رسانه‌های گروهی و پرطرفدار و محبوب عقاید و نظریه‌های فرهنگی گسترده و متنوعی را در اختیار کودکان و نوجوانان قرار می‌دهند. کودکان و نوجوانان از میان این نظریه‌ها و عقاید گوناگون فرهنگی ارائه شده دست به انتخاب می‌زنند و گزینه مطلوب خود را می‌جویند.
آنها گزینه‌ای را انتخاب می‌کنند که تجلی و تصویر آرزوهای آینده آنان است که تلاش دارند بدان دست یابند. پیامها و تصاویر ارائه شده از سوی رسانه، غایی و نهایی نیستند. ولی رسانه‌ها گستره‌ای وسیع از پیامها را فراروی شخص قرار می‌دهند تا او بر اساس نیازها و خواستهای خود از میان آنها دست به انتخاب بزند و در مرحله تغییر هویت، خود را با آن داده‌ها تطبیق دهد.
کاربرد رسانه و پیامهای فرهنگی ارائه شده توسط آنها هم به مثابه الگویی است که فرد در نظر دارد مثل آن شود و هم در هویت‌سازی تأثیر دارد. کودکان و نوجوانان در حال کشمکش میان انتخاب الگوها و مدلهای ارائه شده از سوی رسانه‌ها برای ساختن هویت و تطبیق خود با آن الگوها هستند.[1]
در دنیای کنونی رسانه به یک عنصر سازنده هویتی مهم بدل شده است
با در نظر گرفتن میزان استفاده کودکان و نوجوانان از رسانه‌ها، در می‌یابیم که رسانه‌ها اعم از تلویزیون، مجلات، تبلیغات، موسیقی و ترانه و اینترنت به چه میزان در ساخت هویت آنها می‌توانند تأثیرگذار باشند.
به عبارت دیگر کودکان و نوجوانان زمان زیادی را با رسانه‌ها می‌گذرانند و از اینرو نقش رسانه را در هویت سازی کودکان و نوجونان باید مهم و برجسته دانست. این تأثیرات زمانی برجسته‌تر خواهد بود که رسانه‌ها به طور مستقیم به موضوعاتی چون "هویت"، "خود"، "صیانت از نفس"، "درک از خود" و "عزت نفس" بپردازند.
رسانه‌های گروهی و پرطرفدار در طول قرن گذشته شاهد رشد و پیشرفت گسترده و عظیم تکنولوژیک بوده است. بر این اساس توانسته به عنوان مولفه‌ای اصلی و اساسی و تأثیرگذار بر فرایند هویت‌سازی مطرح باشد. "دبرا گوردین" (Debra Gordin) و "توماس لیندلف" (Thomas Lindlof) معتقدند که با ورق زدن دفتری که در هر صفحه آن تصویری از رسانه‌هایی چون تلویزیون، ایستگاههای رادیویی، روزنامه‌ها و مجلات هستند در می‌یابیم که بخش عظیمی از الگوهای ممکن و بالقوه هویت سازی در حال از بین رفتن هستند و این الگوها جای خود را به الگوهای دیگر خواهند داد.
چنین الگوهایی که توسط تلویزیون، رادیو و البته اینترنت ارائه می‌شوند همیشه در اختیار همه کودکانی که در سنین رشد هستند وجود ندارد.[2]
کودکان و نوجوانان زمان زیادی را در کنار رسانه‌ها می‌گذرانند
امروزه برای نوجوان امری عادی و متداول شده که وقتی از مدرسه به خانه باز می‌گردند سر وقت تلویزیون بروند و برنامه و کانال مورد علاقه و مختص رده سنی خود را ببینند.
مجلات نیز تأثیرگذار زیادی بر هویت سازی کودکان و نوجوانان می‌توانند داشته باشند. این تأثیر فقط محدود و منحصر به هویت سازی در میان بچه‌ها نیست و افراد بزرگسال نیز در معرض این تأثیر قرار دارند. برای مثال می‌توان به تأثیر مدلها و الگوهای ارائه شده در مجلات در خصوص کاهش وزن اشاره کرد.
تبلیغات ارائه شده و عرضه شده در مجلات و بیل بوردها، تلویزیون و حتی اینترنت نشان دهنده رقابتی تجاری میان آنها است که می‌تواند به عنوان عنصری تأثیرگذار بر هویت سازی نزد کودکان و نوجوانان مد نظر قرار گیرد.
حجم تبلیغات چنان وسیع و گسترده است که فرد را در انتخاب دچار سرگردانی می‌کند. برای نمونه تبلیغات تلفن همراه شما را دچار نوعی سردرگمی می‌کند که کدام گوشی زیبا و مناسب است.
عصر اشباع شده توسط رسانه‌ها و حجم فزاینده پیامهای ارائه شده توسط آنها انتخاب را سخت و دشوار ساخته است. کودکان و نوجوانان در این عرصه بیش از دیگران در این انتخاب دچار مشکل هستند. انتخاب از میان پیامهای رسانه‌ای برای آنها به مانند انتخاب "کیستی" است.
........................
یادداشتها
1-در خصوص اهمیت بررسی رسانه‌های فراگیر بنگرید به مقاله:
http://www.aber.ac.uk/media/Students/klh9803.html, Katherine Hamley, Why Study the Mass Media
2- در مورد نقش رسانه در هویت سازی بنگرید به: http://www.aber.ac.uk/media/Students/klh9802.html