توسعه مراودات گازی و نفتی بین ایران و ترکیه باعث شده تا روابط این دو کشور در همه زمینه ها توسعه یابد. ایران به لحاظ نقشی که بعنوان پل ارتباطی ترکیه با کشورهای آسیای میانه بازی می کند برای این کشور اهمیتی بسزا دارد. ضمنا در توافقهای انجام شده بین مقامات بلندپایه دو کشور تصمیم بر این است که حجم اقتصادی به سطح 30 میلیارد دلار افزایش یابد.
این مسئله به لحاظ واقعی خواسته هر دو کشور است. ولی این سؤال مطرح است که در مقابل فشارهای اخیر آمریکا آیا ترکیه خواهد توانست به اهداف مورد نظر دو کشور جامه عمل بپوشاند؟
اخیرا خبرگزاری رویترز گزارشی از سازمان اطلاعات آمریکا منتشر کرد مبنی بر اینکه ترکیه امکانات بانکی این کشور را در اختیار یک بانک ایرانی قرارداده و تهران از این طریق توانسته بخشی از تحریمها را خنتی نماید. در ضمن یک هیئت آمریکایی که اخیرا به ترکیه سفر کرده بود درجلسات مختلف با مقامات بانکی، اقتصادی و بازرگانی این کشور در موضعی مداخله گرانه به آنان هشدار داد که باید مراودات بانکی و انرژی خود را با ایران قطع نمایند.
در پی اعمال تحریمهای خصمانه آمریکا علیه ایران و افزایش فشار این کشور به ترکیه، شرکت سهامی پالایشهای نفتی ترکیه (TÜPRAŞ) در چند روز گذشته تبادلات خود را با ایران قطع کرد. ضمن اینکه در سفر رسمی رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه که در ماه اکتبر 2008 به ایران انجام شد قراردادهای نفتی و گازی بین شرکت ملی نفت ایران و شرکت سهامی نفت ترکیه (TAPO) به امضاء رسید و شایان ذکر است که این شرکت در صدر لیست آمریکا در رابطه با همکاری های انرژی ترکیه با ایران قرار دارد.
از سوی دیگر، قرار است نشست مشترک اقتصادی آمریکا- ترکیه در تاریخ 17 الی 20 اکتبر در واشنگتن برگزار شود. جیمز هولمز رئیس شورای همکاری های اقتصادی آمریکا و ترکیه در مصاحبه ای با تلویزیون سی ان ان ترک ضمن انتقاد از میزان سطح همکاری های کشورش با ترکیه در زمینه های بازرگانی و اقتصادی، تاکید کرد که سطح این روابط باید هر چه سریعتر ارتقاء یابد.
وی در ادامه سخنانش گفت: حمایت ترکیه از برنامه های هسته ای ایران آمریکا را نگران نمی کند. زیرا نمی توان از پتانسیل هایی موجود بین دو کشور صرف نظر کرد. با استفاده از این پتانسیلها دو کشور می توانند روابط اقتصادی و بازرگانی خود را به سطحی قابل قبول برسانند.
هولمز در ادامه اظهاراتش گفت: ترکیه و آمریکا می توانند بطور مشترک در عراق سرمایه گذاری کنند. روابط بازرگانی ترکیه با عراق در سطح قابل قبولی است و با تشکیل مکانیزم سه جانبه ترکیه-آمریکا-عراق می توان از فرصتهای همکاری در این کشور استفاده کرد. ترکیه می تواند به آمریکا در جهت افزایش حجم بازرگانی این کشور با عراق کمک کند.
اظهارات رئیس شورای همکاری های اقتصادی آمریکا وترکیه قبل از برگزاری نشست واشنگتن نشانه قابل تاملی است و می تواند بدان معنا باشد که آمریکا قصد دارد در نشست واشنگتن، ترکیه را در رابطه با کاهش روابط بازرگانی و اقتصادی این کشور با ایران تحت فشار بیشتری قرار دهد و با نشان دادن عراق بعنوان گزینه ای اقتصادی تر از ایران، این کشور را قانع کند همسو با غرب و دیگر کشورهایی که تا همین روزهای اخیر شریک اقتصادی ایران بودند از تحریم های یکجانبه پیروی کند.هر چند "ظفر چاغلایان" وزیر دولت در امور بازرگانی خارجی حکومت حزب عدالت و توسعه ترکیه که اخیرا برای شرکت در دومین نشست شورای همکاریهای راهبردی سوریه - ترکیه به دمشق سفر کرده بود، گفت: ترکیه از تحریمهای شورای امنیت سازمان ملل متحد علیه ایران حمایت می کند، اما با این وجود تحریمهای یکجانبه آمریکا علیه ایران شامل ما نمی شود و آنکارا از آن تبعیت نمی کند.
------------------------------
مهرداد محمدی