرده اند.
علیخانی گفت: واردات گندم از سوی بخش خصوصی، البته هزینه هایی هم برای دولت داشت چراکه شرکت بازرگانی دولتی ایران حفاظت و حراست از تولید داخلی گندم را به عهده دارد، بنابراین دستگاههای نازل گذاشت و پایش کرد تا به درستی بداند که کشتی های حامل گندم وارداتی در کدام بنادر شمالی کشور وارد شده اند، چه کسی واردات را صورت داده است و این گندم به کجا می رود، به دلیل اینکه با گندم داخلی ما اختلاط نشود.
آفت زدگی، عاملی بازدارنده برای خرید برخی گندم ها
وی در پاسخ به این سئوال که برخی گلایه ها وجود دارد که گندم در برخی مناطق کشور از کشاورزان دریافت نمی شود، گفت: در برخی نقاط کشور این گلایه وجود داشت، اما باید توجه داشت که امسال شرایط آب و هوایی به نحوی اتفاق افتاد که بروز سه آفت همزمان در تولیدات گندم، اشکال ایجاد کرد.
علیخانی گفت: سن زدگی نسبت به سالهای اخیر افزایش یافت و باتوجه به اینکه کشاورزان ما باید در این زمینه فعالیت می کردند، اما این نقیصه وجود داشت و کم توجهی صورت گرفته بود. بنابراین آمار سن زدگی گندم در برخی مناطق افزایش یافته بود. بنابراین وزارت بازرگانی نمی توانست این گندم را از کشاورزان خرید کند، چراکه به دلیل آفت ممکن بود در آرد و نان مردم اشکال بوجود آید.
معاون وزیر بازرگانی گفت: ممکن است برخی الان به وزارت بازرگانی فشار بیاورند که گندم آفت زده را از کشاورزان بخرد، اما باید به این نکته هم توجه داشته باشند که این گندم برای آرد خبازی مناسب نیست. بنابراین کشاورز باید بداند که وزارت بازرگانی گندم تولیدی وی را برای آرد خبازی و نه مصارف دیگر می خرد، بنابراین اگر دوستان من در مراکز خرید از خود حساسیت نسبت به آفات نشان می دهند، به جا است.
خرید گندم بر طبق مصوبات دولت
وی اظهار داشت: در عین حال تا 2 در صد سن زدگی را قبول کرده ایم؛ اما بیش از آن به آرد و نان کشور آسیب می زند. از سوی دیگر، به غیر از سن زدگی، موضوع بادزدگی نیز مطرح شد. یعنی به محض اینکه گندم در یک وضعیت خوبی قرار گرفت، هوای گرم باعث چروکیده شدن آن شد و گندم را از شرایط مطلوب خارج کرد.
علیخانی گفت: آفت دیگر، زنگ زرد بود که باعث شد ما در خرید دچار مشکلاتی شویم و اگر هم کشاورزان جایی مشکلاتی داشتند، به این دلایل بود. البته جلساتی با معاون وزیر جهاد کشاورزی برگزار و تفاهم نامه ای امضا شد که وزارت بازرگانی انعطافهایی در این زمینه به خرج دهد که کشاورز راحت تر بتواند محصول خود را بفروشد؛ اما آنچه از اهمیت برخوردار است و الان نیز باید توجه کشاورزان به این موضوع جلب شود آن است که برای سال آینده، کشاوزران حتما به کیفیت گندم، توجه داشته باشند تا در زمان برداشت به این مشکل برخورد نکنند.
علیخانی با تاکید بر اینکه وزارت بازرگانی در خرید گندم های آفت زده اختیاری ندارد، گفت: خریدها براساس جداول مصوب هیات دولت و نیز قیمت های مصوب دولت خرید می کند، بنابراین اگر گندم از کیفیت برخوردار نباشد، طبق جداول نمی تواند خرید شود، چراکه خرید قانونی نیست. البته ما به دنبال آزار و اذیت کشاورز نیستیم و ایجاد 750 مرکز خرید برای سهل و آسانی کار کشاورزان است.
خرید بی سابقه گندم در سال جاری
وی قیمت خرید گندم را در سال گذشته 305 تومان عنوان کرد و گفت: این رقم امسال به 330 تومان و برای گندم دروم تا 350 تومان افزایش یافته است اما استانداردهای خاص خود را هم دارد و وزارت بازرگانی در چارچوب قانون عمل می کند.
معاون وزیر بازرگانی در تشریح آخرین وضعیت خرید گندم از کشاورزان نیز به مهر گفت: خرید گندم هم اکنون به مرز 10 میلیون تن نزدیک می شود که از این رقم بیش از 9 میلیون تن از سوی دولت و مابقی از سوی بخش خصوصی که برای اولین بار در فرآیند خرید وارد شده، صورت گرفته است.
علیخانی کل خرید سال گذشته گندم کشور را 9 میلیون 400 هزار تن عنوان و تصریح کرد: امسال تا کنون که هنوز هم زمان تا پایان فصل خرید باقی است، در حدود 10 میلیون تن خرید شده است.
وی گفت: دریافت منابع مالی از معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی برای خرید گندم هم اکنون با مشکل مواجه نیست و کار به روال عادی پیش می رود.