به گزارش خبرنگار مهر، نشست نقد و بررسی کتاب " تقویم عقربه دار ماه های بهار" سروده پژمان الماسی نیا دیروز دوشنبه 3 آبان با حضور شیوا فرازمند، آرش نصرت اللهی و مهرنوش قربانعلی در کانون ادبیات ایران برگزار شد.
شیوا فرازمند شاعر و منتقد ادبی در این نشست گفت: بسیاری از اوقات که در نقد و بررسی موضوعی صحبت می‌کنیم، دیدگاه‌های شخصی خود را نیز در آن دخالت می دهیم. نقدها و بررسی هایی هم که در این جلسه بیان می‌شود از این قاعده مستثنی نیستند.
وی گفت: وقتی به عناوین کتاب نگاه می‌کنیم متوجه احساس شاعرانه نهفته در آنها می شویم و هر عنوانی نشان از چگونگی احساسات شاعر در آن مقطع زمانی سرودن شعر دارد چون این کتاب شامل اشعار الماسی نیا از سال 83 تا 88 است. شاعر با آوردن جملات، کلمات و ترکیبات خاص سعی کرده قسمتی از خود را در کتاب عنوان کند.
شاعر مجموعه شعر "وقتی تو هستی من آسمانم" با اشاره به زمان سرودن شعرهای کتاب، گفت: با این که کتاب چاپ سال 89 است اما شعرهای سال 85 تا 87 نیز در آن به چشم می‌خورد. این موضوع از دید بعضی افراد منفی و از دید عده ای موضوع مثبتی است. توجه به سال سرودن شعرها می تواند نشان دهنده حرکت روبه جلوشاعر باشد و اگر مخاطب به شعرهای پیشین الماسی نیا دسترسی نداشته باشد، با پیشینه شعری او آشنا می شود.
ایجاز ویژگی اصلی اشعار کتاب است
فرازمند ادامه داد: اما از طرفی این تفکر برای مخاطبی که با آثار قبلی شاعر آشنا باشد پیش می‌آید که او هیچ تحولی در شعرش نداشته است. اشعار کتاب از نظر مضمون عاطفی و احساسی شاید تکراری به نظر برسند اما اگر بتوان مفاهیم تکراری را با شکلی دیگرگون بیان کرد نقطه قوت اثر محسوب می شود. در این کتاب شاید به هم ریختن فرم و نرم زبانی را شاهد نباشیم اما امتیاز اشعار مجموعه " تقویم عقربه دار ماه های بهار" ایجاز آنهاست. ایجاز به معنی کوتاه بودن به نحوی است که به مفهوم ضربه نزد.
وی گفت: به نظرم برای به هم ریختگی اشعار تلاشی صورت نگرفته است و اشعار از درون شاعر جوشیده اند که این نقطه قوت این کتاب است. نکته دیگر وسواس شاعر در انتخاب کلمات است. برای کلماتی که توسط الماسی نیا به کار برده شده اند نمی توان جایگزینی پیدا کرد. من سعی کردم برای برخی از کلمات جایگزین انتخاب کنم اما شعر زیبایی و معنای خود را از دست داد. در کل وسواس شاعر به نفع اشعار کتاب تمام شده است.
این منتقد گفت: در شعرهای مربوط به سال های 87 و 88 متوجه فاصله گیری از اشعار سالهای پیشین شاعر می شویم. در سروده های این سال ها تصویرسازی جدیدی وجود دارد که به نوعی شعر هایکو را تداعی می کند. البته عده ای این حرکت را نمی پذیرند و می گویند درست نیست شعر تصویرساز باشد. اما همین عده هم هنگام سرودن شعر درگیر تصویرسازی می‌شوند. این تصویرسازی حتی اگر عینی نباشد، ذهنی خواهد بود.
شاعر باید ترکیبات بیشتری خلق می کرد
فرازمند در ادامه بیان ویژگی اشعار سال های 87 و 88 الماسی نیا گفت: این اشعار ساختار موجزتری دارند و در آنها با افعال یا فاعل مستتر روبرو هستیم. با استفاده بیشتر ایجاز در این شعرها بهره گیری از استعاره بیشتر شده است. ویژگی دیگر ترکیباتی است که شاعر از خود ابداع کرده است. به نظرم یکی از ایرادات الماسی نیا این است که کمتر دست به خلق این ترکیبات زده است.
این شاعر گفت: زبان شعری الماسی نیا شاید به فرم بهتری نیاز دارد. توصیه پایانی من به اواین است که شعر را بیش از پیش جدی بگیرد چون کتاب های ایشان چندسالی است به صورت متمادی منتشر می‌شوند و به نظرم تداوم این روند موجب موفقیت‌های بعدی این شاعر خواهد شد.
در ادامه جلسه آرش نصرت اللهی شاعر و منتقد با اشاره به دید و نظر نیما یوشیج به شعر، گفت: باید توجه داشته باشیم که دید شاعر با مردم عادی تفاوت دارد. تصور من این است که گرایش به ساختن تصویر در شعر، بررسی دید شاعرانه را مهم تر میکند. الماسی نیا در شعرش از تصاویر متعددی بهره می‌برد و از آن جا که این سروده ها همه کوتاه هستند فعل دوربین‌گذاری یا تصویرسازی برای او سخت تر شده است.
وی گفت: البته در بعضی اشعار کتاب تصویرسازی موفق نبوده و شاعر در استفاده از فن دوربین گذاری ناکام بوده است. دراشعار مورد نظر کنش و واکنشی بین عناصر تصویر نمی بینیم و فقط نمایش صرف تصویر را داریم. ضمن این که در بعضی از اشعار رابطه ارگانیکی که می توان در تصویرسازی بین عناصر برقرار کرد، ایجاد نشده است.
مساله کشف در شعر کوتاه موضوع حساسی است
شاعر مجموعه شعر " رفته ام خودم را بیاورم" در ادامه گفت: در شعر کوتاه مساله کشف به دلیل کوتاهی شعر بسیار حساس ومهم است. نقطه قوت کتاب این است که از لحاظ زبانی وضعیت آدمیزادی خود را حفظ کرده است و وارد حوزه های عجیب زبانی نشده است. منتهی اگر قرار است شاعر با این رویه پیش برود، باید با سطوح و لایه های زیرین زبان ارتباط برقرار کند.
وی گفت: در بعضی از اشعار کتاب، عناصر شعری دیده نمی‌شود و شاید حدود 10 شعر از 83 شعر این کتاب مبتلا به این ضعف باشند.
بیشتر اشعار کتاب، هایکو هستند
مهرنوش قربانعلی منتقد و مجری جلسه نیز در پایان، با بیان این که بیشتر اشعار کتاب هایکو هستند گفت: در اشعار بخش ابتدایی کتاب با تصویر محض روبرو هستیم. در برخی از این شعرها پیدا کردن آنچه پنهان است بسیار دشوار است. با این حال در همه شعرها آمیختگی تصاویر و مفاهیم را شاهد هستیم و تفکیک مفهوم و تصویر کم تر رخ داده است.
قربانعلی گفت: در بخش دوم واگویه های درونی شاعر، در شعر بروز پیدا میکند و سروده ها از طبیعت گرایی صرف خارج می‌شوند. از این قسمت است که اشعار کتاب وارد فاز هایکوهای امروزی و مدرن می‌شود.