دلایل کاهش مجموعه‌های‌ طنز تلویزیون/ ممیزی‌ و محدودیت نویسندگان موانع اصلی

البته باید پذیرفت بعضی از کسانی که در عرصه طنزهای تلویزیونی کار می‌کردند مثل رضا عطاران در حال حاضر بیشتر به سمت بازی در فیلمهای سینمایی کمدی رفته‌اند، حتی برخی از این افراد تن به بازی در فیلمهای کمدی نازل هم دادند و جدایی میان بچه‌های طنز با تلویزیون افتاده است. در حالی که بهتر است تلویزیون در کنار ساخت مجموعه‌های ملودرام سریالهای طنز هم بسازد، چرا که مخاطب نیاز به این تنوع دارد.

 

زمانی مهران مدیری با اولین مجموعه 90 شبی خود توانست سبک خاصی از طنز را در تلویزیون پایه‌گذاری کند، حتی او تعدادی نویسنده خوش فکر را آورد که نوآوری آنها منجر به جهش در این ژانر شد. علاوه بر گروه مهران مدیری، رضا عطاران نیز توانست در ساخت مجموعه‌های طنز تلویزیون موفقیت‌های نسبی را از آن خود کند.
 
پیمان قاسمخانی  و گروهش موفق‌ترین  نویسندگان طنز بودند که همکاری آنها با مدیری منجر به خلق مجموعه‌های "پاورچین"، "شبهای برره" و "باغ مظفر" شد که هر یک  با نوآوری‌های خاص همراه بودند و استقبال مخاطب هم پاسخی به آزمون و خطای آنها در این حیطه بود.

در این میان گروههایی دیگری هم  بودند که وارد عرصه ساخت 90 شبی‌ها شدند که از مهمترین آنها می‌توان به "بدون شرح"، "کمربندها را ببندیم"، "اکسیژن"، "زندگی به شرط خنده"، "لطفاً دور نزنیم" و "باغ شیشه‌ای" مهدی مظلومی، "باجناق‌ها" فرهاد آئیش و "چارخونه" سروش صحت و "مسافران" رامبد جوان نام برد که با افت و خیزهایی همراه بودند.

 

الوند: مجموعه‌های طنز تلخی سریالهای ملودرام را از بین می‌برد

 

خشایار الوند، نویسنده مجموعه‌های طنز درباره کمبود سریال‌های طنز تلویزیون به خبرنگار مهر گفت: گرچه تلویزیون سفارش‌دهنده است، اما تهیه‌کنندگان باید در ابتدا پیشنهاد ساخت مجموعه‌های طنز را از طرف نویسندگان به تلویزیون بدهند تا بعد از تصویب کار تهیه شود. ممکن است دوستان طرحهای زیاد به تلویزیون ارائه نکرده باشند. متاسفانه خط قرمزها در مجموعه‌های طنز تلویزیون زیاد است و همین مسئله باعث شده گروهی که در زمینه طنز کار می‌کنند راهی سینما شوند.
 
وی در ادامه افزود: اگر در کنار مجموعه‌های تلخ مثل "زیر هشت" یا "فاصله‌ها" سریال طنز مثل "قهوه تلخ" پخش می‌شد دیگر تلخی‌ این سریال تا این حد جلوه نمی‌کرد. البته تولید مجموعه‌های طنز کار دشواری است، چرا که باید مراقبت خط قرمزها باشیم و از سوی دیگر نمی‌توان با هیچ قشر یا صنفی شوخی کرد، چرا که خیلی سریع معترض می‌شوند. البته در جریان هستم که سعید آقاخانی و سروش صحت می‌خواهند برای پائیز مجموعه طنز بسازنند، اما کمبود سریال‌های طنز احساس می‌شود و تلویزیون در این باره غافل مانده  و باید جبران کند.

 

این نویسنده یکی دیگر از مشکلات ساخت مجموعه‌های طنز را محدودیت نویسندگان خوب در این عرصه برشمرد و گفت: متاسفانه در طول این سالها که ما کار طنز انجام می‌دهیم نویسندگان شاخص به غیر از یک تا دو نفر مثل ژوله به ما اضافه نشده است. من تمایل داشتم با اضافه شدن نویسندگان خوب سرپرستی کنم، اما وقتی در نویسنده خوب محدودیت داریم چه می‌توان گفت.

 

یکی از مشکلات ساخت مجموعه‌های طنز بودن خطوط قرمز بسیار است. در واقع ممیزی‌ها و مسائل مالی باعث شده تهیه‌کنندگان انگیزه کمتری برای تهیه یک مجموعه طنز داشته باشند، چرا که نه تنها آنها را چند ماه درگیر می‌کند، بلکه باید با ناظر کیفی، ناظر پخش و ... هم چانه بزند. بر طرف شدن این مسئله به تصحیح نگاه مدیران تلویزیون برمی‌گردد.

 

چگینی: مدیران گروه فیلم و سریال برای ساخت مجموعه‌های طنز محتاط هستند

 

محسن چگینی، تهیه‌کننده مجموعه "مسافران" درباره اینکه آیا تهیه‌کنندگان نمی‌توانند ریسک کنند و مجموعه‌های طنز مناسب بسازنند؟ توضیح داد: گرچه ممکن است تهیه‌کنندگان طرحهای مختلف در زمینه طنز ارائه دهند، ولی مدیران گروه فیلم و سریال هم برای ساخت مجموعه‌های طنز محتاط عمل می‌کنند. به هر حال باید مجموعه طنز ساخته شده بتواند با مخاطب ارتباط برقرار کند، چرا که در غیر این صورت تبدیل به فاجعه می‌‌شود.

 

این تهیه‌کننده خاطر نشان کرد: از سوی دیگر معتقدم بهتر است برای عوامل و دست‌اندرکاران مجموعه سازی شرایطی فراهم شود تا آنها از نزدیک با شرایط سریا‌ل‌سازی در دنیا آشنا شده و آموزش هم بینند. در حال حاضر در دنیا سریالهایی با قسمتهای زیاد ساخته می‌شود. در این سریالها ممکن است نویسندگان تغییر نکنند، ولی تعداد زیادی کارگردان آن را بسازنند. وقتی در نهایت خروجی این سریالها را می‌بینیم متوجه هیچ تغییری نمی‌شویم. این در حالی است که ما در اینجا باید بر اساس آزمون و خطاهایمان تجربه کسب کنیم.

 

وی یادآور شد: یکی دیگر از مشکلات این است که اگر در کارهای طنز با گروهی شوخی کنیم انگار تمام صنف را زیر سئوال برده‌ایم. در حالی که اینطور نیست. وجود چنین مسائلی دست و پای تهیه‌کنندگان را می‌بندد، چرا که نمی‌توانیم نسبت به صنفی شوخی کنیم، چون با اعتراض رو به رو می‌شویم.

 

جذب نویسنده و بازیگر خوب و ...  دیگر مشکلاتی هستند که سازندگان اثر در کارهای طنز با آن رو به رو می‌شوند. در واقع وجود چنین مسائلی باعث می‌شود که تهیه‌کنندگان علاقمند به تهیه کارهای جدی باشند.

 

مهام: نویسنده و بازیگر طنز کم داریم

 

مهران مهام، تهیه‌کننده مجموعه‌های طنز "خانه به دوش"، "زن بابا" و "بزنگاه" درباره کمبود مجموعه‌های طنز به خبرنگار مهر گفت: مقصر تهیه‌کنندگان و محدود بودن نویسندگان خوب درعرصه طنز هستند، سازمان صدا و سیما از کارهای طنز استقبال می‌کند به شرط آنکه طرح خوبی ارائه شده باشد. یکی دیگر از مشکلات ما این است نمی‌توانیم به نقد مشاغل مختلف بپردازیم، چرا که مورد اعتراض قرار می‌گیریم و در این باره دست ما بسته است.

 

این تهیه‌کننده گفت: نمی‌دانم چرا وقتی به صنفی می‌پردازیم انگار همه زیر سئوال رفته‌اند، در حالی که این طور نیست؛ بلکه تلاش کردیم مشکلات را مطرح کنیم. فکر می‌کنم فقط می‌توانیم به هندوانه‌فروش‌ها یا ماشین فروش‌ها بپردازیم !

 

وی افزود: مشکلات ساخت کارهای طنز زیاد است و نه تنها درباره نگارش فیلمنامه باید نگران باشیم تا به کسی برنخورد، بلکه با کمبود بازیگران طنز هم رو به رو هستیم. مثلاً اگر دو گروه کار طنز بسازنند گروه سوم برای ساخت یک مجموعه طنز دچار مشکل می‌شوند. بنابراین بیشتر مجموعه‌های ملودرام تهیه می‌شود.

 

البته باید پذیرفت نگارش یک مجموعه طنز با یک مجموعه جدی تفاوت زیاد دارد، چرا که خنداندن مردم ما نسبت به در آوردن گریه‌شان کار بسیار دشواری است.

 

جلالی: توازن پخش مجموعه‌های طنز و ملودرام به همه خورده است

 

سعید جلالی نویسنده مجموعه "زن بابا" درباره کمبود مجموعه‌های طنز و افزایش مجموعه‌های ملودرام تلخ در تلویزیون به خبرنگار مهر گفت: اگر مجموعه‌های طنز در کنار سریال‌های ملودرام پخش شود، مسلماً تلخی این سریالها گرفته می‌شود. قبلاً مجموعه‌های طنز روتین زیاد پخش می‌شد، به همین دلیل احساس نمی‌شد که همه مجموعه‌ها تلخ هستند، اما بعد از ایام نوروز توازن در پخش مجموعه‌های طنز و ملودرام به هم خورده است.

 

وی درباره اینکه نویسندگان تمایلی به نگارش مجموعه‌های طنز ندارند، گفت: این طور نیست. نویسندگان از کارهای طنز شیرین استقبال می‌کنند. گرچه نگارش این نوع مجموعه‌ها سخت‌تر است، چرا که باید موقعیت طنز را در قصه ایجاد کرد و این مسئله کار نویسنده را بیشتر می‌کند.

 

این فیلمنامه نویس خاطرنشان ساخت: در مجموعه‌های طنز نمی‌توانیم با هر حرفه‌ای شوخی کنیم، به همین دلیل شما شاهد هستید که قصه‌‌ها تکراری است، چرا که نویسنده کمتر می‌تواند سوژه‌ای پیدا کند تا با آن شوخی کند و به فردی هم برنخورد. نویسندگانی که در عرصه طنز فعالیت دارند وارد هر سوژه‌ اجتماعی شوند نسبت به آنها جبهه گیری می‌شود. وجود چنین مسائلی باعث می‌شود دست نویسندگان بسته باشد.
 
در حال حاضر تهیه‌کنندگان تمایلی برای ساخت مجموعه‌های طنز ندارند و بیشتر به سمت ملودرام شبانه می‌روند که چند وقتی است تب آن در میان مخاطبان تلویزیون داغ است. این مسئله آزاردهنده است، چرا که بیننده شادابی خودش را از دست می‌دهد. مخاطب نیاز دارد بخندد.
 
ابهری: کمبود مجموعه‌های طنز باعث گرایش مخاطبان به شبکه‌های ماهواره‌ای شد
 
مجید ابهری، متخصص علوم رفتاری و آسیب‌شناسی اجتماعی درباره کمبود مجموعه‌های طنز در تلویزیون به خبرنگار مهر گفت: طنز در تلویزیون تعریف نشده است. با توجه به ذوق ما ایرانیان به طنز و بیان بسیاری از نکات و آموزه‌های اخلاقی در قالب طنز و مثل و از سوی دیگر با عنایت به نیاز اجتماعی به تفریح و خنده، کمبود مجموعه‌های طنز فاخر در تلویزیون احساس می‌شود.
 
وی افزود: متاسفانه بسیاری از دست‌اندرکاران تلویزیون طنز فاخر را با لودگی و تمسخر و اداهای فیزیکی در تلویزیون یکسان گرفته‌اند و کمبود مجموعه‌های طنز در تلویزیون باعث گرایش مخاطبان به شبکه‌های ماهواره‌ای شده و در این صورت است که هجو و لودگی خود را به مخاطب غالب کرده و به کار بردن ادبیات سخیف، تمسخر لهجه‌ها و زبانها یعنی کم ارزش گرفتن قومیتهای ملی و سوژه‌های آبکی و طولانی به جای مطالب لطیف و تفریحی به تماشاگران عرضه می‌شود.
 
فرهودی: مخاطبان نیاز به دیدن مجموعه‌های طنز دارند
 
فریدون فرهودی، فیلمنامه‌نویس درباره کمبود مجموعه‌های طنز در تلویزیون به خبرنگار مهر گفت: مخاطبان نیاز به دیدن مجموعه طنز دارند. ممکن است در ماه رمضان این نیاز را کمتر حس کنند، اما در طول سال باید چند مجموعه طنز مناسب پخش شود. کمبود تولید مجموعه‌های طنز به چند دلیل برمی‌گردد. اول اینکه تعداد چهره‌های مطرح در این عرصه محدود اسست. محدودیت گروه‌های طنز منجر به کم شدن آثارشده است.
 
وی در ادامه افزود: از سوی دیگر نویسندگان آثار طنز نمی‌توانند با هر حرفه، موقعیت و حتی خبر حوادث هم شوخی کنند، چرا که سریع با اعتراض گروهی رو به رو می‌شوند. علاوه بر آن فکر می‌کنم آمادگی لازم را برای نوشتن اثری با زبان طنز را نداریم، به همین دلیل شاهد افت آثار طنز در تلویزیون و سینما هستیم و آثار طنز به سمت لودگی پیش رفته است و به ندرت کارهای طنز مناسب را شاهد هستیم.
 
این فیلمنامه‌نویس خاطرنشان کرد: مسلماً تلویزیون باید شرایط بهتری را برای گروه‌هایی که در عرصه طنز فعالیت دارند، فراهم کند تا شاهد آثار خوبی باشیم. وقتی ممیزی باشد دست نویسندگان بسته است و نمی‌توانند با توجه به محدودیت‌ها خلاقیت زیادی داشته باشند. البته بودن برخی ممیزی‌ها در تلویزیون قابل درک است، چرا که مخاطبان در سنین مختلف پای تلویزیون می‌نشیند، اما مسئولان باید فکری کنند تا دست نویسندگان در شوخی با حرفه‌ها، موقعیت‌ها، خبر حوادث، شرایط اقتصادی و ... با زبان طنز باز باشد.
 
امیدواریم مدیران تلویزیون با یک برنامه‌ریزی مناسب شرایط را برای ساخت مجموعه‌های طنز فاخر فراهم کنند و شاهد آثار خوبی در این باره باشیم.
 
-------------------------
 
گزارش از: فاطمه عودباشی