آیا باید به دنبال رضایت شغلی و توانمندیها رفت و بیکار ماند یا اینکه هر شغلی را پذیرفت و بیکار نمایند؟ این پرسشی است که هر فرد بیکار و جویای کار برای تصاحب شغل جدید از خود دارد اما برخی بیکاری را ترجیح می دهند و به نظر می رسد اغلب افراد جویای کار، دومی را تنها برای بیکار نبودن و داشتن منبع مالی ترجیح می دهند.
حال با این بازار آشفته کار موضوع میزان رضایت شغلی در بنگاهها و واحدهای تولیدی، جایگاه رضایت شغلی در افزایش بهره وری نیروی کار و افزایش چند برابری متقاضیان برای کسب هر فرصت شغلی و هزاران بحث دیگری که در این زمینه مطرح است را چه کسی پاسخ خواهد داد؟
ارتباط رضایت شغلی و یک ساعت کار مفید
آمارها نشان می دهد که هم اکنون در بنگاهها و واحدهای تولیدی کشور از 8 ساعت کار، افراد فقط 1 ساعت آن را به صورت مفید کار می کنند و مابقی ساعات به کار نمی گذرد! این موضوع ارتباط مستقیمی با بهره وری نیروی کار، میزان توجه فرد به شغل، علاقه وی به انجام کار و خلاصه رضایت از شغل دارد.
در سازمانها و ادارات به ویژه دولتی، ساعت کار مفید روزانه از 1 ساعت نیز در مواردی کمتر است. بیش از دو سوم افراد شاغل بدون در نظر گرفتن سلیقه، توانمندی و علایق قبلی خود به کار گرفته می شوند و اصلا خود افراد کارجو نیز به دلیل سخت شدن ورود به بازار کار به این مقوله فکر نمی کنند و موضوع رضایت شغلی به فراموشی سپرده شده است.
استخدام بدون علاقه همان تحصیل بدون هدف
روزانه تعداد زیادی از جوانان برای فرار از بیکاری و تضمین آینده خود به آگهی ها و اطلاعیه‌های استخدامی سایتها و روزنامه ها پناه می برند و اغلب این جوانان نیز بدون توجه به شروط مندرج در آگهی و توانایی خود در انجام آن کار به سرعت با شماره تلفن مورد نظر تماس می گیرند و احتمالا آزمونی اگر داشته باشد در آن شرکت می کنند.
بررسی ها نشان می دهد جوانانی که با این روش می خواهند شغلی را تصاحب کنند اغلب اطلاعات کافی از آن شغل ندارند و تنها بر اساس نام آن شغل اقدام کرده اند و پس از شاغل شدن با مشکل مواجه می شوند.
در واقع کار پیدا کردن برای کارجویان در کشور ما تکرار آزمون دادن در دانشگاه است چون در آن مقطع نیز جوانان برای ورود به دانشگاه به هر دری می زنند و در هر رشته ای هم که پذیرفته شوند حاضر می شوند بدون اینکه به آن رشته، توانمندیها، علایق، آینده شغلی و موارد دیگر فکر کنند؛ به عبارتی افراد تنها به زمان حال خود فکر می کنند و اینکه بتوانند در یک رشته ای مدرک دانشگاهی بگیرند!
همین ایده در زمان ورود به بازار کار برای آنها جدی تر می شود چر که عدم ورود به دانشگاه پس از همه بدشانسی ها قابل تحمل است ولی عدم ورود به بازار کار مساوی بیکار ماندن و از دست دادن آینده خواهد بود؛ بنابراین جوانان هر فرصتی که پیش آید را غنیمت می شمارند و اصلا علاقه و توانمندی و آرزوهای دوران نوجوانی اهمیتی ندارد.
موضوع مربوط به رضایت شغلی افراد از مسائلی است که با افزایش نرخ بیکاری و بالا رفتن تعداد تقاضاهای افراد برای ورود به بازار کار به دست فراموشی سپرده شد و کارجویان مجبور شدند برای پیدا کردن شغل به تکاپو بیفتند.
بر اساس این گزارش، در بررسی وضعیت رضایت شغلی در بنگاهها به میزان رضایت شغلی کارکنان از شرایط محیط کار، امنیت شغلی، رضایتمندی از وضعیت پرداختها و همچنین امکان توسعه بنگاه در کنار علاقه افراد به کار در بخشهای مختلف توجه می شود؛ هرچند که متاسفانه در شرایط فعلی به دلیل نامتعادل بودن عرضه و تقاضای نیروی کار در ایران، افراد بیشتر به پیدا کردن شغل فکر می کنند تا رضایت و علاقه مندی به کار.
حذف جایگاه رضایت از شغل
جالب اینجاست که همین چند وقت پیش وزیر کار به کارجویان و جوانان بیکار توصیه کرد که از تصدی مشاغل مختلف نهراسند. به صورت کلی می توان این نظر را پذیرفت که افراد باید به سمت مشاغل مختلف حرکت کنند تا بتوانند ضمن کار توانمندهای خود را نیز بروز دهند اما آیا وزیر نظرشان این بوده که بدون توجه به تخصص و مهارت برای تصدی هر شغلی باید پیشگام شد یا هنوز تخصص و مهارت حرف اول را می زند؟
ولی الله صالحی عضو شورای‌عالی کار در گفتگو با مهر رضایت شغلی را به نردبانی تشبیه کرد که به دلیل بزرگ بودن بحران بیکاری کشور و وجود چالشهای مختلف در بازار کار هنوز در پله های اول تا دوم آن قرار دارد.
وی تاکید کرد: افراد در زمانی که می خواهند وارد بازار کار شوند ممکن است مشاغلی را که برای آن آمادگی ندارند را هم بپذیرند با این امید که کار مناسبتر را در آینده نزدیک خواهند جست؛ بنابراین تا زمانی که عرضه و تقاضای بازار کار به تعادل و یا یک نسبت قابل قبولی نرسد برای افراد و نیروی کار، ارتقای رضایت از شغل شکل نخواهد گرفت.
وی ادامه داد: هم اکنون میزان رضایت شغلی نیروی کار در کشور از وضعیت مطلوبی برخوردار نیست و نمره این حلقه از کار منفی است.
همچنین حمید حاج اسماعیلی نماینده سابق کارگران در هیئت حل اختلاف بر اشتغال در گفتگو با مهر، با بیان اینکه در شرایط فعلی، تحصیل در کشور ما بر مبنای علایق و توانمندیها شکل نمی گیرد، گفت: همیشه یک جمعی از افراد را در کشور داریم که به دلیل محدویت فرصتهای شغلی امکان حضور در بازار کار را پیدا نمی کنند؛ و می توان گفت رضایت شغلی در کشور به شدت پایین آمده است.
وی با بیان اینکه اشتغال برخی افراد تحصیل کرده در مشاغلی که در آن تخصص و مهارت ندارند به دلیل فراهم نبودن شرایط تصدی شغلی است، افزود: این مسائل رضایت شغلی افراد را تحت الشعاع قرار می دهد.
حاج اسماعیلی معتقد است: هرچند نمی توان پایین بودن نرخ بهره وری در بنگاهها را به نیروی کار ارتباط داد اما باید گفت رضایتمندی و تخصص نیروی کار سهم بالایی در تعیین نرخ بهره وری دارد، این در حالی است که کشورها نرخ رشد بهره وری سالیانه بین 1.5 تا 8 درصد است و ایران تنها می تواند تا 5 درصد از آن را تجربه کند.
50 درصد شاغلین بخش درمان از رشته‌های دیگر می‌آیند
وی تصریح کرد: به دلیل کم بودن فرصتهای شغلی، افراد دیگر رضایت شغلی را در نظر نمی گیرند و تقریبا جایگاه آن در شغل از بین رفته است. هم اکنون در بخش درمان لازم است تا افراد شاغل از تخصص لازم برای ورود به این حوزه برخوردار باشند ولی می بینیم که 50 درصد افراد شاغل در این حوزه با تخصص های دیگری وارد می شوند.
این فعال کارگری افزود: هم اکنون در کشور ما برخی افراد مشاغل اصلی و فرعی دارند که البته از نظر قانون کار اشکالی بر آن وارد نیست اما در شرایط فعلی که نیروی کار در کشور زیاد است باید به سمت پرورش کارآفرین حرکت کنیم تا از این طریق بتوان به بخشی از نیازهای بازار کار پاسخ گفت.