گزارش مهر از بزرگداشت نجف دریابندری

مجری این مراسم کامران ملکی عضو هیئت مدیره خانه سینما بود که برنامه را با خوشامدگویی به اهالی دو صنف هنر و دریانوردی و تبریک نامگذاری سال 2010 به عنوان "سال جهانی دریانورد" آغاز کرد.

 

سپس محمد وافری مدیرعامل انجمن صنفی کارگری دریانوردی تجاری ایران در سخنانی حضور نجف دریابندری را در جمع اهالی صنعت دریانوردی یک افتخار دانست و او را که فرزند یکی از نخستین ناخدایان کشتی‌های راهنمای ایران (پایلوت) است "گوهر درخشان خانواده دریانوردی" دانست.

 

وافری: مردم ما دریایشان را گم کرده‌اند

 

وی در ادامه با اشاره به اهمیت دریا و آب‌های آزاد به عنوان یکی از مولفه‌های توسعه سرزمینی گفت: متاسفانه مردم ما دریایشان را گم کرده‌اند آن هم نه به واسطه اراده خودشان بلکه به واسطه تصمیم‌گیری‌های غلط تاریخی. امروز ما از یک کشور دریایی تبدیل شده‌ایم به کشوری کلاردشت نشین! مردمی که سکه‌هایشان در شاخ آفریقا و اسپانیا دیده می‌شد، امروز باید نگران خلیج فارسشان باشند.

 

وافری همچنین با اشاره به نقش مهم خانواده دریانوردان در بقای این حرفه، ادامه داد: ماندگاری دریانورد امکانپذیر نیست جز با یاری و مدد خانواده او. باید شرایطی را برای او فراهم کرد که بتواند در دریا بماند و اقتدار سرزمین‌اش را حفظ کند.

 

مدیرعامل انجمن صنفی کارگری دریانوردی تجاری ایران با نقل خاطره‌ای از گذشته‌های دور، به فقر زیرساختی صنعت دریانوردی در ایران اشاره کرد و گفت: حکمران فارس نامه نوشت به حکومت مرکزی که "شیوخ جنوب خلیج فارس شلوغ کرده‌اند" به او گفته شد که "آرامشان کن" و او گفت "قربان من یک ماشویه هم ندارم بروم آن سوی آب!" متاسفانه امروز در لایحه برنامه پنجم توسعه هم گزاره دریایی وجود ندارد.

 

وی همچنین به تاثیر گونه‌های مختلف هنری و ادبی در برجسته کردن ویژگی‌های دریا، تاکید کرد: جهان بی‌هنر، زشت و نازیباست و دریای بی‌هنر هم با تمام امکانات و بار عاطفی‌اش، به دست فراموشی سپرده می‌شود. این دریا نیاز به هنرمندانی دارد تا رویاها را به تصویر بکشد.

 

فراهانی: بخش عمده‌ای از ادبیات ما در گرو بندر است

 

در ادامه این مراسم بهزاد فراهانی بازیگر سینما و تلویزیون هم که برای ادای احترام به نجف دریابندری به روی سن رفته بود، در سخنانی درباره این مترجم پیشکسوت، گفت: ما روستایی‌ها با ضرب‌المثل‌های خودمان عجینیم و هنوز عطر و بوی شهروندی خیلی خوب در دماغمان ننشسته است و من هم نمی‌توانم به خوبی درباره مردی که برای ادبیات ایران کار بزرگی انجام داده، سخن بگویم.

 

وی افزود: در ادبیات ایران و بعد از مشروطه و تا آغاز دهه 20 ما دلسپرده ادبیات قاجاری بودیم و نثر مسجع بر ادبیات مردم کوچه و بازار حاکم بود و البته می‌توان گفت مردم در ادبایت جایگاه واقعی خودشان را نداشتند. از دهه 20 به این سو جنبش ترقی‌خواه ایران کوشید مردم را وارد ادبیات کند و کسانی مانند صادق هدایت، بزرگ علوی و صادق چوبک تلاش بسیاری در این راستا کردند.

 

این هنرمند عرصه سینما و تئاتر در ادامه به تاثیر نویسندگان و مترجمان جنوب ایران در توسعه ادبیات اشاره کرد و گفت: بخش عمده‌ای از ادبیات ما در گرو بندر است و بزرگانی از آنجا برخاسته‌اند که بزرگی میهنمان را نشان داده‌اند و به نظرم بزرگترین اینها نجف دریابندری است.

 

فراهانی اضافه کرد: در ترجمه‌های دریابندری چه از نظر واژگان، چه ترکیب‌ها و چه ضرباهنگ کلام شاهد یک پدیده هستیم؛ پدیده‌ای که کار او را خیلی خاص کرده است. در نثر او و نسل او گوهر نهفته در کلام نویسنده تبلور می‌کند و در عین حال تجاوزی هم به حریم نویسنده صورت نمی‌گیرد.

 

وی به نقش فهیمه راستکار (همسر نجف دریابندری) در اعتلای کار او اشاره کرد و گفت: شاید کلام و دیالوگ‌ها در آثار ترجمه‌ای و تالیفی دریابندری از آنجا نشات می‌گیرد. این کلام به ما یاد می‌دهد که راحت‌طلب نباشیم و چنته واژگانمان خوش‌معنا و رنگ و روی کلاممان ناب باشد.

 

این بازیگر سینما در ادامه دریابندری را از نظر منش و اخلاق یک معلم صمیمی توصیف کرد و افزود: هر وقت بر سفره دریابندری زانو زده‌ام، چیزی غیر از راستی و صمیمیت ندیده‌ام. برای من دریابندری همان "ولَک دوستت دارم" است!

 

فراهانی در پایان با تقدیم قطعه شعری به نجف دریابندری، خطاب به او این جمله از زرتشت را گفت که "خورشید باش که اگر بخواهی بر کسی نتابی، نتوانی".

 

در ادامه علاوه بر فراهانی تعدادی از اهالی هنر و نیز صنعت دریانوردی برای تجلیل از نجف دریابندری به روس سن آمدند؛ فریبرز رئیس‌دانا (مترجم و جامعه‌شناس)، چنگیز جلیلوند (دوبلور)، هوشنگ قوانلو (بازیگر)، سروش صحت (بازیگر) و محمد قصاع (مترجم) از جمله این افراد بودند.

 

چنگیز جلیلوند ترجمه‌های دریابندری را نمونه‌های عالی ترجمه توصیف کرد و با اشاره به فعالیت به عنوان دوبلور برخی از فیلم‌هایی که از آثار ترجمه‌ای دریابندری اقتباس شده‌اند، گفت: یکی از فیلم‌هایی که من در آن کار دوبله را انجام دادم "وداع با اسلحه" (اثر ارنست همینگوی با ترجمه دریاندری) بود که به جای راکوتسون (قهرمان داستان) صحبت کردم. فیلم دیگر "برف‌های کلیمانجارو" (اثر دیگر همینگوی) بود که من به جای گریگوری پک صحبت کردم.

 

صحت: نام دریابندری مانند یک برند عمل می‌کند

 

سروش صحت بازیگر سینما و تلویزیون نیز با اشاره به ویژگی‌های آثار ترجمه‌ای دریابندری، گفت: نام او مانند یک برند عمل می‌کند که اگر پائین هر کتابی (به عنوان مترجم) بیاید، دیگر نیازی نیست که درباره نویسنده و یا خود کتاب چیزی بدانید و می‌توانید با خیال راحت، کتاب را بخرید و از خواندنش لذا ببرید.

 

رئیس‌دانا: از دریابندری نوشتن سالم را آموختم

 

فریبرز رئیس دانا مدرس جامعه‌شناسی نیز در این مراسم گفت: من از دریابندری نوشتن سالم، پاکیزه و بی‌نقص و وسواس زیاد در انتقال ارزش‌های ادبی متن را آموخته‌ام و حسرت می‌خورم که چرا نمی‌توانم به این دقت در کاری متمرکز شوم.

 

این فعال عرصه کارگری با تقدیر از اعضای انجمن صنفی دریانوردان تجاری ایران، گفت: به واقع باید این تشکل را سندیکای کارگران دریانوردی ایران نامید و دست آنها را گرفت تا مسائل کارگران این صنعت را پیگیری کنند.

 

وی همچنین با اشاره به جعل نام خلیج فارس توسط یک ژنرال آمریکایی در روزهای اخیر، گفت: من یک میهن‌پرست شوونیست نیستم ولی به این آقا می‌گویم که نام اینجا خلیج فارس است همانطور که نام آنجا خلیج مکزیک است نه خلیج ایالات متحده آمریکا.

 

سکوت دریابندری و اشک‌های او

 

بعد از این سخنان نجف دریابندری که در چهره او نشانه‌های عارضه مغزی 6 ماه پیش همچنان دیده می‌شد، با قدم‌هایی آهسته به روی سن آمد و پس از ایستادن جلو تریبون، دقایقی سکوت کرد و در پاسخ بهزاد فراهانی که گفت "اگر تا فردا هم سکوت کنید ما منتظر شنیدن صحبت‌هایتان می‌مانیم" تنها به گفتن این جمله ناتمام که با سرازیر شدن اشک‌های او همراه شد، اکتفا کرد که "من اصلاً آمادگی این جور چیزها را ندارم، از پارسال که ناخوش شدم تا حالا...."

 

بهزاد فراهانی اما کوشید این سخن ناتمام را تمام کند و خطاب به حاضران در سالن گفت: شاید آقای دریابندری دوست نداشته باشد من این نکته را اعلام کنم ولی نام این مرد (دریابندری) در دهه 30 جزو محکومین به اعدام اعلام شد اما با شکوه و اقتدار پایداری کرد و حتی در زندان شاگردان زیادی پرورش داد. پس سکوت او را بگذارید به حساب بزرگواری‌اش.

 

اهدای لوح فرمان حفر کانال سوئز به مترجم "پیرمرد و دریا"

 

در ادامه این برنامه لوح فرمان داریوش کبیر به ایرانی‌ها برای حفر کانال سوئز به نجف دریابندری اهدا شد.

 

در برنامه دیشب همچنین تفاهم‌نامه برگزاری نخستین جشنواره بین‌المللی فیلم و عکس دریانورد میان انجمن مستندسازان سینما و انجمن صنفی دریانوردی امضا شد.

 

پایان‌بخش مراسم بزرگداشت نجف دریابندری اجرای موسیقی توسط گروه موسیقی کوبان (کردی و لری) و گروه لیمر با موسیقی بوشهری به همراه دست افشانی و پایکوبی و رقص کردی بود که با استقبال چشمگیر حاضران روبرو شد.